به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «داستان سمرقند» دست‌نوشته خیام از تایتانیک تا سمرقند، دومین اثر مشهور امین معلوف، نویسنده‌ لبنانی‌تبار، است که در ۱۹۸۸ منتشر شد. 

این کتاب دارای داستانی گیرا و پرهیجان از سرگذشت دست‌نوشته‌ خیام است که در قالب آن، دوره‌ای از تاریخ ایران (از ۴۱۱ ق تا ۱۲۹۱ ش) روایت می‌شود و با ترجمه اعظم دفین از سوی نشر نخستین منتشر شده است. 

عشق به خیام و رباعیات او، بنژامن اُ لوساژ، روزنامه‌نگار و پژوهنده‌ آمریکایی را به ایران می‌کشاند. او پس از پشت سر گذاشتن حوادث بسیار، سرانجام این دست‌نوشته‌ گرانقدر را به‌دست آورده و تصمیم دارد تا آن را با خود به آمریکا ببرد. اما تایتانیک، کشتی حامل او و همسرش، غرق شده و با خود صندوقچه‌ طلایی حاوی دست‌نوشته را به اعماق اقیانوس می‌برد.

امین معلوف، در رمان سمرقند با محور قراردادن زندگی خیام و ماجراهای وی با حسن صباح و خواجه نظام الملک، تاریخ ایران در عصر سلجوقیان و تاریخ معاصر ایران در عهد مشروطه را بازنمایی کرده است.

این نویسنده با تخیل سرشار و دانش فراوان تاریخی خویش، رمانی نوشته که اغلب به واقعیت نزدیک و گاهی از آن دور است.

در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «جمال‌الدین لبخندی زد و رو به من ادامه داد: «دلم می‌خواهد مانند خیام از لحظات نادر زمان حاضر، لذت ببرم و شعرهایی درباره‌ی شراب، ساقی، میخانه و معشوقه بسازم. من نیز مانند او به مؤمنین دروغین، بدگمان هستم. هنگامی که در برخی رباعیاتش از خود حرف می‌زند، پیش می‌آید که فکر کنم این من هستم که او توصیف می‌کند: در زمین ناهمگون و رنگ به رنگ، مردی در سفر است، نه ثروتمند و نه فقیر، نه مؤمن و نه کافر، با هیچ حقیقتی کاری ندارد، بر هیچ قانونی احترام نمی‌گذارد ... در زمین ناهمگون، کیست این مردِ نیک و غم‌زده؟»

با گفتن این حرف سیگار برگ خود را روشن کرد. در فکر فرورفت. جرقه‌ی کوچکی روی ریشش پرید، آن را با یک حرکت عادی کنار زد و ادامه داد:
«من از دوران کودکی؛ خیام را نه تنها شاعر، بلکه فیلسوف و متفکر آزاداندیشی می‌شناختم و تحسین می‌کردم. من به محبوبیت دیرهنگام او در اروپا و امریکا شگفت‌زده شده بودم. پس می‌توانید تصور کنید چه شادی به من دست داد هنگامی که در دستان خود کتاب اصلی رباعیات را به دستخط خود خیام دیدم.»

امین معلوف، زاده 25 فوریه 1949، نویسنده فرانسوی لبنانی‌الاصل است. معلوف در لبنان و در دانشگاه فرانسوی سن ژوزف تحصیل کرد. او فعالیت مطبوعاتی را در سال 1971 با روزنامه «النهار» آغاز کرد و تا سال 1976 به همکاری با این روزنامه ادامه داد. معلوف سپس از سال 1976 تا 1979 در مجله «المستقبل» کار کرد و در سال 1979 به پاریس مهاجرت کرد. او پس از مدتی فعالیت به عنوان سردبیر مجله Jeune Afrique، روزنامه نگاری را رها کرد و رمان نویسی را به صورت تمام وقت پی گرفت.

کتاب «داستان سمرقند» در 368 صفحه با شمارگان 550 نسخه و قیمت 65 هزار تومان از سوی نشر نخستین منتشر شده است.