به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خوزستان، هوشنگ یونسی پژوهشگر در حوزه شاهنامه و زبان‌های باستانی در نشست مجازی بزرگداشت فردوسی در اهواز با عنوان «سرو سایه فکن» ضمن  گرامیداشت زادروز حکیم توس، گفت: فردوسی تنها متعلق به ایران نیست، بلکه شخصیتی فراملی و جهانی بوده و شاهنامه نیز کتاب همه انسان‌های زمین است.

وی تصریح کرد: تفاوت شاهنامه با دیگر آثار در فلسفی بودن این اثر و جدای از مذهب و آیین، گزارشِ سپیده‌دمان حضور قوم ایرانی بر سرزمین ایران است که با وحدت‌سازی تمام مخاطبان را با هم همراه می‌کند.

یونسی، علل جاودانگی شاهنامه در این هزار سال را نگاه انسانی و جهانی شاهنامه دانست و عنوان کرد: آغاز شاهنامه روایت اساطیری هستی، روایت جهانی و حضور قوم ایرانی و آشکار شدن در برابر اقوام دیگر با حضور انسان در زمین است. اهریمن دستش را به خون بشر آلوده می‌کند و قوم ایرانی در کشاکش میان اهورا و اهریمن، خدا و ابلیس است.

وی اضافه کرد: فردوسی کسی است که خود را در تنگنای قومیت، ملیت، مذهب گرفتار نکرد و به همین علت در گزارش شاهنامه، همه مخاطبان را در آن فضا قرار می‌دهد و با طرح هوشمندانه علل پیروزی یک ملت را ذکر می‌کند و درس‌ها، سرافکندگی‌ها، شکست‌ها و دغدغه‌های هستی یک سرزمین از جمله مواردی هستند که توجه به شاهنامه را بالا می‌برند.

در این مراسم، محمدرضا صالحی عضو هئیت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز در سخنانی با اشاره به اینکه وجه تمثیلی شاهنامه موجب برتری این اثر نسبت به دیگر آثار جهان شده است، بیان کرد: برای تبیین وجه تمثیلی شاهنامه نخست باید برای داستان و روایت در هر قالب و موضوع به دو نوع کلی تمثیلی و غیر تمثیلی بپردازیم.

وی افزود: داستان غیرتمثیلی روایتی عمومی برای اغنا و نیاز خوانندگان در زمینه‌های گوناگون اجتمامی و فرهنگی است و نویسنده غیرتمثیلی تلاش می‌کند با به کار بستن تمام توانمندی‌ها داستان همسویه ارزشمند از خود بر جای بگذارد.
 

صالحی داستان تمثیلی را داستانی با اهداف بلند و متعالی نویسنده برشمرد و افزود: داستان‌های تمثیلی علاوه بر تفکر و بینش خاص نویسنده و مشخصه‌ی درونی داستان‌ها، اهداف بُلند و متعالی‌تر مد نظر سُرایندگان و نویسندگان آن‌ها است و جریان به نوعی استعاره و همان هدف غایی است که نویسنده قصد بیان آن را دارد و واقعیت را در قالب احساس مسولیتِ یک اجبار درونی در بستری به نام داستان برای بشر بازگو می‌کند. داستان‌های تمثیلی حالت استعاری دارند که به آن‌ها نمادین یا سمبلین نیز می‌گویند.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه داستان‌های شاهنامه نمادین و تمثیلی هستند، تصریح کرد: وجه تمثیلی شاهنامه آن را در بین آثار جهانی ماندگارتر کرده است.  فردوسی در اوج  و فرود داستان‌هایش خیلی حساب شده و به موقع عمل کرده و ماهیت نشان تمایلات و آرزوهای بشری را پیوند داده و انواع منش‌های انسانی را به خواننده شناسانده است. به همین دلیل خواننده تیزبین و نکته‌سنج می‌تواند به‌راحتی موضوعات را از قرینه‌ها و بطن داستان بیرون آورد.

صالحی در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به مقدمه شاهنامه، عنوان می‌کند: استاد توس قبل از اینکه وارد حوزه‌های داستان شود، از اینکه مبادا خواننده داستاهایش از درآمیختگی سیمرغ و افسانه با هم برداشتی یک جانبه و تنگ‌نظرانه در مورد اثر داشته باشند، با صدای رسا و فریاد به خوانندگان هشدار می‌دهد و در آغاز شاهنامه از خرد سخن گفته و خود را حکیم و خردمند می‌خواند. رمز ماندگاری شاهنامه در رقم خوردن اندیشه‌های بلند انسانی است.

یادآوری می‌شود، در این بزرگداشت که به همت محفل ادبی قیصر امین پور کتابخانه مرکزی خوزستان و انجمن علمی دانشجویی زبان و ادبیات فارسی و همکاری انجمن شاهنامه پژوهی و انجمن ترویج زبان و ادب فارسی شعبه خوزستان برگزار شد، معصومه لشتی شاهنامه خوان برتر کشوری به اجرای شاهنامه‌خوانی پرداخت.