به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دکتر غلامرضا غفاری (معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم) سخنران ویژه‌ی مراسم افتتاحیه‌ هفته‌ پژوهش بود که روز 22 آذرماه 1399 از طریق ارتباط زنده‌ی تصویری سخنان خود را ارائه کرد. دکتر غفاری در آغاز سخنانش با تبریک هفته‌ پژوهش گفت: هفته‌ پژوهش را فرصتی می‌دانیم تا آن‌چه را که در عرصه و حوزه‌ پژوهش با آن مواجه هستیم به‌صورت نقادانه آن را مورد واکاوی قرار دهند تا دیگران بتوانند از این نشست‌ها و برنامه‌ها استفاده‌ لازم داشته باشند. برای بنده باعث افتخار است که به‌عنوان یکی از دانشجویان حوزه‌ علوم انسانی و اجتماعی که در خدمت عزیزان بزرگوار باشم و سعی، تلاش و اهتمامی که پژوهشگاه در خصوص ارتقاء علوم انسانی دارد واقعاً بسیار قابل تقدیر و تشکر است. آن‌چه را که به نظرم اهمیت دارد، این‌است‌که در درجه‌یاول باید به این نکته نوجه داشته باشیم که هفته‌ پژوهش بنا بر مأموریت‌ها و کارویژه‌هایی در تقویم نظام آموزش عالی کشور جایگاه خودش را پیدا کرده که فرصت بسیار مغتنمی‌است که در درجه‌ اول باید برای کسانی‌که پدیدآورنده و کمک‌کننده‌ی این فرصت بودندو همه‌ی عزیزان و بزرگوارانی‌که رونق بیشتری به مراسم این هفته بخشیدند، نهایت سپاس و تقدیر را داشته باشیم لذا به‌صورت مشخص در عرصه‌ علوم انسانی، «پژوهشگاه» جایگاه ویژه‌ای دارد که از این حیث باید از ریاست پژوهشگاه، دکتر قبادی و همکاران ستادی ایشان و به‌صورت خاص از اعضای هیأت علمی این مرکز که جایگاه علمی ویژه‌ای در کشور دارند، تقدیر و تشکر ‌کنیم. طبیعی‌است که در درجه‌ اول در هفته‌ پژوهش گزارشی از فعالیت‌ها در طول سال ارائه شود که ضرورت هم دارد تا جامعه از آن مطلع شود اما قطعاً می‌دانیم که به کارویژه‌هایی فراتر از این هم که به‌نوعی ثمره‌ی فعالیت یک‌ساله‌ی حوزه‌ی پژوهش هست نیز توجه و دقت شود. یکی‌ از نکاتی که باید از این‌بابت به‌آن توجه شود این‌است که ما باید به‌نوعی، پیمایش و تسهیل‌سنجی پژوهش را هم در دستور کار خودمان قرار دهیم و به خوانشی که دیگران از تلاش‌های انجام شده دارند، نقدها و انتقادهایی که از نتایج پژوهش و تأثیر و اثر آن می‌شود؛ توجه بیشتری شود. از طرف دیگر باید توجه داشته باشیم یکی از مواردی که به‌صورت برجسته مطرح می‌شود، این‌است که آیا ما به سمت تجاری‌شدن علم و پژوهش حرکت می‌کنیم؟ از این حیث باید مجموعه‌های دانشگاهی و پژوهشگاهی بسیار مراقب باشند که در ذهن و نگاه دیگران این‌طور متبادر نشود که این مراکز قصد دارند به بنگاه اقتصادی و تجاری تبدیل شوند و به‌نوعی کارها به این سمت‌‎وسو نرود که اگر چنین بشود ما طبعاً از آن رسالتی که داریم، دور می‌شویم.

غفاری ادامه داد: در مجموعه‌ای که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عرصه‌ها و مشکل‌ترین و تأثیرگذارترین بخش‌ها، جایگاه پژوهش‌های انسانی و اجتماعی است و این‌که می‌خواهیم چه سیاست پژوهشی در این حوزه داشته باشیم و چگونگی حفظ استقلال پژوهش و استقلال آموزش مهم و حساس است که قطعاً این حساسیت نزد همکاران و مدیران  هست لیکن باید توجه داشته باشیم که از این بابت هم باید همچنان این دغدغه را داشته باشیم. اگر به اندیشه‌ای که درخصوص بحث جایگاه پژوهش‌های علوم انسانی وجود دارد در درجه‌ اول این نکته مطرح است که ما قصد داریم آگاهی‌ای را تولید کنیم که بهره‌مند و برخوردار از شهروندان توانمندی باشیم که این شهروندان بتوانند آن کنش‌گری بخردانه را در ساحت‌ها و عرصه‌های مختلف داشته باشند. این یکی از مهم‌ترین مأموریت‌ها و رسالت‌هایی‌ است که برای دانشگاه و چه‌بسا کسانی‌که به فلسفه‌ی دانش و پژوهش ورود کردند، این نکته به‌عنوان یک نکته‌ی کلیدی مطرح بود که اگر این پرسش مطرح می‌شد که ما دانش را برای چه می‌خواهیم، پژوهش را برای چه می‌خواهیم؟ به این مورد تأکید می‌شد که ما می‌خواهیم آگاهی‌ای را در شهروندان‌مان به وجود بیاوریم که آنها بتوانند کنش‌گری بخرادانه‌ای را نسبت به خود خویشتن و دیگران داشته باشند و آنها بدانند چگونه مناسبات خود را نسبت به همدیگر تنظیم کنند این نکته‌ای بود که در صدر بحث‌ها وجود داشت.

غفاری با اشاره به حساسیت ویژه‌ پژوهشگاه و مواردی که در جلسات کمیسون هیأت امنا مطرح می‌شود و دکتر قبادی و سایر همکاران هم به‌آن تأکید دارند که به‌نوعی پیشانی کار پژوهشگاه را تشکیل می‌دهد، بحث «هویت‌بخشی» است. همه‌ ما می‌دانیم هویت در گرو بازکاوی و بازخوانی درست میراث یک کشور و نقد آن هست، نه نفی آن. نقد سنت هست ولی نه نفی سنت به‌منظور پروراندن شاخه‌های تازه و رویش‌های تازه. همه‌ی ما می‌دانیم که در دنیای امروز این وجه، این هنر و این کارویژه به عنوان یک نکته‌ کلیدی مطرح است و کمک می‌کند به معنی‌بخشی زندگی و به تعبیری سیاست زندگی البته نه در معنای تجویزی و دستوری آن، بلکه در معنای بالابردن قدرت انتخاب عالمانه و بخردانه برای شهروندان برای این‌که آن‌ها بتوانند آن زیستی که شایسته‌ی انسان هست با کرامت، جایگاه و عزتی که دارد، فراهم شود.

وی تأکید کرد: همه‌ پژوهش‌ها چه در عرصه‌ی علوم طبیعی یا علوم انسانی زود یا دیر آثار و پیامدهای خود را در سپهر و ساحت‌های مختلف خواهند داشت. اگر ما حوزه‌ پژوهش را رصد کنیم، می‌بینیم به‌محض این‌که پژوهشگران گران‌قدر ما صفحه‌ی جدیدی را باز کرده‌اند و به واکاوی و بازکاوی تازه‌ای رسیده‌اند، به‌تدریج نشانه‌های آن‌را در حیات اجتماعی می‌بینیم که در این مقال فرصت پرداختن به آن نیست اما وقتی تحولات و دگرگونی‌های به‌وجود آمده در حیات اجتماعی را مورد توجه قرار می‌دهیم به تلاش‌ها در عرصه‌ی علوم مختلف به‌ویژه علوم انسانی پی می‌بریم.

غفاری قبل از طرح آخرین نکته‌ بحث خود به این موضوع تأکید کرد که علوم انسانی و اجتماعی باید بیش از این به این مسئله بپردازد و گفت: در گذشته فعالیت‌های خوبی در این زمینه انجام شده و کارهای خوبی در حوزه‌ی نظریه‌پردازی آن صورت گرفته است اما هم‌چنان همه می‌دانیم، به‌عنوان مسئله‌ی کلیدی ما مطرح است. به عنوان شاگرد این حوزه می‌گویم، اگر این پرسش مطرح شود، مشکلی که امروزه جوامع را (چه در مقیاس داخلی و چه در مقیاس منطقه‌ای و بین‌المللی) را آزار می‌‌دهد چیست؟ شاید نقطه نظرات به این سمت برود که «ناتوانی در گفت‌وگو و تعامل» در چهارچوب‌های منظم و حساب شده یکی از مشکلات کلیدی جوامع است. به تعبیری ما نیاز به این داریم که شهروندان‌مان در ساحت‌های مختلف و در قامت‌های مختلفی که به ایفای نقش می‌پردازند، توان گفت‌وگو و تعامل با یکدیگر را داشته باشند. این نکته‌ایست که امروز همه می‌دانیم خیلی از مسائل و مشکلاتی که جامعه‌ی انسانی از آن رنج می‌برد به ناتوانی در گفت‌وگو و تعامل مربوط می‌شود. چه مجموعه‌ای می‌تواند در این خصوص سیاست و تمهیدات لازم را داشته باشد و آن اتصالات و پیوندها را به‌وجود بیاورد و مجموعه‌های مختلف را به‌نوعی در کنار هم جمع کند، به‌نظر می‌رسد این‌کار از حوزه‌هایی غیر از حوزه‌های علوم انسانی ساخته نیست. مجموعه‌ علوم انسانی که در واقع موضوع آن انسان و در معنای کلی، اجتماعات جوامع انسانی است این توانمندی را دارد که بکوشد با تمام تغییرات و تحولات این باب را به‌عنوان یک باب اصلی مدنظر خود قرار دهد و به توسعه‌ی آن کمک کند که این در واقع خدمتی‌است به بشریت تا خیلی از مشکلاتی که جوامع با آن مواجه هستند را از پیش‌روی بردارد.
امیدواریم که چنین باشد دوباره این هفته را گرامی می‌داریم و همچنین از تلاش و زحمات شما بزرگواران نهایت سپاس و قدردانی را دارم و از درگاه حق برای شما سلامتی و بهروزی آرزومندم.

در ادامه قبادی ضمن تبریک هفته‌ی پژوهش به استقبال و همکاری گرم و صمیمی پژوهشکده‌ها و مشارکت بسیار جدی و اثربخش حدود 50 تن از اعضای هیأت علمی و استادان و پژوهشگران مختلف قدردانی کرد و نام و یاد استادان و پژوهشگران و کادر درمانی و پژوهشگاهی که با کرونا از دنیا رفتند را گرامی داشت. همچنین وی نام زنده‌یاد علیرضا جمالی، کارمند پژوهشگاه را که بر اثر ابتلاء به بیماری کرونا جانش را از دست داد، گرامی داشت.

او در ادامه‌ی سخنانش گفت: هفته‌ی پژوهش سال 99 را در حالی آغاز می‌کنیم که پس از اجرای موفقیت‌آمیز برنامه‌ اول توسعه‌ی راهبردی پژوهشگاه، اکنون در نخستین سال اجرای برنامه‌ی دوم قرار داریم. به لطف الهی و به پشتوانه‌ی همدلی همه‌جانبه‌ی شما بزرگواران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با پای‌بندی به میثاق همگانی خود، یعنی برنامه‌ی توسعه‌ی راهبردی، در عرصه‌ی برخی از سیاست‌گذاری‌ها در وزارتخانه‌های مرتبط، برخی کمیسیون‌های دولت، عرصه‌های اجتماعی و در صحن مجمع رؤسای پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و حوزه، به‌ویژه عرصه‌ی صنعت، اثرگذاری بسیار مشهودی داشته است.

قبادی با اشاره به اجرای طرح‌های ملی همچون برنامه‌ی ملی زبان و نیل به شکوفایی در عرصه‌ی کاربردی‌سازی و عقد قراردادهای طرح‌های مسئله‌مند و تقاضا‌محور ملی و اثرگذاری در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی از طریق نزدیک به 60 طرح کاربردی کارفرمایی و توجه به پژوهش‌های مسئله‌مند و پرداختن به معضلات و مقررات اجتماعی، از ورود پژوهشگاه به عرصه‌ی مؤسسات علمی نسل چهارم خبر داد و گفت: توفیق درخشان گسترش فعالیت ترویجی‌سازی و بالینی‌سازی پژوهشگاه علوم انسانی و کسب موفقیت عملی در عرصه‌ نوآوری در علوم انسانی و تأسیس مرکز نوآوری علوم انسانی در پژوهشگاه طی یک‌سال گذشته شاهد راه‌اندازی برخی استارت‌آپ‌ها هستیم ضمن این‌که، کسب رتبه‌ نخست ملی در چند سال پیاپی در جشنواره‌ نقد کتاب، رشد بیش از ده برابری تدوین و نشر نقدنامه‌های تخصصی منابع و متون علوم انسانی دانشگاه‌ها، برنده شدن در سه سال در جشنواره‌ بین‌الملی فارابی، ارتقای کیفیت تولید علمی و افزایش سرانه‌ی تولید علم به بیش از 200 درصد از دستاوردهای پژوهشی پژوهشگاه بوده است.

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی در ادامه‌ سخنانش با اشاره به نام‌گذاری سال 99، از سوی مقام معظم رهبری، تأکید کرد: در سال جهش تولید، تقویت ارتباط با صنعت، توسعه‌ و پیشرفت اجرای طرح‌های حوزه‌ تاب‌آوری، پویش امید و برگزاری همایش مجازی «ابعاد انسانی و اجتماعی کرونا در ایران» و انتشار چندین جلد کتاب و مقاله مرتبط با موضوع کرونا در نشریات علمی و عمومی و ... از اقدامات پژوهشگاه در سال جاری بوده است.

قبادی در خاتمه‌ی سخنانش به تأثیر مثبت فعالیت‌های پژوهشی با توجه به دو برابر شدن تعداد اعضای هیأت علمی نامزد پژوهشگر برتر و همچنین افزایش تقریباً دو برابری میانگین امتیاز پژوهشگران برگزیده  اشاره کرد و گفت: این فعالیت‌ها نشان می‌دهد که دست‌کم در این دوره برای اعضای هیأت علمی فرصتی در جهت افزایش جدی فعالیت‌ها، انتشار مقاله، کتاب و ... بوده است.