به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در هرمزگان، «یداله شهرجو» از شاعران پُرکار استان هرمزگان است. از وی هفت مجموعه شعر منتشر شده است. شهرجو اصالتی مینابی دارد و سرودن و نوشتن را از دوران مدرسه شروع کرده است؛ اما به طور جدی از اواخر دوره دبیرستان این کار را ادامه داد و در سال 1385 اولین مجموعه شعرش با عنوان «صنلی مقابل دریا» را منتشر کرد. سپس به ترتیب «جزیره در حاشیه متن»، «شکل وارونه‌ی دریا در چشم»، «چشمانت لابلای سطرهاست»، «نام کوچک باد است»، «روایت پنهان در نخاع» از وی منتشر شد. همچنین شهرجو در سال‌های اخیر در قامت یک منتقد ادبی در جراید و نشریات به نقد و تحلیل آثار دیگران پرداخته است و دو مجموعه از این متون را در دست انتشار دارد. در سال جاری از این شاعر هرمرگانی مجموعه شعر «زیرنویس» منتشر شد که در کمتر از سه‌ماه تجدید چاپ شده است. به همین بهانه با وی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
از «زیرنویس» بگوئید؛ این مجموعه شعر حاصل سرایش چه دوره‌ای است؟
از چاپ آخرین مجموعه شعر من «روایت پنهان در نخاع» حدود سه سال می‌گذشت؛ فکر کردم شعرهایی که در این مدت سروده‌ام، به‌اندازه‌ای هست که بتوانم مجموعه‌ای از آن را چاپ کنم. اواخر اسفندماه شعرهای این مجموعه را جمع‌آوری کردم و در ابتدای اردیبهشت به چاپ رساندم.
این مجموعه در کمتر از سه ماه تجدید چاپ شد. انتظار استقبال از این اثر را داشتید؟
با توجه به تجربه مجموعه قبلی‌ام که به چاپ دوم رسید، حس می‌کردم این مجموعه ممکن است همان وضعیت را داشته باشد و خوشبختانه پس از چاپ مجموعه، در زمانی کمتر از آنچه پیش‌بینی کرده بودم، علاقه‌مندان از نسخه‌های چاپ‌شده کتاب استقبال کردند و در نیمه مرداد کتاب به چاپ دوم رسید.
شما در جذب مخاطب خود موفق بوده‌اید. چقدر مسئله جذب مخاطب برای شما اهمیت داشت؟
وجود مخاطب روح ادبیات است؛ روحی که می‌تواند جریان‌ساز باشد، اما واقعیت این است که من در شعرهایم مبنای کار را بر الزام وجود مخاطب قرار نمی‌دهم؛ زیرا بر این باورم که شعر خوب مخاطب خود را می‌یابد و این اطمینان را دارم که انتخاب شعرها و مسیری که در پیش گرفته‌ام پسندیده مخاطب است.
از «زیرنویس» بگوئید؛ این مجموعه شعر حاصل سرایش چه دوره‌ای است؟
از چاپ آخرین مجموعه شعر من «روایت پنهان در نخاع» حدود سه سال می‌گذشت؛ فکر کردم شعرهایی که در این مدت سروده‌ام، به‌اندازه‌ای هست که بتوانم مجموعه‌ای از آن را چاپ کنم. اواخر اسفندماه شعرهای این مجموعه را جمع‌آوری کردم و در ابتدای اردیبهشت به چاپ رساندم.
این مجموعه در کمتر از سه ماه تجدید چاپ شد. انتظار استقبال از این اثر را داشتید؟
با توجه به تجربه مجموعه قبلی‌ام که به چاپ دوم رسید، حس می‌کردم این مجموعه ممکن است همان وضعیت را داشته باشد و خوشبختانه پس از چاپ مجموعه، در زمانی کمتر از آنچه پیش‌بینی کرده بودم، علاقه‌مندان از نسخه‌های چاپ‌شده کتاب استقبال کردند و در نیمه مرداد کتاب به چاپ دوم رسید.
شما در جذب مخاطب خود موفق بوده‌اید. چقدر مسئله جذب مخاطب برای شما اهمیت داشت؟
وجود مخاطب روح ادبیات است؛ روحی که می‌تواند جریان‌ساز باشد، اما واقعیت این است که من در شعرهایم مبنای کار را بر الزام وجود مخاطب قرار نمی‌دهم؛ زیرا بر این باورم که شعر خوب مخاطب خود را می‌یابد و این اطمینان را دارم که انتخاب شعرها و مسیری که در پیش گرفته‌ام پسندیده مخاطب است.
با این حال نمی‌توان کتمان کرد که شعر امروز با بحران مخاطب روبه‌رو است. به نظر شما چه عواملی در این بحران دخیل است؟
بی‌شک تأثیر افراط و تفریط‌ها در شعر امروز بسیار چشمگیر است. از یک‌سو عده‌ای به بهانه هم‌ردیف شدن با مخاطب تا اندازه‌ای سطح شعر را تنزل داده‌اند که ما روزانه با متن‌های بسیار ساده و ابتدایی روبرو هستیم که حتی نتوانسته‌اند اصول اولیه را در شعر خود رعایت کنند. ازطرفی، عده‌ای در برابر گروه نخست نسخه‌ای برای رهایی از این اوضاع پیچیده‌اند که افتادن از سوی دیگر بام است؛ یعنی شعرهایی که عرضه کرده‌اند متنی پیچیده و مغلق است و بسیاری از زیباشناختی‌های، شعر را زایل کرده است. این دو گروه که متأسفانه بیشترین بخشِ فعالان حوزه ادبیات را شامل می‌شوند روح ادبیات؛ یعنی مخاطب را نشانه گرفته‌اند و وضعیت کنونی بحران مخاطب بیش از هر گزینه‌ای پیامد همین دیدگاه است.
از مؤلفه‌های شعر شما، انعکاس مسائل اجتماعی در بطن و تار و پود اشعارتان است. در این باره توضیح می‌دهید؟
بیان مسائل اجتماعی یکی از مهم‌ترین خاستگاه‌های جریان نوپردازی در شعر امروز است. عجیب نیست که در مقام یکی از شاعران دهه 90، جریان شعر اجتماعی در آثارم بازتاب داشته باشد؛ اما نکته‌ای که بسیار مهم است، بازتاب مسائل اجتماعی تصنعی در آثار بسیاری از شاعران هم‌نسل من است که برای مخاطب باورپذیر نیست. من سعی کرده‌ام این ویژگی اجتماعی ابتدا برای خودم درونی شود تا وقتی در شعرم بازتاب داده می‌شود، برای مخاطب ملموس و باورپذیر باشد. علاوه، هر ویژگی اجتماعی ممکن است برای بازتاب در شعر مناسب نباشد و نتوان آن را دغدغه منظور کرد.
تا چه حد در انعکاس این دغدغه‌های اجتماعی به شاعران موفق معاصر در این زمینه مثل احمد شاملو چشم داشتید؟
شاملو نمونه‌ای موفق در جریان شعر معاصر است. اگر شمول جریان اجتماعی را آن‌قدر وسیع بدانیم که حتی عاشقانه‌های شاملو را دربربگیرد، شاملو شاعری کاملاً اجتماعی است که نه‌تنها بر شعر من، بلکه بر شعر بسیاری از هم‌نسلانم تأثیرگذار بوده است. دغدغه‌های اجتماعی برای شعر فراتر از مرزهای جغرافیایی است. جهانِ شعر شاملو وسعت همه جغرافیایی موجود است؛ نکته‌ای که برای من و بسیاری از هم‌نسلانم درونی شده است.
در سرایش مجموعه «زیرنویس» تا چه‌اندازه مضمون‌گرا و چه حدودی جوششی عمل کرده‌اید؟
من همواره سعی کرده‌ام مرز مضمون را برای شعر خودم تعریف نکنم؛ زیرا بر این باورم که شعر برای مضمون‌یابی و مضمون‌سازی باید آزاد و رها باشد؛ اما با نکته‌بینی منتقدین ادبی که برای همین مجموعه نوشته‌اند شعر من شعری اجتماعی با تکیه‌بر منِ فردی متکثر است. در خصوص شعر جوششی، واقعیت آن است که جوشش برای شروعِ سرودن را کتمان نمی‌کنم و آن را صادق می‌دانم چون شعر در ادامه، نیاز به بهره‌گیری از دانایی و آگاهی دارد و به نظر من شاعر موفق در جریان شعر امروز شاعری است که دانسته‌هایش مبنی بر دانایی و آگاهی او از جهان پیرامونش باشد.
کرونا بحران دیگری است که ادبیات به‌ویژه شعر از آن گریزناپذیر بود. فکر می‌کنید تحولی هم در محتوای شعر ایجاد خواهد کرد؟
فضای شعر و ادبیات، فضای تعامل‌های جمعی و گروهی است. متأسفانه به علت بیماری کرونا نشست‌های نقد و بررسی کتاب، رونمایی، شعرخوانی‌های گروهی و ارتباط نزدیکی که بین شاعران برقرار بود لغو شد. طبعاً نبودن چنین برنامه‌هایی ممکن است بر فضای ادبیات و حتی محتوای سروده‌ها تأثیرگذار باشد. شاعر به‌صورت فردی، بیشتر دارای شخصیتی است که دوست دارد به‌جز فضای شعرهایش همواره اظهارنظر داشته باشد، حرف بزند. اکنون این فرصت به کمترین حد خود رسیده است و تأثیر این تنهایی در شعر شاعران مطمئناً خود را نشان خواهد داد.
در پایان از آثار در دست انتشارتان برای مخاطبان بفرمایید.
مجموعه شعر جدید خیر، اما مجموعه‌ای در حوزه نقد ادبی که در انتشارات «سیب سرخ» آخرین مراحل چاپ را می‌گذراند و مجموعه‌ای با عنوان «یادنامه شاعر بومی سرای جنوب (ابراهیم کریم‌آبادی)» نیز در دست چاپ است و همچنین مجموعه‌ای دیگر در حوزه تحلیل شعر امروز هرمزگان که آماده چاپ است.
نظر شما