به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) آیین اختتامیه هفتمین جایزه پژوهشی تهران عصر امروز شنبه دوم اسفندماه با حضور ناصر تکمیل همایون، احمد مسجد جامعی، محسن هاشمی، مهرشاد کاظمی و جمعی از مسئولان فرهنگی در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.

مسجد جامعی در این مراسم طی سخنانی گفت: تهران امری سهل و ممتنع شده است؛ بدین معنی که فکر می‌کنیم فکر کردن درباره تهران کاری ساده است اما این موضوع پیچیدگی‌های خاصی در سیاستگذاری و تصمیم گیری دارد.
 
او با اشاره به نسبت بین جسم و جان شهر گفت: متاسفانه در تهران این نسبت برقرار نشده و با وجود اینکه بر ساخت و ساز در شهر تهران تاکید می‌کنیم اما به این موضوع توجه نمی‌کنیم که این ساخت و ساز باید برای آرامش شهروندان باشد و به عبارت دیگر به آرامش شهروندان دقت نمی‌کنیم.

 مسجد جامعی با اشاره به ساخت و سازهای بسیار در شهرک‌های مختلف تهران افزود: نسبت بین توسعه و ایجاد آرامش برای شهروندان در سطح تهران متوازن نبوده است. 
 
او با تاکید بر این که خاطرات شهر را حراج کرده‌ایم گفت: شهر بی خاطره، مانند انسان بی خاطره و شخصیت است. انسانی که شخصیت فردی و اجتماعی دارد و شخصیت اجتماعی ما با همین خاطره هاست که شکل می‌گیرد. باید در انجام پروژه‌های شهری این موضوع را مدنظر بگیریم که آیا اجرای این طرح‌ها موجب آرامش و رضایت شهروندان می‌شود یا اینکه تنها نظم آرامش آنها را به هم زده‌ایم.
 
این عضو شورای شهر تهران عنوان کرد: باید این سوال را بپرسیم که اولویت ما به عنوان مدیریت شهری شهروند است یا مسائل دیگر؟ گاهی ممکن است گفته شود اولویت ما علم است. اما در واقع  اولویت  ما شهر، شهروندان، جان و کرامت آنهاست. اگر به این صورت نگاه کنیم، برقراری مناسبات و تصمیم گیری‌ها ساختار دیگری پیدا می‌کند این روزها در مجلس درباره برگزاری انتخابات شورای شهر تصمیم گیری می شود. 
 
او با تاکید بر اینکه در نیازها و خواسته‌های شهروندان تهرانی تامل نکردیم گفت: ساختمان بلدیه زمانی معنا داشت که ساختمان‌های مجاورش در سطح آن باشد نه اینگونه که اکنون این ساختمان در کنار ساختمان‌های دیگرش جلوه‌ای ندارد. قرار نیست در گذشته درجا بزنیم بلکه باید متناسب با شرایط روز پژوهش کنیم. این روزآمدی نسبتی است که گذشته را به آینده وصل می‌کند.
 
مسجد جامعی با اشاره به اینکه باید ببینیم مشکلات اصلی مردم تهران چیست و بر اساس آن بودجه بندی گفت: باید پژوهش‌های تهران هم بر اساس این دغدغه‌ها و مشکلات انجام شود.
 
 او با اشاره به تمایز پژوهش‌های تهران و کارکرد جایزه پژوهشی تهران عنوان کرد: در این پژوهش‌هاست که روح شهر، احترام به شهر، حقوق شهروندی و دفاع از آن در نظر گرفته می‌شود.

محسن هاشمی رفسنجانی نیز در این مراسم با بیان اینکه در پژوهش‌هایی که درباره تهران انجام شده به گذشته آن توجه شده است گفت: تعداد کتبی که درباره تهران نوشته شده از مرز صد کتاب عبور کرده و این شهر از زوایای مختلف بررسی شده است.
 
او با اشاره به اینکه حال و آینده تهران باید به تهران پژوهی اضافه شود یادآور شد: لازم است کسانی که درباره وضعیت فعلی تهران، مشکلات آن و آینده شهر پژوهش می‌کنند روی این موضوع هم متمرکز شوند.  
 
هاشمی رفسنجانی افزود: ما نباید فقط وضعیت تهران را در گذشته مورد بررسی قرار دهیم. در این جایزه عمدتا دیده‌ام که بیشتر به گذشته تهران و به ویژه به خشت و آجر و ساختمان‌های تهران توجه شده است ولی تهران ده میلیونی با این همه مشکلات، این موضوع را می‌طلبد که نگاه انسان محوری به شهر تهران داشته باشیم.

او تاکید کرد: نگاه انسان محور موجب می‌شود که پژوهش انسان محور بیشتر از پژوهش آجر محور شود. اغلب کسانی که روی کار می‌آیند از انتقال پایتخت حرف می‌زنند. آنها به جای اینکه تهران را شهری برای زندگی کنند سخن از انتقال پایتخت می‌گویند. پس تکلیف ده میلیون ساکن این شهر چه می‌شود؟!
 
رئیس شورای شهر تهران گفت: باید روح دوباره به محلات تهران برگردد. در بسیاری از کشورهای جهان مشابه شهر ما توانسته‌اند این کار را انجام دهند و ما نیز می‌توانیم چنین تجربه‌ای را داشته باشیم. 

او تاکید کرد: باید تهران را به سوی شهری انسانی به جای شهری آجری و پژوهش‌های مرتبط با تهران را نیز به سوی پژوهش‌های انسانی به جای پژوهش‌های آجری ببریم.

مطالعات تطبیقی درباره تهران اندک است
مهرشاد کاظمی دبیر هفتمین جشنواره پژوهشی جایزه تهران در این مراسم با اشاره به برگزاری شرایط این دوره گفت: دوره هفتم در شرایط استثنایی بیماری فراگیر کرونا و مقررات سطوح مختلف قرنطینه و منع ترددهای اجباری در شهر تهران ایران و البته دنیا برگزار می‌شود. دوره یک ساله که شهر تهران کمتر از قبل گردشگر، فعالیت‌های هنری تفریحی و موارد نظیر را تجربه کرد. فعالیت‌های آموزشی، کتابخانه‌ای و پژوهش با محدودیت مواجه و گاه به صورت حضوری درآمد. مشکلات کسب و کار و خلاصه کاهش حضور سرخوشانه شهروندان در شهر تجربه دیگری بود. در این دوران از نظر پژوهش‌ها در باب شهر تهران و در ارزیابی آثار این دوره جشنواره در باب تهران پژوهی چند نکته در خور توجه به چشم می‌آمد

او برخی از این نکات را برشمرد و افزود: در پاسخ به ضرورت‌های ناشی از شیوع کرونا و لزوم انطباق با شرایط کاهش دسترسی به مراکز خدمات پژوهشی توجه به اهمیت و کاربردهای زیرساخت مجازی برای تحقیقات دگرگون شد و از سوی دیگر بهره برداری از آن منابع و مستندات دیجیتال رشد یافت و در نتیجه ابعاد دیجیتالی شهر تهران در فضای مجازی پرورانده شد. امید است این سو گیری تداوم یابد و امکانات زیرساختی، پژوهشی و گردشگری و فرهنگی این کلانشهر توسط مراکز مسئولی مانند بخش‌های فرهنگی شهرداری و مراکز دیگر ارتقا یابد.

کاظمی با بیان اینکه یکی از مهمترین محورهای مطالعات تکوین یافته این سال‌ها توجه به موضوع میراث فرهنگی و ملی شهر تهران است عنوان کرد: کاری که باید با بهره‌گیری از روش‌های مستندسازی و مطالعه علمی آثار فرهنگی بهره‌مند باشد تا آثار تاریخی تهران را به عنوان ارزش‌های میراث فرهنگی منطقه‌ای و جهانی معرفی کند. خوشوقت هستیم که در این جشنواره یک نمونه ارزشمند از چنین مطالعه‌ای در مورد شهر تهران را تجلیل می‌کنیم.

 به گفته دبیر هفتمین جایزه پژوهشی تهران، اساس بررسی و تصمیم گیری و انتخاب آثار در جشنواره هفتم نیز از معیارهای مهمی چون ابتکار خلاقیت و نوآوری پژوهشی، کاربردی بودن مطالعات از نظر تعمیق شناخت از واقعیات شهر تهران، تاکید و کاربست تحقیقات با هدف علمی کردن مدیریت شهر تهران و معرفی تهران شهری با ارزش‌های جهانی پیروی می‌کرد. گروه‌های اصلی داوری جشنواره در بخش کتاب، پایان نامه، رسانه، شبکه‌های مجازی، فیلم و عکس با حضور کارشناسان و استادان ذیربط به بررسی و گزینش آثار دست زدند.

 او در ادامه به برخی ضرورت‌ها و کاستی‌ها در زمینه تهران پژوهی اشاره کرد و گفت: درباره آثار و پژوهش‌هایی که در این بازه در مورد تهران نشر یافته است ذکر چند نکته ضروری است؛ شهر تهران با تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی روبه رو است، از این رو شماری از تجارب زیسته دیروز و امروز مردمان آن به سرعت درحال زوال و فراموشی است در این شرایط روش‌های تاریخ شفاهی شهری به عنوان شیوه‌ای برای مطالعه ثبت و ضبط حافظه و خاطره جمعی شهروندان این شهر ضرورت دارد. باید به تاریخ اکنون تهران بیشتر توجه شود و تدابیری برای طراحی پایگاه‌های ویژه برای جمع آوری روایات شفاهی تهران صورت گیرد و مکانی گسترده برای حفظ مواریث معنوی شهر تهران ایجاد شده و نقشی مهم در توسعه فرهنگ و مفهوم شهروندی ایفا خواهد شد.

 کاظمی با تاکید بر اینکه تهران در شمار یکی از کلانشهرهای جهان است و بدیهی است مسائل و موضوعات مربوط به آن باید از مناظر مختلف با رویکرد مطالعات تطبیقی با دیگر کلانشهرهای جهان مطالعه شود گفت: هنوز این گونه مطالعات تطبیقی اندک است و چنانچه در برنامه‌های مراکز پژوهشی و محققان این مهم در نظر گرفته شود نتایج راهگشایی برای فهم مسائل پیچیده شهر و نیز ارتقای مدیریت علمی و بین المللی شهر تهران دربر خواهد داشت.

 این مقام مسئول با اشاره به اینکه مقوله سرمایه‌های فرهنگی، معنوی و انسانی شهر تهران در سطح محله، منطقه و شهر باید به زمینه‌های مطالعاتی تبدیل شود افزود: پژوهش و بازشناسی سبک زندگی ،کسب و کار، اخلاق شهروندی و زیست شهری این افراد موجب مدیریت روند گسست نسلی و از سوی دیگر بنای مفاهیم شهروندی در تهران می‌شود. این گونه مطالعات روشمند زمینه برنامه‌ریزی برای تجلیل، توانمندسازی فرهنگ و فضیلت‌های اخلاقی شهری در تهران خواهد شد.

 به گفته کاظمی، بررسی انتشارات و مطالعات شهر تهران در چند سال اخیر نشان می‌دهد خوشبختانه شمار محققان و نویسندگان تهران پژوه رو به ازدیاد بوده و آثاری برای سلیقه‌های مختلف عرضه کرده‌اند اما روشن است که هنوز مطالعات میدانی برای کشف شهر تهران و مسائل آن در آغاز راه قرار دارد و انتظار می‌رود محققان و صاحبنظران در کوشش های علمی خود برای شناخت شهر تهران به وجه تعلیمی آثارشان برای نسل جوان توجه کرده و روش و رویکردهای تحقیق در واقع شهر تهران را مستند و برای استفاده دیگران ارائه کنند.

او با بیان اینکه رخانه جشنواره با توجه به اهمیت یافتن بحث‌های مطالعات تهران و پژوهش‌های انجام شده در این حوزه قصد دارد با تشویق و معرفی آثار علمی و تاثیرگذار با نگاه به برنامه‌ریزان، مدیران و سیاستگذاران شهری در توسعه و پیشرفت تهران نقش‌آفرین باشد گفت: در این مسیر هیئت داوران دبیرخانه جایزه تهران در ۶ دوره گذشته این جشنواره قریب به یکصد اثر در رشته‌های مختلف را ارزیابی و بررسی کرده است و در سال جاری علیرغم تاثیر گذاری ویروس کرونا با بررسی و ارزیابی آثار و فعالیتها این وظیفه را به خوبی انجام داده است.

 کاظمی در پایان ضمن تجلیل از تهران پژوهانی که در سال جاری درگذشتند گفت: در این مسیر باید یاد غلامحسین تکمیل همایون، غلامرضا سحاب، محمدرضا حسن بیگی، شیده لالمی و محسن حبیبی را گرامی داشت.