چهارشنبه ۵ خرداد ۱۴۰۰ - ۰۹:۱۶
اولین کتاب چاپ سربی ایرانی رونمایی شد

هشتادمین برنامه سه‌شنبه‌های علمی‌فرهنگی آستان قدس رضوی در گرامیداشت سالروز آزادی خرمشهر، به رونمایی از نسخه چاپ سربی «رساله جهادیه» اختصاص داشت. این اثر، با 209 سال قدمت، قدیمی‌ترین کتاب چاپ سربی ایران است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، فاطمه رضایی مکی، کارشناس بخش نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در آئین رونمایی از کتاب چاپ سربی «رساله جهادیه» که با حضور محدود کارشناسان این حوزه و همزمان به‌صورت وبیناری برگزار شد، به معرفی این نسخه و ویژگی‌های ظاهری آن پرداخت.
 
وی با بیان اینکه «رساله جهادیه» اثر قائم مقام فراهانی، نخستین کتاب چاپ سربی ایران است، گفت: این اثر در سال 1233 هجری قمری به‌دست محمدعلی آشتیانی به شیوه نوین در تبریز چاپ شد و لقب اولین کتاب فارسی چاپ شده در ایران را نیز به خود اختصاص داد و این درحالی است که 15 سال پس از آن در سال 1248، صنعت چاپ سنگی وارد ایران شد.
 
رضایی افزود: محتوای این کتاب، مجموعه‌ای از رساله جهاد فضلا و علما و فتاوای آنان علیه تهاجم روسیه به ایران است.
 
کارشناس بخش نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با اشاره به اینکه از این کتاب چهار نسخه در ایران مشاهده شده، توضیح داد: از این اثر یک نسخه در کتابخانه دانشگاه تهران، یک نسخه در کتابخانه ملی، یک نسخه در مدرسه فیضیۀ قم و یک نسخه در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی است که به شماره 42411 در مخزن نسخ خطی و چاپ‌سنگی آستان قدس رضوی نگهدای می‌شود.
 
وی افزود: این رساله در 84 صفحه روی کاغذ نخودی رنگ ضخیم، در ابعاد 15×7/20 با جلد تیماج مشکی به چاپ رسیده و هر صفحه آن دارای 18 سطر است و جدول‌کشی آن نیز از نسخ خطی به این کتاب سرایت کرده است. این نسخه با عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم، نحمدُ اللهَ الواحدَ القهارَ و نصلّیَ علی نبیّنا المختارِ و علی آله السادة ِالاخیار» آغاز شده و به عبارت «و جعلها الله لکم الوسیلة الی دار کرامته و السلام» ختم شده است.


رضایی مکی گفت: کتاب با مرکب مشکی چاپ شده و عاری از هرگونه تصویر و آرایه است. فقط در برخی صفحه‌ها نام فتحعلی‌شاه و شاهزاده عباس میرزا نوشته شده است.
 
این کارشناس نسخ خطی، تأثیرپذیری از نسخ خطی و رسم‌الخط عربی را از ویژگی‌های کلی این رساله برشمرد و افزود: خط این کتاب نسخ است و مهم‌ترین ویژگی ‌این نوع خط خوانایی، زیبایی، ساختار هندسی مناسب برای حروف‌چینی، تقسیم متعادل فضای مثبت و منفی و قابلیت سازگاری با حروف‌سازی متحرک فلزی است.
 
وی عدم توجه به ضخامت حروف، قرار گرفتن حروف و کلمات در خط فرضی و همچنین فاصله بیش از حد بین سطرها را از دیگر ویژگی‌های این کتاب دانست و بیان کرد: بسیاری از عناصر تزئینی و تصویری به دلیل هزینه چاپ و دشواری کار حذف شده است.
 
رضایی مکی در پایان از تجدیدچاپ این اثر تاریخی در سال 1393 شمسی در موسسه بیاض قم خبر داد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها