به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، کتاب‌های صوتی یا گویا، علاوه بر کارکردی که برای جامعه نابینایان دارد، امکانی برای دسترسی آسان به کتاب است که تا حدودی گوش دادن به کتاب در حین انجام کارهای دیگر را ممکن می‌کند. کتاب‌های صوتی معمولا در مقایسه با نمونه کاغذی خود از قیمت پایین‌تری برخوردارند اما در برخی مواقع، به‌نسبت کیفیت تولید و استفاده از گویندگان، اینگونه نیست.

ناشران کتاب‌های صوتی در رویدادهای مختلف برای تسهیل دسترسی مخاطبان، تخفیف‌هایی را درنظر می‌گیرند و تعداد محدودتری از فروشندگان کتاب‌های صوتی را با تخفیف‌های بالا و در مدت طولانی می‌فروشند. سیاست‌های فروش و اعمال تخفیف در بازار کتاب‌های صوتی، همانند نشر کتاب‌های کاغذی، تبعاتی را برای ناشران دیجیتال ایجاد و آن‌ها را برای پیگیری برنامه‌ها و انتشار عناوین تازه با مشکلاتی مواجه می‌کند. دامون آذری، مدیرعامل شرکت آوانامه، نفس فروش کتاب با تخفیف را رویکردی دانست که می‌تواند تاثیر مثبتی به بازار این حوزه داشته‌باشد، البته در شرایطی که بر درصد تخفیف و زمان ارائه آن توسط فعالان این حوزه و نهادهای دولتی نظارت شود...
 
به نظر شما فروش کتاب صوتی با تخفیف موجب جذب مخاطب و افزایش استفاده از کتاب صوتی می‌شود یا در نهایت تاثیرهای مخربی برای ناشر، کتاب‌فروش و مخاطب به همراه دارد؟
بههر حال چه کالا کتاب باشد چه هر کالای دیگری، تخفیف باعث فروش بیشتر می‌شود. هر کالای قابل فروشی -از کیف و کفش گرفته تا خودرو ...) در هر دوره که تخفیف می‌خورد، با افزایش فروش مواجه است. در سایت‌هایی مانند دیجی‌کالا بخشی به عنوان پیشنهاد شگفت‌انگیز در نظر گرفته شده‌است که همواره جزء پرمخاطب‌ترین بخش‌ها بوده‌است. حتی در خارج از کشور فروشگاه‌هایی مانند آمازون زمان‌های خاصی کالای خود را با تخفیف می‌فروشند، همچنین برندها در زمان خاص محصولاتشان را با تخفیف می‌فروشند.

در نتیجه وجود تخفیف موجب افزایش فروش در دوره خاص می‌شود. دلیلش را هم می‌توان از نظر روان‌شناسی بررسی کرد، زیرا وقتی از هزینه کالایی درصدی کم می‌شود، عمده مخاطبان رغبت بیشتری برای خرید دارند. نفس تخفیف ایراد ندارد و کتاب هم مانند هر کالایی می‌تواند به مناسبت‌های مختلف مانند نوروز، هفته کتاب، نمایشگاه کتاب و... با تخفیف به‌فروش برسد. مهم، درصد تخفیف است. گاهی دیدیم برای کتابی ۹۰ یا ۸۰ درصد تخفیف درنظر گرفته‌شده‌است. مشکل رقم بالای تخفیف است.

پیشنهاد من به همکاران ناشر دیجیتال این بود  که به مناسبت‌های مختلف تخفیف برگزار کنند، اما درصد آن را به ۳۰ درصد محدود کنند و بیشتر از ۳۰ درصد تخفیف ممکن نباشد، زیرا زمانی که تخفیف به ۷۰، ۸۰ و ۹۰ درصد می‌رسد، برای عده‌ای از مخاطبان هوشمند این سوال پیش می‌آید که این چه کالایی است که می‌تواند ۹۰ درصد تخفیف داشته‌باشد؟! حتما کالای بی‌کیفیتی است که برایش زحمت کشیده نشده‌است؛ درحالی که برای تولید کتاب صوتی، باید زحمت‌های زیادی کشیده شود تا یک کتاب صوتی حرفه‌ای منتشر شود.

این‌طور می‌توان جمع‌بندی کرد که نفس اعمال تخفیف، ایرادی ندارد و می‌تواند از جهات مختلف مزایایی داشته‌باشد. تخفیف برای افرادی که وسع مالی تهیه کتاب را نداشتند، این امکان را مهیا می‌کند که بتوانند با مبلغ کمتری خرید کنند. شاید به دلیل تاثیر روانی تخفیف، این عمل باعث پویاترشدن بازار شود. منتها فکر می‌کنم تخفیف‌های ۸۰ تا ۹۰ درصدی کتاب باید اصلاح شود؛ درصد پیشنهادی من ۳۰ درصد بود؛ از صفر  تا ۳۰ درصد یعنی برای رویدادی ۱۰درصد، برای اتفاق دیگری ۲۰ درصد و اگر شرایط خیلی ویژه بود، تخفیف ۳۰ درصد در نظر گرفته‌شود.
 
تاثیر فروش کتاب صوتی بر بازار کتاب چیست؟
مشکلی که از قدیم تا به‌حال با ناشران داریم، این است که اگر نسخه صوتی کتابی منتشر شود، شاید باعث کاهش فروش نسخه کاغذی شود؛ زیرا تصور بر این اساس است که بخشی از مخاطبان کتاب کاغذی نسخه صوتی را تهیه می‌کنند و فروش کاغذی که منبع اصلی است، کم شود. تمام آمار در ایران و دیگر کشورها نشان می‌دهد که فروش نسخه صوتی تاثیر بدی بر فروش نسخه کاغذی ندارد و حتی در موارد متعدد تاثیر مثبت دارد.

وقتی کتاب صوتی وجود دارد، عده‌ای که هیچ وقت کتاب کاغذی را نمی‌خریدند، کتاب صوتی می‌خرند. افرادی که اهل کتاب کاغذی هستند، کتاب صوتی گوش نمی‌دهند؛ پس ما دو جامعه متفاوت داریم که البته هم‌پوشانی‌هایی هم دارند. وقتی نسخه صوتی به کتابی اضافه می‌شود، جامعه دیگری از مخاطب‌ها را به بازار اضافه می‌کنیم. با انتشار نسخه صوتی کتاب، تبلیغ مضاعفی برای آن انجام می‌شود، در اینستاگرام و توسط شرکت‌های مختلف برای آن تبلیغ می‌شود. قطعا این روند می‌تواند به فروش نسخه کاغذی هم کمک کند.
 
آیا نظارت صنفی روی تخفیف‌های ارائه شده در این حوزه وجود دارد؟ تا جایی که اطلاع دارم فعالیت کتاب صوتی و الکترونیک تحت نظارت اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان نیست، آیا اتحادیه دیگری وجود دارد که برای مثال بر زمان و درصد تخفیف نظارت داشته‌باشد؟
در زمینه کتاب صوتی و الکترونیک با توجه به اینکه فعالیت آن‌ها زیر نظر سازمان رسانه‌های دیجیتال است و زیر نظر اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان نیستند، هیچ مقرراتی مبنی بر ممنوعیت تخفیف نداریم و از این منظر منع قانونی وجود ندارد.
 
آیا مرسو است که گویندگان؛ به‌خصوص وقتی با افراد مشهور در این حوزه همکاری می‌شود، ملاحظاتی داشته یا حتی روی روش فروش و میزان تخفیف‌ها نظر داشته باشند.
تا به حال ندیدم. در ۶۰۰ عنوان کتابی که تولید و منتشر کردیم، گوینده در فروش دخالتی نکرده‌است. او حق‌الزحمه خود را می‌گیرد و کارهای فروش با شرکت است. اگر گوینده خاصی طرف قرارداد باشد، ممکن است درصدی از فروش هم به او تعلق بگیرد. یا اگر گوینده مشهور در تولید تبلیغاتی هم مشارکت داشته باشد، این امکان وجود دارد که دستمزد او در قراردادش دیده شود. شاید بتوان در شرایط کاری ناشر و گوینده برخی تغییرات را انجام داد، اما در مجموعه ما تا به‌حال چنین کاری انجام نداده‌ایم؛ یعنی حقوق انتشار کتاب‌هایمان مال خودمان است و به گوینده تعلق ندارد.
 
آیا کتاب‌های صوتی که با گویندگان مشهور ضبط می‌شود، قیمت بالاتری نسبت به سایر کتاب‌های صوتی دارند؟
این سوالی نیست که بتوان به شکل کلی پاسخ داد. سیاست هر ناشری در تعیین قیمت با دیگری فرق می‌کند. در آوانامه این کار را نمی‌کنیم و برایمان اینکه گوینده مشهور کتابی را خوانده‌باشد، دلیل نمی‌شود که بخواهیم قیمت کتاب را بالاتر ببریم.

ما برای تعیین قیمت‌ها، جدولی داریم که بر مبنای زمان تهیه شده‌است. یعنی برای کتاب 10 ساعته یک عدد، کتاب 10 تا 15 ساعته یک عدد و کتاب 15 تا 20 ساعته یک عدد درنظر گرفته شده‌است. بر مبنای زمان و تناسب حجم کتاب قیمت‌گذاری می‌کنیم. گوینده سرشناس تاثیری در تعیین قیمت ندارد. ممکن است شرکتی باشد و برای اینکه گوینده مشهوری کتاب را خوانده و هزینه بیشتری برای آن درنظر بگیرد. نمی‌توان بر فعالیت آن شرکت‌ها ایراد گرفت، زیرا فرد مشهور بعضا دستمزد چندبرابری می‌گیرد.
 
به نظر شما برای کنترل ارائه تخفیف از سمت ناشران و کتاب‌فروشان چه اقدامی باید انجام شود؟
اتفاق خوبی دراتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان افتاده بود و اعلام شده‌بود که ناشران و کتاب‌فروشان نباید بیش از 30 درصد تخفیف برای کتاب‌های کاغذی درنظر بگیرند و ظاهرا مدت محدودی هم داشت. همه ناشران و کتاب‌فروشان موظف بودند که آن را رعایت کنند. فکر می‌کنم برای کتاب‌های صوتی و دیجیتال هم باید چنین قیدی وجود داشته‌باشد. از آنجایی که در حوزه کتاب صوتی و دیجیتال مرجع و صنفی نداریم که این قواعد را مشخص کند، هرکس با سلیقه خود جلو می‌رود. فکر می‌کنم نیاز است که ناشران کتاب‌های صوتی و دیجیتال با هم به این جمع‌بندی برسند و نهاد دولتی و نظارتی چنین محدودتی را تعیین کند؛ وگرنه با تخفیف‌های 80 تا 90 درصدی بازار نظم خود را از دست خواهدداد.