به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ پس از همه‌گیری بیماری کووید19 بسیاری از کسب و کارها رنگ و بوی دیجیتالی شدن به خود گرفتند. فروش کتاب در فضای مجازی دست بسیاری را برای ورود به این بازار -از جمله برخی ناشران- بازکرد. از طرفی برخی از شرکت‌های توزیع‌کننده با تعدیل نیرو سعی بر ادامه حیات داشتند. این عوامل باعث افزایش تعداد شرکت‌های توزیع‌کننده شد و این مساله؛ می‌تواند نتایج مختلفی را برای صنعت نشر کشور به‌همراه داشته‌باشد.
امیر علی‌بیک، مدیر فروش انتشارات مروارید، افزایش تعداد توزیع‌کنندگان را در دوره‌ای که از تعداد کتابفروشان کاسته می‌شود، ملزم به بهبود شرایط کسب‌وکار کتابفروشان دانست؛ چراکه در نهایت فعالیت نشر به کتابفروشیها منتهی می‌شود.
اخیرا تاسیس شرکت‌های توزیع‌کننده سرعت بیشتری گرفته است و شاهد فعالیت پخشی‌های تازه‌تاسیس هستیم. این رویه را چطور ارزیابی می‌کنید؟ به‌نظر شما ممکن است بازار رقابتی میان توزیع‌کنندگان شکل بگیرد و شاهد افزایش تخفیف آن‌ها به کتابفروشان باشیم؟
افزایش شرکت‌های توزیع‌کننده، خیلی محسوس نیست و اتفاقا برخی از توزیع‌کنندگان به‌دلیل مسائل همه‌گیری بیماری کووید19 ریزش داشته‌اند. افزایش قیمت‌ها باعث شده‌است کتاب در اولویت خرید مردم نباشد و شرکت‌ها با کم شدن فعالیت، مجبور به تعدیل نیرو شوند. اما از طرف دیگر؛ برخی فعالان این حوزه که نفرات دوم و سوم یک شرکت پخش بودند به این باور رسیدند که می‌توانند شرکت جدید توزیع کتاب راه‌اندازی کنند.
در تحلیل این شرایط و آغازبه‌کار مراکز پخش تازه، درنظر داشتن هدف اصلی مهم است. اگر هدف نهایی، توسعه بازار کتابفروشان باشند و پخشی‌ها وظیفه تحویل کتاب به آن‌ها را برعهده داشته‌باشند، متاسفانه این هدف به‌دست نیامده و بازار کتابفروشان نه تنها بزرگ نشده؛ بلکه کوچک‌تر هم شده‌است. با توجه به فروش‌های اینترنتی و شرایط جامعه، می‌بینیم که تیراژ کتاب روزبه‌روز پایین می‌آید و مخاطبان کتاب کمتر می‌شوند. با توجه به وضعیت اقتصادی اکثر افرادی که مخاطبان کتاب هستند، تحت تاثیر قرارگرفته‌اند و کمتر خرید می‌کنند. در چنین شرایطی اگر تعداد پخشی را همان تعداد قبل هم فرض کنیم و نگوییم که زیاد شده‌اند، شاهد کاهش بازار کتابفروشیها هستیم.
در نتیجه چنین شرایطی، شرکت‌های توزیع‌کننده مجبور می‌شوند با یکدیگر رقابت کنند و کتاب را با درصدهای مختلف تخفیف به کتابفروشی بدهند تا بتوانند بازار را در دست بگیرند. پخشی‌هایی که تازه شروع به‌کار کرده‌اند، باید پیشنهادهای جدیدی برای ارائه خدمات داشته‌باشند، پیشنهادهایی مانند تخفیف بیشتر، مدت زمان دریافتی چک بیشتر باشد و ... چراکه بازار دریافتی، همان بازار قدیم است و به تعداد کتابفروشیها افزوده نشده‌است؛ مگر اینکه بازاری در قسمت اینترنتی و فروش آنلاین به وجود آمده‌باشد که آن را تولیدکنندگان اداره می‌کنند و رقابت ناسالم در ارائه تخفیف برای فروش کتاب در این زمینه شکل می‌گیرد.
شنیده شده که برخی از توزیع‌کنندگان هم رسما به حوزه فروش(آنلاین) کتاب وارد شده‌اند. این اخبار در دوره همه‌گیری بیماری کووید19 بیشتر شنیده می‌شود.این روند را چگونه ارزیابی می‌کنید آیا به فعالیت کتابفروشان لطمه می‌زند؟
اینجا دو مساله مطرح است: توسعه دیجیتالی به چه صورت خواهدبود و کتابفروشان چه سرنوشتی خواهند داشت. درباره توسعه دیجیتالی می‌بینیم دنیا به سمت دیجیتال‌سازی فعالیت‌ها می‌رود. آمازون و دیگر سایت‌ها در این حوزه فعالیت می‌کنند و قدرت عمل آن‌ها افزایش پیدا کرده‌است. این روند مانند زمانی است که افراد ابتدا نوار کاست می‌خریدند، بعد سی.دی و... اما در این روزها هر کدام از این وسایل در بازار در حکم عتیقه‌اند؛ این فعل و انفعالات در عرض 10 یا 20 سال انجام شده‌است. می‌بینیم در مدت کوتاه چه تغییرات شگرفی صورت گرفته است؛ پس وجود سایت‌ها در امر کتابفروشی و سرمایه‌گذاری در این حوزه مساله‌ای اجتناب‌ناپذیر است.
سرمایه‌گذاری در این حوزه به این صورت است که نیرو جذب و سایت را به‌روزرسانی می‌کنند و با شروع فعالیت، تخفیف ارائه می‌دهند. این تخفیف‌ها و پیشنهادهایی که برای خرید ارائه می‌شود، به فعالیت کتابفروشان لطمه می‌زند. باید قوانینی در نظر گرفته‌شود تا اگر قیمتی برای کتاب تعیین می‌شود، مشتری حق این را داشته‌باشد که بتواند از هر کتابفروشی یا سایتی با همان قیمت کتاب بخرد. اگر قیمت کتاب در همه فروشگاه‌ها ثابت باشد، مشتری می‌تواند انتخاب کند از خانه کتاب بخرد یا از کتابفروشی؛ درحالی که بازار آشفته و تخفیف‌هایی که بدون محدودیت از طرف برخی از فعالان عرضه می‌شود، کتابفروشان را با خسارات زیادی مواجه می‌کند.
آیا برای ثبت شرکت‌های توزیع‌کننده الزامی مانند آنچه کتابفروشیها باید در اتحادیه ناشران و کتابفروشان انجام بدهند، وجود دارد؟
اطلاع دقیقی از نظر قانونی ندارم، اما می‌دانم که پخشی‌ها، انجمن یا اتحادیه‌ای داشتند که عضویت خود را در آنجا ثبت می‌کردند؛ اما این کار الزام‌آور نبود. هرکسی می‌تواند شرکت پخش بزند و فعالیت تجاری را حتی در مکان مسکونی انجام دهد.
یعنی اگر شرکت پخش تخفیف بالایی ارائه کند، قابل پیگیری قانونی نیست؟
خیلی از ناشران و سایت‌ها تخفیف‌های بالایی برای فروش درنظر می‌گیرند. اتحادیه ناشران و کتابفروشان نمی‌تواند اقدامی در این حوزه داشته‌باشد. این درحالی است که کلیه تخفیف‌ها باید در محدوده زمانی خاص و عرف مشخص ارائه شود. اگر هم برای حل مسائل صنفی بخواهیم از راه دولتی و قوه قهریه اقدام کنیم، عواقب خود را دارد. با دولتی کردن رسیدگی به تخلفات موافق نیستم. اتحادیه ناشران و کتابفروشان باید اقداماتی برای حل مسائل مرتبط با ارائه تخفیف بالا انجام دهد. البته تا به‌امروز هم در چند جلسه این مسائل رسیدگی و بررسی شده و کارگروهی برای این حوزه تشکیل شده‌است؛ اما در عمل از نتیجه این اقدامات بهره‌مند نشدیم.
شنبه ۱۵ آذر ۱۳۹۹ - ۱۰:۱۷
نظر شما