به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «خلاصه‌الاخبار فی بیان احوال الاخیار» تألیف غیاث‌الدین بن همام‌الدین مشهور به «خواندمیر» با تصحیح میرهاشم محدّث توسط انتشارات مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی(مرکز پژوهش‌های اسرانی و اسلامی) چاپ و منتشر شد.

«خلاصة‌الاخبار فی بیان‌ احوال‌الاخیار» تألیف غیاث‌الدین محمد خواندمیر در سلسله تواریخ عمومی جای دارد که در عهد تیموریان تألیف شده است و اهمیّت آن در قسمت‌های نزدیک به عهد مؤلف و شرح احوال معاریف عهد، افزایش می‌یابد. این کتاب تاریخ از ابتدای آفرینش تا سال 905 هجری قمری است. تاریخ‌نگاری از فرازهای فاخر فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی است که با توجه به اهمیت آن، شایسته پژوهش‎‌های بیشتر و عمیق‌تر است.
 
مؤلف این کتاب غیاث‌الدین بن همام‌الدین مشهور به خواندمیر، نوه دختری میرخواند است. مؤلف طبق تصریح خودش چون کتاب روضة‌الصفای جدش را عظیم و بزرگ دانسته برای استفاده بیشتر، آن کتاب را خلاصه کرده و خلاصة‌الاخبار نامیده و بیست‌وسه سال بعد دوباره با استفاده از همان روضه‌الصفا و منابع دیگر حبیب‌السیر را خلق کرده است. بنابراین این سه کتاب مانند سه ضلعی هستند که مثلث منابع تاریخ ایران را تشکیل می‌دهند. هر سه کتاب شخصیت حقیقی و حقوقی خاص خود را دارند. مطالبی در هر کدام از این سه کتاب هست که در آن دو تای دیگر نیست. خواندمیر شاعر هم بوده و اشعار زیادی از خودش در این کتاب آورده است.
 
 تألیف این کتاب در سال 904 شروع شده و در سال نهصد و پنج خاتمه یافته است. خلاصه‌الاخبار دارای یک مقدمه و ده مقاله و یک خاتمه به شرح زیر است. در خلقت و آفرینش جهان در مقدمه آمده است. در ذکر انبیاء مرسلین صلوات الله علیهم اجمعین، در ذکر حکما رحمة الله علیهم، در ذکر ملوک عجم و سلاطین ماتقدم،‌ در ذکر حالات و غزوات پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، در ذکر خلفای راشدین و ائمۀ اثنی عشر رضوان الله علیهم اجمعین، در ذکر خلفای بنی‌امیه، در ذکر خلفای عباسیه، در ذکر طبقات سلاطین که بعضی معاصر عباسیان و برخی بعد از ایشان بوده‌اند، در ذکر فرزندان یافث بن نوح و مغولان و در ذکر پادشاهی امیرتیمور گورکان و بیان سلطنت اولاد او مقاله‌های کتاب را تشکیل می‌دهند.
 
خاتمه در تاریخ هرات و ساختمان‌ها و باغ‌های آن شهر و سرگذشت نودوهشت تن از مشایخ و دانشمندان و فضلا و سرایندگان و خوشنویسانی که در کتابخانه سلطانی کار کرده‌اند و نیز نقاشان و مهندسان و استادان موسیقی و نوازندگان روزگار سلطان حسین بایقرا.
 
خواندمیر حدود سال 880 هجری قمری در خاندانی شیرازی در هرات به دنیا آمد و در سال 942 در هندوستان درگذشت و بنابر خواستۀ خودش در مزار خواجه نظام‌الدین اولیا نزدیک آرامگاه امیرخسرو دهلوی دفن شد. او در عرض این مدت توانست آثار مهمی از خود به یادگار بگذارد که عبارتند از: مآثرالملوک، خلاصة‌الاخبار، حبیب‌السیر فی اخبار افراد البشر، منتخب تاریخ وصاف، قانون همایونی، همایون‌نامه، مکارم‌الاخلاق، و دستورالوزراء. شرح حال خواندمیر همراه با معرفی آثارش به قلم سیدعلی آل‌داوود در دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی (ج 23، ص 124 تا 128) نوشته شده است.
 
کل کتاب «خلاصة‌الاخبار فی بیان‌ احوال‌الاخیار» تا کنون چاپ نشده بود. اکنون این کتاب که از مواریث تاریخ‌نگاری فارسی است، برای نخستین بار به طور کامل با تصحیح میرهاشم‌ محدث توسط انتشارات مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی منتشرشده و در دسترس علاقه‌مندان به تاریخ ایران و زبان فارسی قرارگرفته است.
 
کتاب «خلاصة‌الاخبار فی بیان‌ احوال‌الاخیار» در 1275 صفحه و بهای 685 هزار تومان، با شمارگان 500 نسخه به چاپ رسیده است.