پیری در سطوح مختلف بافت و اندام، سلول و مولکول بروز میکند. عوامل متعددی در بروز پیری نقش دارند که شامل زمینه ژنتیکی، میزان تولید رادیکالهای آزاد، میزان فعالیت آنزیم تلومراز، محدودیت غذایی، تولید محصولات زائد، متیلاسیون DNA، گلیکاسیون، استرس، جهشهای میتوکندریایی، تخریب و ترمیم DNA، میان کنش DNA-پروتئین و غیره است که در علمی به نام Gerantology مورد مطالعه قرار میگیرند.
کتاب «حیات در وقت اضافه» نوشته سو آرمسترانگ با ترجمه رضوان موحدی بهتازگی منتشر شده است. این کتاب در 21 فصل با ارائه تعریفی از پیری و فرسودگی، در ادامه فصلهایش به موضوعاتی همچون اندازهگیری طول عمر سلولها، کهولت سلولی، پیری زودرس، کمتر بخورید و بیشتر زندگی کنید؟، دستگاه ایمنی، مقاومت میکروبها، اپیژنیک و زمانبندی، سلولهای بنیادی، عاملی در خون، مغز ازدسترفته، بیماری آلزایمر، عامل محیط و تحقیقات پیری میپردازد.
این سوال که دقیقا چرا و چگونه موجودات زنده بهویژه انسان پیر میشوند، قرنها دانشمندان را به زحمت انداخته، اما هنوز توافقی برسر آن صورت نگرفته است. نظریههای رقابتی بیشماری وجود دارد؛ از فرسودگی درونی در نظریه «پیکری تکمصرفی» که اساسا بیان میکند که ما پس از طی سالهای تولیدمثل، فایدهای برای طبیعت نداریم و طبیعت برای دستگاههای ترمیم و نگهداری آنقدر سرمایهگذاری نکرده که بهطور نامحدود به حیات خود ادامه دهیم و این عقیده که پیری مثل زنگزدگی خودرو یا هوازدگی چادر کتانی است گرفته تا تیکتیک ساعت کوتاه شدن تلومرهای تعیینکننده طول عمر تقسیم سلولهای ما و پیری و مرگی که ازنظر ژنتیکی برنامهریزی شده و کنترلشده هستند. حتی تعداد فزایندهای از دانشمندان بزرگ معتقدند که پیری یک بیماری است و میتوان آنرا درمان کرد. برخی تا آنجا پیش میروند که میگویند پیری قابل درمان است، بهطوریکه بهطور بالقوه ما نیز میتوانیم برای همیشه به حیات خود ادامه دهیم.
دستگاه ایمنی و پیری
«یکی از وجود مشترک تمام بیماریهای مرتبط با سن از سرطان، دیابت، گرفتگی شریان و آرتروز گرفته تا نابینایی، بیماریهای ریه و زوال عقل، التهاب است. این التهابی نیست که برای ما بهصورت قرمزی و داغی پوست، تورم و چرک شناخته شده باشد، بلکه التهاب مزمن و درجه پایینی است که بخشی از آن توسط دستگاه ایمنی بدن ایجاد میشود و هیچگاه بهطور کامل برطرف نمیشود. این التهاب مزمن چنان سهم بهسزایی در فرسوده ساختن ماشینآلات روان حیات دارد که ایمنیشناس ایتالیایی کلودیو فرانچسچی در سال 2000 به آن لقب «التهاب پیری» داده است، اصطلاحی که مفهوم آن دربردارنده یک قاتل خاموش است.
عوامل بسیاری در التهاب پیری دخیلاند. سلولهای پیر علائمی را به دستگاه ایمنی بدن ارسال میکنند تا این عوامل را از بین ببرند، علائمی که تا زمان انباشته شدن این سلولهای قدیمی ناکارآمد بهواسطه افزایش سن، همچنان پایدار باقی میمانند. ما غالبا با هماهنگی فوقالعاده میلیاردها میکروب ساکن در رودههایمان زندگی میکنیم، آنها به تجزیه و جذب مواد غذایی بهخصوص نشاسته در بدنهای ما کمک میکند، اما با افزایش سن، دیوارهای روده ضعیف میشوند و حفرههایی ایجاد میکنند. همچنین تصور میشود که میکروبهای گریزپا و نیز بقایای فرایندهای حیاتی، مثل رادیکالهای آزاد و سایر محصولات زائد حاصل از متابولیسم در طی سالهای متمادی، کاهش کارایی دستگاههای پاکسازی، بازده دستگاه ایمنی بدن را کاهش میدهند.»
عارضه مضاعف آنفولانزای فصلی بر افراد مسن
«یک تهدید قابل پیشبینیتر در هنگام سالخوردگی، آنفولانزا فصلی زمستانی است. این ویروس عارضه مضاعفی ایجاد میکند؛ افراد مسن نهتنها در برابر ابتلا به آنفولانزا آسیبپذیرتر هستند، بلکه پاسخ آنها به واکسیناسیون که با آمادهسازی دستگاه ایمنی انطباقی برای تولید سلاحهای ویژه عمل میکند، غالبا به دلیل دستگاههای دفاعی سالخورده ضعیفتر است. علاوه بر این، اثر محافظتی واکسیناسیون به دلیل ضعف خاطره سلولی، دوام چندانی ندارد. افراد بالای 75 سال تقریبا دو برابر افراد زیر 65 سال مبتلا به آنفولانزا میشوند و یک نفر از سه نفر فرد مبتلا با یک بیماری تهدیدکننده حیات، کارش به بیمارستان خواهد رسید.
نیکولیچ زوویچ میگوید: «تنها در ایالات متحده، حدود سی تا چهل هزار نفر هر سال در اثر آنفولانزا جان خود را از دست میدهند. این تنها یک عفونت است که بر بزرگسالان مسنتر اثر میگذارد و بیش از 95 درصد افرادی که میمیرند بالای 65 سال سن دارند.» به گفته لیندا پارتریج از یواسال، افراد زیر 65 سال کمتر کارشان به بیمارستان خواهد کشید و در اثر آنفولانزا میمیرند، مگر اینکه ممارست به انجام محدودیت کالری کرده باشند. یکی از نکات منفی این استراتژی رژیم غذایی که اثر آن در کاهش سرعت روند پیری در بسیاری از گونهها ازجمله انسان اثباتشده این است که دستگاه ایمنی بدن را سرکوب میکند و در دنیای واقعی، فراتر از محیط کنترلشده و بدون میکروب آزمایشگاه، این میتواند کشنده باشد.»
نخستین چاپ کتاب «حیات در وقت اضافه» در 184 صفحه با شمارگان 500 نسخه به بهای 40 هزار و 500 تومان از سوی انتشارات راوشید راهی بازار نشر شده است.
نظر شما