كتاب «چگونه دانشورز بهترى باشيد» رهنمودهاى فراوانى را ارائه مى‌كند تا بدانيد كه دانشورزى خوب چيست و چگونه دانشورز بهتری باشيد. لازم به ذکر است، كتاب براى هر كسى كه به نحوى با دانشورزى سروكار دارد، به ويژه دانشجويان و استادان رشته هاى دانشورزى، نوشته شده است. با اين موضوعات وسيع، اين كتاب در خواننده شور برمى انگيزاند، به او الهام می‌بخشد، او را به چالش مى‌خواند و يك همدم ضرورى براى دانشورز مشتاق است.
محمدرضا توکلی‌صابری مترجم كتاب «چگونه دانشورز بهترى باشيد؟» كه كتاب‌هاى زيادى را در زمينه دانشورزى یا science ترجمه و تاليف كرده است در مقدمه كتاب به تعريف واژه دانشورزى مى پردازد. وی معادل علم و دانش را براى science نارسا مى‌داند و در تعريف دانشورزى مى‌نويسد: «دانشورزى جزو معارف محسوس است. معارفى كه احساس مى‌شوند و يا قابل احساس هستند. يعنى در خارج از مغز ما و در جهان طبيعى وجود دارند. اين گروه معارف پژوهشى بوده و از نظر موضوع و روش به طوركلى طبيعت گرا و تجربى هستند و دانشورزى science ناميده مى‌شوند.»
این مترجم در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا با اشاره به انواع دانشورزی می‌گوید؛ دانشورزى شامل دانشورزى تجربى محض مانند دانشورزى طبيعى (فيزيك و شيمى)، و دانشورزى تجربى كاربردى (مهندسى، پزشكى) و دانشورزى غير تجربى است. همه انواع دانشورزى قدرت پيش‌بينى دقيق دارند و همه اهميتشان هم در همين است. اكتشافات دانشورزى مى‌تواند بر فلسفه، دين، سياست، و ايدئولوژى تاثير گذاشته و بسيارى از مفاهيم آن را تغيير دهد.
به گفته توکلی‌صابری، معارف ديگر مانند تاريخ، روزنامه‌نگارى و علوم اجتماعى نيز در اين گروه قرار مى‌گيرند، اما فقط معارف تجربى محض و كاربردى دانشورزى خوانده مى‌شوند. بر پايه اين گونه معارف دنيايى خارج از ما وجود دارد كه واقعى است و شامل مواد مختلفى است كه همگى عينى هستند.
گفتنی است؛ معارف محسوس كمى هستند. یعنی در واحدهاى زمان، طول، و جرم اندازه‌گیری می‌شوند. دانشورزى جهان را آن طورى كه هست تعريف مى‌كند و مى‌شناساند، نه آن طور كه بايد باشد. شك و ترديد سازمان يافته در دانشورزى اهميت زيادى دارد.
این مروج علم با تاکید بر اینکه دانشورزان به هيچ چيز، جز قوانين ثابت شده، يقين ندارند و هر گزاره‌اى درجه قطعيت متفاوتى دارد؛ معتقد است؛ روش پژوهش و بررسى در دانشورزى با معارف ديگر تفاوت بسيارى دارد. قدرت عظيم دانشورزى در شناخت طبيعت نيز از همين روش اختصاصى سرچشمه مى‌گيرد. روش پژوهشى معارف ديگر بر مبناى روش عقلى و منطقى است. اما روش پژوهش در دانشورزى روش عقلى و منطقى و تجربى است. اين استفاده از تجربه است كه روش دانشورزانه را از روش‌هاى ديگر متمايز مى‌سازد. روش دانشورزانه بر پايه فرضيه‌سازى، مشاهده، آزمايش و سپس رد و يا تاييد آن فرضيه است كه منجر به كشف دانشورزانه مى‌شود. هدف دانشورزى دانستن اسرار طبيعت است و گشودن اين رمز و راز جز با بازجويى از طبيعت با روش دانشورزانه ممكن نمى‌شود.
توکلی‌صابری می‌گوید؛ براى آنهايى كه مى‌خواهند اطلاعاتشان را درباره دستاوردهاى دانشورزى افزايش دهند، در هر رشته‌اى هزاران كتاب وجود دارد. همچنين كتاب‌هاى دانشورزى كمتر اختصاصى و عمومى وجود دارد كه موضوعش براى خوانندگان وسيعى است. دانشورزانى كه مى‌خواهند مهارت‌هاى فنى خود را بهبود بخشند، چه در زمينه‌هاى عملى مانند شيمى تجزيه، يا مهارت‌هاى عمومى مانند نوشتن مقالات دانشورزانه، خواهند ديد كه نيازشان برآورده مى‌شود. ما مى‌توانيم از خاطرات و توصيه‌هاى دانشورزان برجسته گذشته و حال بهره‌مند شويم. تعداد فزاينده‌اى از كتاب‌هاى فنى‌ترى وجود دارد كه دانشجويان دكترا را براى اين نوع تجربه در كشورهاى غربى آماده كرده، آگاهى داده و راهنمايى مى‌كند.
وی با اشاره به هدف کتاب «چگونه دانشورز بهترى باشيد؟» می‌گوید؛ هدف کتاب اين است كه از مخاطبان دانشورز بهترى بسازد. يعنى بهترين فرصت را به آنها بدهد تا شغل موفق و رضايت بخشى را در دانشورزى به دست آورند. بنابراين نخست ابتدا روش دانشورزانه را بفهميد، تا آزمايش‌هاى بهترى انجام دهيد و شما را به مروج بهترى براى دانشورزى كند. فهميدن اين، در هر رشته‌اى از دانشورزى كه انتخاب مى‌كنيد، يا در هر محيطى كه كار مى‌كنيد، چه دانشگاه، يا موسسات دولتى يا صنعتى بايد به كار شما مربوط باشد. احتمال دارد كه به موقع خودش شما هم سرپرست و يا مدير دانشورزى شويد، بنابراين ما راهنمايى‌هايى را هم براى آماده كردن شما جهت اين نقش ارائه مى‌دهيم. در طول كتاب نيز در مورد جنبه هاى اجتماعى و انسانى حرفه دانشورزانه توضيحات فراوانى داده شده است.
به گفته مترجم کتاب، اندریو جانسون و جان سامپر در مورد اين پرسش كه انگيزه شما از نوشتن اين كتاب چه بود؟ مى‌گويند؛ «آنها دانشجويان دكتراى زيادى را سرپرستى كرده‌اند، بسيارى از دانشجويان فوق دكترا را راهنمايى كرده و با دانشورزان بى‌شمارى كار كرده‌اند. ولى بعضى دانشجويان سرپرست و راهنماى ضعيفى دارند كه گاهى باعث شده است كه به جستجوى كارهاى ديگرى برآيند و در اين باره هيچ كارى نمى‌توان انجام داد. چنين دانشورزان مسن‌تر و از نظر تئورى با تجربه‌تر، گاهى دانشورزى ضعيفى را انجام مى‌دهند. ما از كار با دانشورزان جوان كشورهاى زيادى بهره‌مند شده‌ايم كه بى تابانه علاقمند به آموختن هستند، با اين حال منابع و راهنماهايشان مى‌تواند ناكافى باشد. ولى اين اطلاعات تضمين نمى‌كند كه آنها دانشورز خوبى خواهند شد. در نشريه‌هاى دانشورزانه و طرح بودجه‌اى كه هر روز به دست ما مى‌رسد ما شاهد دانشورزى ضعيف يا بى تفاوت هستيم. با اين حال گهگاه روز ما با مقالات روشن و واضحى كه دانشورزى عالى را توضيح مى دهد روشن شده است. در حالى كه دانشورزانى كه دوره دكترا و يا فوق دكتراى خود را مى‌گذرانند در مرحله‌اى از آموزش خود هستند كه بسيار مشتاق يادگيرى بوده و ممكن است از اين كتاب بهره‌مند شوند، ما نمى‌خواهيم كه فقط بر روى آنها تمركز كنيم.
ما اميدواريم كه اين كتاب آنهايى را علاقمند سازد و برانگيزاند كه در مدرسه، يا دوره كارشناسى يا كارشناسى ارشد هستند و حرفه دانشورزى را در نظر گرفته‌اند. ولى معتقديم كه اين راهنمايى در هر مرحله‌اى از حرفه دانشورزان به آنها كمك مى‌كند. دانشورزان هيچگاه نبايد خود را «مقاله تمام شده» محسوب كنند، بلكه بيشتر «يك كار در حال پيشرفت» بدانند. ما اميدواريم كه آنهايى كه خارج از دانشورزى هستند و با اين وجود از مدارك و شواهد دانشورزانه استفاده مى‌كنند، مانند آنهايى كه در تجارت، سياست، روزنامه‌نگارى، يا حقوق هستند، بينش‌هايى را به دست آورند كه مفيد باشد. نيز نمى‌خواهيم آن زن يا مرد معمولى را از سر باز كنيم كه صرفا كنجكاو است و مى پرسد كه اين چيزى كه دانشورزى نام دارد چيست و چگونه با ساير فعاليت هاى انسانى تفاوت دارد؟»
گفتنی است؛ این اثر اين كتاب شما را از مفاهيم عالى فلسفه دانشورزى به رهنمودهاى معمولى‌تر درباره تنظيم ارائه مطالب و مديريت احساساتتان مى برد. ممكن است فكر كنيد كه طيف راهنمايى‌ها در اينجا تلفيق عجيبى است، ولى هدف نويسندگان اين است كه اين كتاب دوست مفيدى در جيب مخاطبان باشد، دوستى كه همچنان كه در جهت اينكه دانشورز بهترى مى‌شوند حركت مى‌كند.
توکلی‌صابری می‌گوید؛ هرچه كه مردمان بيشترى به دانشورزى خوب بپردازند و آن را بفهمند، بيشترين اميدها را براى آينده بشر فراهم می‌آورد. اين كتاب در مورد مفهوم و كاركرد دانشورزى، فلسفه آن، خصوصيات دانشورزان، چگونگى ساختن فرضيه‌هاى دانشورزى و آزمايش آنها، روش پژوهش در دانشورزى، نوشتن تز و مقاله، ايراد سخنرانی‌ها، تهيه پوستر، چگونگى سرپرستى كردن دانشجويان و مديريت در دانشورزى و بسيارى مباحث مربوط به دانشورزى است.
نظر شما