به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) امروز یکشنبه، ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰، هم‌زمان با سالگرد استاد شهید آیت‌الله مطهری، روز معلم و پاسداشت مقام استاد در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی باحضور منصور غلامی، وزیر علوم، جمعی از مدیران، اصحاب علوم انسانی و اعضای کمیته علمی، مجریان و ناظران طرح‌های پژوهشی طرح جامع اعتلاء و خانواده‌ بزرگ پژوهشگاه علوم انسانی از تعداد دیگری از کتاب‌های طرح جامع اعتلای علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور، رونمایی شد.

منصور غلامی در این نشست با اشاره به جایگاه معلمی گفت: می‌توان گفت اول معلم آدم خدای متعال بود که اسما الهی را به او آموخت و این وجه تمایز آدم و فرشتگان شد که خدای متعال در مقابل درخواست فرشتگان این ویژگی را منحصر به آدم دانست.
 
او افزود: مرحله بعدی که خدا به انسان توجه کرد، زمانی بود که انسان بیان آموخت. این عطایای الهی به اینجا متوقف نشد و وقتی خدا به انسان می‌گوید بخوان بنام پروردگارت! بعدش می‌گوید کسی است که انسان را به کتابت، نوشتن و انتقال دانش و استنباط فکری مزین فرمود. بنابراین وقتی که این درجه از عطایای الهی به انسان واگذار شد، خداوند انسان را بهترین خلقت در عالم تعریف کرد.
 
وزیر علوم ادامه داد: ارسال پیامبران و کتب آسمانی انسان را به مخلوق خاص خدا تبدیل کرد. معلمان هم وارثان انبیا و مشعل داران این انتقال معرفی می‌شوند و در این جا وظیفه آن ها باید مورد توجه خاص قرار گیرد.

او با اشاره به اهمیت شخصیت فکری و علمی شهید مرتضی مطهری گفت: به تعبیر حضرت امام (ع) تمام آثار ایشان سازنده و مفید است و مقام معظم رهبری هم درباره ایشان گفتند: شهید مطهری چشمه فیاض و جوشانی بود و آثارش مثل یاد او زنده است و کتاب‌های او قابل مردن تمام شدن نیست.
 
غلامی با اشاره به ویژگی‌های ممتاز شهید مطهری عنوان کرد: از جمله ویژگی‌های ممتاز ایشان دغدغه‌مندی نسبت به مسائل روز و چالش‌های اجتماعی بود و به تعبیر ایشان مقتضیات زمانه است و این درس مهمی برای ماست. آثار و کوشش‌های علمی او نشان دهنده این است که ایشان در هر عرصه‌ای که چالشی وجود داشت با تعهد و احساس مسئولیت عالمانه وارد شده است.
او تاکید کرد: تعامل او در دانشگاه تهران با استادان و دانشجویان الگوی پیوند حوزه و دانشگاه است و جا دارد عناصر آن بازشناسی شده و در عمل ما تجلی یابد.
 
غلامی با بیان اینکه نهایت اثر بخشی و دقیق بودن در آثار ایشان وجود دارد گفت: کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» در حقیقت منادی گفتمان انقلاب اسلامی مبنی بر توافق معارف اسلامی و هویت اسلامی است. همچنین «اصول فلسفه و روش رئالیسم» مواجهه‌ای عمیق با مارکسیسم و ماتریالیسم بود. توجه به سخنرانی‌های راهگشا و کتاب داستان و راستان که بازآفرینی بخشی از معارف اسلامی و ایرانی است، همگی نشان دهنده توجه ایشان به مقتضیات زمانه است.
 
غلامی یادآور شد: دانشگاه‌ها می‌توانند از آثار ایشان بهره فراوان ببرند. خوشبختانه امروز شاهد به ثمر نشستن آثاری در تدوام مسیر گفتمان شهید مطهری و تقویت گفتمان های نظری معارف اسلامی به همت پژوهشگاه هستیم.
 
او گفت:‌ از محور کتابها بر می‌آید که در این آثار توجه به اثر بخشی علوم انسانی و مساله مندی نیازهای جامعه شده است. این طرح کلان منظومه‌ای را نشان می‌دهد که در ساحت‌های گوناگون می‌تواند منابع غنی در دانشگاه‌ها باشد و در عرصه‌های کاربردی هم راهگشا باشد.
 
غلامی در بخش دیگری از این نشست درباره طرح اعتلا علوم انسانی توضیحاتی داد و افزود: این طرح ماموریتی بر مبنای اسناد بالادستی بود که به پژوهشگاه سپرده شده است. ویژگی‌های کاربردی این طرح‌ها اولا این است که با مشارکت بخشی درخور توجه از استادان سرآمد کشور، مساله یابی، طراحی و اجرا شده و به جریانی بالنده در عرصه علوم انسانی بدل شده است. ثانیا ناظر به چالش‌های اجتماعی و کاربردی طراحی شده و از این طریق گام مهمی در بومی سازی برداشته شده است. این آثار پشتوانه جدی برای بخش های علوم انسانی همه دانشگاه‌ها و سیاست‌گذار است.
 
هدف اصلی طرح اعتلا ارتقا اثر بخشی علوم انسانی است
یحیی فوزی جانشین رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در طرح اعتلا، در بخش دیگری از این نشست درباره طرح اعتلا علوم انسانی و آثار منتشر شده ذیل آن گفت: طرح اعتلا علوم انسانی حدود چهار سال است که در پژوهشگاه آغاز و سه سال است وارد فاز عملیاتی شده است. در این زمینه طرح‌ها و پروژه‌ها برای پاسخگویی به نیازها تعریف شده و محققان برجسته کشور به این جریان دعوت شدند. طرح‌ها در نهایت در کمیته علمی مورد تایید قرار می‌گرفت و توسط سه داور نقادی می‌شد و تاکنون 25 عنوان کتاب از این آثار پژوهشی منتشر شده است.

او ادامه داد: 349 طرح نامه دریافت شد که در این زمینه 162 طرح نامه بررسی شده و در نهایت 55 قرارداد منعقد و 25 عنوان طرح نامه در قالب کتاب منتشر شده است.
 
او با بیان اینکه هدف اصلی طرح اعتلا ارتقا اثر بخشی علوم انسانی است توضیح داد: در محور اول این طرح، مبحث نظری مد نظر است که در آن موضوع عمل و نظر در علوم انسانی بررسی شده و دیدگاه‌هایی چون تجاری سازی علوم انسانی به همراه موافقان و مخالفان آن مد نظر قرار گرفته است. در این محور کتاب‌هایی چون نظریه و عمل در علوم انسانی، علوم انسانی به مثابه تکنولوژی و ... منتشر شده که تمرکز آن بر تقویت بنیان نظری برای کارآمد سازی علوم انسانی در حوزه عمل است.
 
این مقام مسئول افزود: در محور دوم هم محورهای دیگری چون چالش‌ها و مسائل علوم انسانی کشور مورد بررسی قرار گرفته که از آن جمله می‌توان به آسیب‌شناسی و مهارت اشتغال دانش آموختگان علوم انسانی در کشور و راهکارهای جلوگیری و مرتفع سازی آن اشاره کرد. در این زمینه هم برخی از کتاب‌ها در حوزه‌های چون فلسفه، ادبیات، باستان شناسی و ... رونمایی می‌شود.
 
به گفته فوزی، محور دیگر این است که علوم انسانی چگونه می‌تواند در الگوی توسعه موثر باشد و در این باره هم سه کتاب منتشر شده که شامل توسعه فراستمند، الگوی توسعه پایدار و ... است.
 
او در پایان گفت: طرح اعتلا تلاش می‌کوشد که تولیدات خود برای اثر بخشی را انجام دهد و زمینه را برای محصولات دانش بنیان ایجاد کند. به همین منظور علاوه بر تولید کتاب، ده‌ها مقالات کاربردی برای سیاست‌گذاری در حال استخراج است و چند نشریه ترویجی هم منتشر می‌شود. تلاش می‌کنیم متون ترویجی برای اثر بخشی بر عموم مردم هم از این محصولات تولید شود.

تاسیس کرسی ویژه تخصصی مطهری پژوهی
حسینعلی قبادی نیز در بخش دیگری از این نشست طی سخنانی گفت: اکنون در روز بزرگداشت معلم و استاد و سالگرد شهادت استاد مطهری، به لطف الهی افزون بر دستاوردهای طرح اعتلا، شاهد رونمایی بیش از 10 جلد از آثار فاخر حوزه دینی و بومی از پژوهشگاه نیز هستیم که جملگی با منظومه فکری و نظام اندیشگانی استاد شهید مطهری تناظر و همخوانی دارند. اما در یک نگاه کلان درباره چگونگی همخوانی طرح اعتلا با اندیشه‌های استاد شهید مطهری؛ به اجمال می‌توان گفت: طرح اعتلا در همه ساحت‌های چهارگانه خود در مسیر استمرار مجاهدت علمی آن استاد فرزانه جایی می‌گیرد. ساحت اول؛ شناخت، تحلیل و نقد مبانی علوم انسانی وارداتی؛ ساحت دوم؛ بازکاوی انتقادی سیر و ورود این علوم انسانی در ایران و رواج آن در مراکز علمی؛ ساحت سوم؛ نوع به کارگیری
این دانش‌ها در جامعه و ساحت چهارم؛ ظرفیت و توانایی‌های علوم انسانی جدید و علوم دینی و بومی ما در حل مسائل و چالش‌های اجتماعی.

او ادامه داد: با ملاحظه این چهار ساحت، روشن می‌شود که مبانی فکری استاد شهید مطهری عمدتاً ناظر به همین زمینه‌ها بوده و پژوهشگاه نیز با تاسیس کرسی ویژه تخصصی مطهری پژوهی به این مهم اهتمام ویژه ورزیده است. بحمدالله برخی از مسئولان و مدیران طرح اعتلا نیز تخصیصاً به این مساله پرداخته‌اند. خوشبختانه در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی، پایگاه استواری برای این خط مشی و اجرای طرح جامع اعتلا در اسناد بالادستی می‌توان یافت – یعنی در نقشه جامع علمی کشور، برنامه پنجم و ششم توسعه، تاکید صریح و مستقیم وزیر محترم، برنامه توسعه راهبردهای پژوهشگاه و ماموریت ویژه هیات امنا به پژوهشگاه از جمله این اسناد بالادستی به شمار می‌آیند.

قبادی گفت: همچنین جای سپاس فراوان به درگاه الهی دارد که امروز شاهد به ثمر رسیدن کتاب «اتصال به ریشه و انطباق با زمان» هستیم. عنوان این کتاب، همان منشور فکری استاد زنده یاد رئیس فقیه پژوهشگاه است که در آغاز مدیریت ایشان با همین رویکرد، طرح جامع اعتلای علوم انسانی طراحی و برنامه‌ریزی و ساماندهی شد. از عنوان این کتاب نیز بر می‌آید که مرحوم دکتر آیینه‌وند نیز به درستی پوینده راه استاد شهید مطهری بوده‌اند و شاید بتوان گفت همه کوشش‌های استاد بزرگوار مرتضی مطهری نیز برای حفظ اتصال به میراث‌ها و ریشه‌ها و کسب قدرت بازآفرینی و عرضه متناسب آنها ناظر به چالش‌های امروز و پاسخگویی به جوانان و به تعبیر صریح خودشان "مقتضیات زمان" بوده است. این کتاب، تحلیل جامع و روشمند آماری عملکرد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در دولت تدبیر و امید است که پایه‌ها و ارکان آن را می‌توان برنامه‌مداری، دانایی‌محوری، جامعه‌مداری، بومی‌گرایی، نظام‌مندسازی دانست.

رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه اجمالاً سر خط دستاوردهای این عملکردها را می‌توان اینگونه برشمرد، به برخی از این دستاوردها اشاره کرد: تدوین برنامه راهبردی اول و دوم، اصلاح و روزآمد‌سازی اساسنامه و برانگیختن اعصای هیات علمی به داشتن برنامه راهبردی پژوهشی و تلاش برای تحقق آن و تصویب اساسنامه جدید پژوهشگاه؛ استقرار مدیریت دانایی‌محور و مدیریت مشورتی، تشکیل کمیته‌های و شوراهای متعدد به منظور بهره برداری حداکثری از خرد جمعی در پیشبرد اهداف پژوهشگاه؛ تکمیل بنیان‌های قانونی ساختار پژوهشگاه و روزآمدسازی آن؛ نظام‌مند‌سازی فرایندهای امور پژوهشی، تدوین انواع نظام‌نامه و شیوه‌نامه‌های مرتبط سامانه سیماپ و یکسان سازی فرایندهای امور پژوهشی؛ صیانت از میراث فرهنگی و توجه به بازآفرینی میراث‌ها در طرح‌های تحقیقاتی؛ استقرار مدیریت دستاورد محور و متنوع‌سازی خروجی­های علمی و تولیدات پژوهشگاه؛ افزایش بیش از دو برابری سرانه تولید علم؛ جامعه محوری اثرگذاری در عرصه سیاست‌گذاری در کشور با انتشار دائمی گزارش‌های راهبردی و توصیه‌های سیاستی، گسترش تلاش‌ها در راستای ترویجی‌سازی علوم انسانی و ارتباط مستقیم با جامعه و تاسیس مرکز نوآوری و راه اندازی استارتاپ‌ها؛ گسترش همکاری با حوزه های علمیه در جهت تحقق حداکثری پیوند حوزه و دانشگاه؛ اجرای طرح جامع اعتلای علوم انسانی معطوف به پیشرفت کشور؛ ارتقاء نقش آفرینی پژوهشگاه به منظور تقویت هویت دینی و بومی؛ راه اندازی اولین قطب علمی زبان‌شناسی ایران، تأسیس دفتر کرسی‌های نقد، نوآوری و نظریه پردازی و گسترش فعالیت های آن تا 12 کرسی در سال  و تاسیس مرکز نوآوری؛ ساماندهی شبکه نخبگانی کارآمد و جلب همكاري بیش از 3000 نفر از اساتيد دانشگاه‌هاي سراسر كشور در 18 گروه تخصصي از طریق شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها؛ تبدیل هیات ممیزه و هیات جذب پژوهشگاه به قطب هیات ممیزه و جذب موسسات پژوهشی علوم انسانی وزارت علوم؛ بالا بردن سطح رفاهی و معیشتی کارکنان، و پرداخت جدول معیشتی سالانه کم‌نظیر نسبت به پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌های شهر تهران؛ کسب 26 جایزه ملی و بین المللی در سالهای 1394 – 1399؛ توسعه قابل توجه پرتال جامع علوم انسانی و روزآمدسازی، ارتقاء و توسعه وب­سایت پژوهشگاه؛ ورود پژوهشگاه به طرح تراز بین المللی؛ توسعه انتشارات پژوهشگاه به واسطه استقرار سامانه های نشر، بهبود فضای نشر، بهبود چرخه توزیع و فروش کتاب و مواجهه‌ای فعال با بحران پاندمیک کرونا و کسب مقام نخست کشوری از جهت پرداختن به آن از منظر مباحث اجتماعی و فرهنگی و فلسفی.