به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در کرمانشاه، حال ناخوش صنعت چاپ و نشر در استان کرمانشاه با ورود ویروس کرونا دوچندان شده است. چندین عامل در رکود و ورشکستگی انتشاراتی‌های استان نقش دارند؛ علاوه بر سهم بالای ویروس کرونا، بخشی از این معضلات مربوط به مخاطبان، بخش دیگر ازسوی موسسات و سهم دیگر به نویسندگان و صاحبان آثار برمی‌گردد که در مورد اخیر، کمبود و یا نبود حمایت‌های انگیزشی نقش بسزایی دارد.

از پایین بودن سرانه مطالعه و کم‌رغبتی کرمانشاهیان به مطالعه گرفته تا گرانی کاغذ، افزایش بی‌رویه و بدون قاعده‌ی مجوزهای نشر و بی بهره ماندن ناشران از آموزش‌های فنی، بیمه نبودن شاغلین در انتشاراتی‌ها، اجاره‌بها و تصور غلط برخی از صاحبان آثار برای چاپ کتاب‌هایشان در پایتخت، تنها بخشی از مشکلاتی است که به انتشاراتی‌های استان ضربه وارد کرده و به آنها آسیب رسانده است.

مطابق آمارهای رسمی، هم‌اکنون 72 ناشر در استان کرمانشاه فعالیت دارند که 67 انتشاراتی نفر در شهر کرمانشاه و 5 انتشاراتی هم در سایر شهرستان‌های استان فعالیت می‌کنند که مع‌الاسف تنها تعداد محدودی از این ناشران تلاش کرده‌اند با در نظر گرفتن برنامه‌ای مدون و بالا بردن ارتباط با صاحبان آثار، خود را فعال نگه دارند.

تنها اخذ پروانه نشر کافی نیست
انتشارات «طاق بستان» یکی از مراکز انتشاراتی کرمانشاه است که همچنان در روزهای کرونایی به فعالیت خود ادامه می‌دهد و با رعایت موازین بهداشتی به ارائه خدمات به مراجعین خود می پردازد. ضمن اینکه کارکنان این موسسه انتشاراتی طبق ضوابط کرونایی به خدمت فرهنگی مشغول هستند.
 
مدیر این موسسه انتشاراتی به خبرنگار ایبنا گفت: متاسفانه یک‌سری عوامل که همواره در صنعت چاپ‌ و نشر موثر بوده است، به مقتضای زمان دستخوش مشکلاتی می‌شود که ازجمله آنها می‌توان به عدم حمایت انگیزشی در بین ناشران استان و نبود انسجام صنفی در بین آنها اشاره کرد.
 
«محمود لعل‌آبادی» ادامه داد: عدم آشنایی کامل عده‌ای نسبت به صنعت نشر و نداشتن امکانات لازم در خصوص ارائه خدمات مطلوب فرهنگی به قشر مخاطب کتاب، از دیگر معضلات ما در این حوزه است.

وی معتقد است: این افراد بدون گذراندن هر گونه آموزش فنی، موفق به اخذ پروانه نشر می‌شوند و تکثر انتشارتی‌ها بدون داشتن صنف و دریافت شیوه نامه‌ها  به این صنعت لطمه زده و اهل قلم را دچار سردرگمی کرده است.
 
نبود فروشگاه‌های فرهنگی در استان
وی خلاء دیگر را نبود فروشگاه‌های ویژه تولیدات فرهنگی در استان عنوان کرد و گفت: یکی از دلایلی که کتاب‌های آماده‌ی چاپِ نویسندگان استان، به خارج از استان برده می‌شود، احساس کیفیت در چاپ و تا حدودی ارزان انگاشتن هزینه‌ها است که این تصورِ درستی نیست و حتی موجب سردرگمی می‌شود.
 
لعل‌آبادی افزود: متاسفانه سرانه مطالعه در کشور به‌ویژه کرمانشاه چنگی به دل نمی‌زند. حالا کرونا هم مزیت بر علت شده و این خادمین نشر صرف‌نظر از تعداد بالایی از آنها که غیرفعال هستند، تعداد کمی در عرصه چاپ و نشر باقی مانده‌اند که به هر قیمتی انگیزه خود را در راستای اهداف فرهنگی حفظ کرده‌اند و آثاری از  آنها چاپ و مخاطب از این آثار بهره‌مند می‌شود.
 
مدیر انتشارات طاق بستان اضافه کرد: همت دستگاهای اجرایی فرهنگی در موضوع این صنعت می‌تواند اثرگذار باشد که پرداخت تسهیلات و حمایت مالی از جمله این حمایت‌ها می‌تواند باشد.

لعل‌آبادی گفت: تسهیلاتی در زمینه بیکاری و رکود متاثر از شیوع ویروس کرونا، ازسوی دولت اختصاص داده شد و مساعدت‌هایی هم اعلام شد اما بانک‌ها کاری به این مسائل ندارند و درواقع آنها کار خودشان را انجام دادند؛ چنانچه خودِ بنده برای دریافت وام از یکی از شعبات بانک‌های استان، رفت‌وآمدهای زیادی انجام دادم و درنهایت هم به من اعلام شد که فاقد شرایط دریافت وام هستم.
 
مرکز تخصصی پخش کتاب در استان نداریم
در ادامه مدیر انتشارات «سرانه» در کرمانشاه نیز در این باره به خبرنگار ایبنا گفت: نبود مرکز پخش تخصصی کتاب در شهرها یکی از مشکلاتی است که صنعت چاپ و نشر کتاب در استان کرمانشاه با آن مواجه است.

مهرداد مرادی افزود: برای کمک به ناشران و کتابفروشی‌ها باید به‌صورت پایه­‌ای و بنیادی، اقداماتی را انجام داد. به نظر من انتشاراتی‌ها باید بتوانند روی پای خود بایستند و این محقق نمی­‌شود مگر اینکه فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در بین مردم نهادینه شود.

وی معتقد است: سطح فرهنگی جامعه باید آنقدر بالا برود تا مردم برای مطالعه و کسب اطلاعات بیشتر کتاب خریداری کنند و برای کتاب پول خرج کنند تا چرخه و گردش پول در صنعت چاپ و نشر ایجاد شود.

مرادی از نبود نمایشگاه و حتی حذف آن در قبل از زمان شیوع کرونا به‌عنوان مشکلی دیگر در زمینه رکود صنعت چاپ و نشر استان نام برد.
 
چاپ کتاب در پایتخت برای برخی‌ها «لاکچری» شده است
ازسوی دیگر مدیر نشر «فحواء» در کرمانشاه در گفت‌وگویی در همین رابطه با خبرنگار ایبنا گفت: برخی اهالی فرهنگ، نویسندگان و شاعران بیشتر تمایل دارند تا کتاب‌ها و آثارشان در تهران به‌چاپ برسد و اساساً انتشار کتاب‌هایشان را در پایتخت، یک پرستیژ و جایگاه برای خود می‌دانند.

اصغر عظیمی‌مهر با بیان اینکه جدای از مبحث چاپ، نشر کتاب نیز از جایگاه مهمی برخوردار است، گفت: بیشتر نویسندگان و شاعران به خاطر وجه و جایگاه خاصی که برخی از ناشران شناخته شده در کشور دارند و اینکه اغلب این ناشران دارای دفاتری با سازوکار بهتری در تهران برای توزیع کتاب هستند، دوست دارند آثارشان توسط این انتشاراتی‌ها به‌چاپ برسد.

عظیمی‌مهر گفت: با توجه به اینکه رقابت نابرابری در موضوع چاپ و نشر کتاب وجود دارد. از سوی دیگر مافیای کتاب در عدم پیشرفت و رشد ناشران تازه کار و نوپا دامن می‌زند.

ورشکستگی بیش از 80 درصد انتشاراتی‌ها در کرمانشاه
مدیر انتشارات فحواء کرمانشاه در خصوص آثاری که شیوع بیماری کرونا در صنعت چاپ و نشر داشته، گفت: انتشارات فحوا با وجود چندین نفر نیروی انسانی در حال فعالیت بود اما شیوع بیماری کرونا و همچنین تعطیل شدن نمایشگاه­‌های کتاب در سراسر کشور و حتی استان کرمانشاه و دیگر عوامل و شرایط اقتصادی باعث شد که نه‌تنها انتشارات ما دچار رکود شدید شود، بلکه در حال حاضر بیش از 80 درصد از انتشاراتی‌های کرمانشاه ورشکسته هستند.

وی افزود: ساز و کار خوبی هم برای مقابله با این شرایط و حمایت جدی از این صنف در نظر گرفته نشده و اگر هم شده، اطلاع‌رسانی درستی در این مورد انجام نشد و فعالیت انتشاراتی ما کاملا دچار رکود شد.

عظیمی‌مهر با بیان اینکه با زیاد شدن فشار اقتصادی معمولا اولین چیزی که از سبد خانواده‌­ها خارج می­‌شود، فرهنگ است، گفت: مردم در شرایط اقتصادی بدی قرار گرفته­‌اند، حتی در هشت سال دفاع مقدس و دوران جنگ تحمیلی هم مردم تا این اندازه تحت فشار نبودند.

 

وی ادامه داد: خود بنده هم که یک فرد فرهنگی هستم، اولین چیزی که از سبد اقتصادی خانواده‌­ام به شدت کاهش پیدا کرده، کتاب است. وقتی مردم برای تامین ابتدایی‌­ترین و ضروری‌­ترین نیازهای زندگی دچار مشکل هستند و سفره آنها خالی است، نمی‌­توان از آنها انتظار داشت که دنبال مطالعه و خرید کتاب باشند.

این ناشر کرمانشاهی در خصوص تاثیر استفاده مردم از کتاب دیجیتالی بر رکود کار انتشاراتی‌­های کرمانشاه گفت: نمی‌‌توان به‌طور کامل اثر آن را نادیده گرفت و کتمان کرد اما ضریب نفوذ و استفاده از کتاب­‌های دیجیتال در جامعه هنوز به حدی نرسیده که کتاب­‌های چاپی را از چرخه مطالعه افراد خارج کند؛ اما اگر جامعه در مسیر جدی استفاده از این کتاب‌­ها قرار بگیرد، باز هم این کتاب­‌های دیجیتال باید از فرآیند کار این موسسات عبور کنند.

راهکاری برای رهایی از رکود
عظیمی‌مهر در پایان تاکید کرد: با اتخاذ تصمیماتی مناسب برای خارج شدن صنعت چاپ و نشر، حمایت مالی از ناشران و به عبارتی نرم‌­افزاری شدن ذهن جامعه می‌­توان این صنعت را از رکود خارج کرد؛ به‌عنوان مثال اگر برای خرید نسخه چاپی یک کتاب مبلغ 50 هزار تومان باید هزینه کرد، با دیجیتالی‌شدن آن تمام مراحل نشر اثر و کتاب بجز چاپ کاغذی آن توسط انتشاراتی‌­ها انجام می­‌شود و با حذف این مرحله می‌توان همان کتاب را به مبلغ 20 هزار تومان خریداری کرد.