این کتاب دربردارنده نکات بارز و جلوههای قدسی و نشانگر تعالی روح و پرواز فکر و اندیشه‌های متعالی شهدای خبرنگار این مرز و بوم است که در فضای امروز جهان با وجود انواع جاذبه‌ها، لحظه‌ای از انجام وظیفه در نقش یک رسول خبری و مسلمانی متعهد و مجاهد غفلت نکرده و با نثار خون خویش مکتب حیات‌بخش انقلاب اسلامی را زنده و پویا به سراسر جهان معرفی نموده و جلوههای عظیم و قابل اطمینان در تاریخ ایران اسلامی و جهان حقیقت‌خواه را به یادگار گذشته‌اند.
گفت‌وگو با محمدقاسم فروغی جهرمی، نویسنده کتاب «رسانه‌های قدسی» را در ادامه می‌خوانیم.
تألیف کتاب «رسانه‌های قدسی» (مجموعه وصیت‌نامه شهدای خبرنگار) چگونه صورت گرفت؟
همان‌گونه که امام خمینی(ره) تأکید داشتند و می‌فرمودند که این وصیت‌نامه‌های شهدا را مطالعه کنید، باید به این امر اهتمام ورزیم. این وصیت‌نامه‌ها، گنج‌نامه‌هایی است که انسان تا زمانی که در آنها تحقیق نکند و به یکایک توصیه‌ها و سفارش آن شهیدان بی‌نظیر تاریخ عمل نکند، نمی‌تواند به معرفت و اندیشه‌هایی که لابه‌لای کلمات و جملات آنها گنجانده شده، دست یابد.
به‌نظر نمی‌رسد در تاریخ در هیچ عرصه و زمانی این انبوه دست‌نوشته‌ها و وصیت‌نامه‌ها با این محتوا و غنای معرفتی نگاشته شده باشد. غنای این وصیت‌نامه‌ها یکی از مهم‌ترین ذخایر فرهنگی ـ معرفتی دفاع مقدس است که ناشناخته مانده و کارهای پژوهشی و بهره‌برداری‌های کاربردی از آن نشده و باید در حد توان و با توجه به فرصت‌های موجود نسبت به ترویج و نشر آنها اقدام شود.اگر در این زمینه‌ها کم‌کاری شود باعث خسران نعمات الهی است، چون این مطالب همچون گوهری است که باید نسبت به آن توجه شده و در روند حیات جریان پیدا کند.
ضرورت تبیین وصیت‌نامه شهدا برای جامعه چیست؟
اگر در در حوزه شناختی نسبت به این وصیت‌نامه‌ها توجه شود، بی‌شک آبشخور تولید بسیاری از تولیدات فرهنگی، ادبی و هنری خواهد شد. آیا این وصیت‌نامه‌ها حاصل یک عمر سیر و سلوک عارف برجسته از حیاط زنده نیست؟ پس چرا ما از آن بهره نبریم و در جهت ارتقای کمال و رشد جامعه به‌ویژه نسل جوان کم‌توجه باشیم؟ مسلما اگر سلامت حیات جامعه را بخواهیم، یکی از راه‌های رسیدن به آن، توجه به وصایایی است که شهدا در آخرین لحظات زندگی خود بیان کردند، زیرا انسان در آن لحظات و دقایق روحی پیدا می‌کند که ظرایف ماوراء را به چشم دل می‌بیند و عرصه‌های آسمانی و ملکوتی را نظر می‌کند و به دنیا و دنیازدگان می‌خندد و حسرت می‌‌برد که چرا زودتر به این درجه نرسیده است. ما با مرور وصیت‌نامه‌های معنوی می‌توانیم در دقایق شهدا حضور یابیم و حقیقتا حاصل عمر باید نظاره ملکوت باشد نه دغدغه از آتش دوزخ.
نحوه اعتبارسنجی وصیت‌نامه شهدای دفاع مقدس به چه صورت بوده است؟
در پاسخ به این سؤال این نکته مهم است که اعتبار چه چیزی را می‌خواهیم بسنجیم. آیا ما در مقام سنجش اعتبار وصیت‌نامه‌های شهدا هستیم؟ اگر در اصل وصیت‌نامه‌ها دقیق شویم، می‌بینیم آنچه بر جان، روان و اندیشه ما می‌نشیند، جز خیر، صلاح و خوبی نیست، پس چرا باید در آن شک کنیم؟ اگر کمی علمی‌زده نشویم و با حسن‌نیت و درایت لازم در این عرصه وارد شویم، حق را از باطل تمیز می‌دهیم و اگر زلزله و تکانی در وجودمان احساس کردیم، بدانیم این حقیقت محض و لحظه ناب زندگی فرادنیایی است و باید بر آن تأمل کنیم.
راه‌های تشخیص سره از ناسره شاید برای افراد متفاوت باشد. هر شخص به لحاظ روش اندیشه، توجه به حقایق، کنکاش در اصل زندگی و بسیاری از مولفه‌ها و ویژگی‌ها می‌تواند راه‌هایی را برای رسیدن به حقیقت عالم از این وصایای شهدا برای خود حاصل کند و مسلما یک راه منحصربه‌فرد نمی‌توان ارائه کرد. روش علمی نیز راه‌هایی را برای حل مسائل عرضه می‌کند، ولی بهتر است بگذاریم و اجازه دهیم تا هر شخص به فراخور حال و دغدغه‌های خویش از این گنج بهره‌مند شود، در آن صورت کثرت مخاطبان با تنوع و تکثر خود، عالم متفاوتی را در ملکوت می‌یابد و فردیت به اجتماع تبدیل خواهد شد.
واقعا نمی‌توان محدوده‌ای برای محورهای اصلی وصیت‌نامه‌ها ذکر کرد. اگر پژوهشگر و محققی بخواهد در موضوعاتی ورود کند، مسلما می‌تواند به نتیجه دلخواه برسد، اما تأمل در اصل وصیت‌نامه‌ها با همه تفاوت‌ها و اختلاف‌های انسانی، مسیر رشد و کمال را نشان می‌دهد، این زوایا و دریچه به‌سادگی به‌روی هر شخص باز نمی‌شود. یک شهید که خداوند او را «عند ربهم یرزقون» می‌خواند و او را زنده می‌پندارد، چگونه می‌تواند یک موجود زمینی و دنیایی باشد؟ در اصل حقیقت شهید، حقیقتی نهفته در ملکوت است، بنابراین اینکه ما به موضوعات و محورهای معمولی در وصیت‌نامه‌ها بپردازیم و بر محورها و شاخصه‌ها تأکید کنیم، شاید جفا به اصل حقیقت نهفته در وصیت‌نامه‌ها باشد.
هر وصیت‌نامه یک کتاب معرفت است. زمین تشنه‌ای می‌خواهد که از آن سیراب شود. آنکه احساس می‌کند از لذایذ دنیوی بهره‌مند است و در این دنیای خاکی دست و پا می‌زند، چگونه ممکن است عالم ملکوت را دریابد؟ چه رسد به اینکه «عند ربهم یرزقون» شود. به‌نظرم اگر همگان تنها بر این آیه تأمل کنند، آن‌گاه به دنیایی وارد می‌شوند که برکات آن بی‌حد و حصر است، زیرا وجود انسان‌ها ظرفیت نامتناهی دارد و باید که در این ظرف، آنچه مناسب است وارد کنیم. تفکر و تأمل در وصایای شهدا از جانب هر آزاده و صاحب اندیشه‌ای نه‌تنها ورود به عالم انسانشناسی بلکه جهان‌شناختی است.
نوشتن در حوزه دفاع مقدس تا چه میزان بر نسل جوان ما تأثیرگذار بوده است؟
اصولا نوشتن با نگارش هدفمند متفاوت است. نوشته‌ها می‌تواند در هر قالب، موضوع، محتوا، شکل، فرم و غیره باشد، اما نگارش متن هدفمند باید دارای ویژگی‌هایی باشد تا در موضوع مورد نظر از لحاظ فرم و محتوا مناسب و مطلوب باشد. مخاطب امروز و فردا مسلما متفاوت هستند، همان‌گونه که مخاطب دیروز با امروز متفاوت است. موضوع دفاع مقدس به‌نظر من یک خاصیت فرازمانی و فرامکانی دارد. اصل دفاع مقدس حقیقت وجودی انسان‌های شریف و خودآگاه است. اگر انسان هدفمند و آگاه نباشد، هیچ دفاع مقدسی در حوزه معرفتی او معنا ندارد.
دفاع مقدس عبارتی نیست که منحصر به هشت سال جنگ تحمیلی باشد. واژه‌ها و عبارات ابتدا کلمه‌اند، وقتی درباره موضوعی استفاده می‌شوند، روح پیدا می‌کنند. هر روز شاهد تولد این نوع واژه‌ها هستیم. هیچ واژه‌ای در زندان زمان نمی‌ماند، همه عبارات و واژه‌ها در ظرف زمان و مکان معنا پیدا می‌کنند و دفاع مقدس نیز یک امر معرفتی است و امر معرفتی در ظرف زمان و مکان محصور نمی‌شود، لذا نه دفاع مقدس و نه مخاطب ما در زمان و مکان قدیم نمانده است. ما اگر در سال‌های قدیم بمانیم و به موضوع و مخاطب نگاه قدیم داشته باشیم، ناگزیریم که خود نیز در گذشته زندگی کنیم. هیچ اندیشه‌ای نمی‌تواند برای حصول به کمال در زمان توقف کند، بنابراین صاحب‌نظران، مدیران و دست‌اندرکاران باید مطالعه کنند و دریابند که فردا چه خواهد شد. امروز روز برنامه‌ریزی است و فردا شاهد نتایج آن خواهیم بود.
با توجه به فراگیر شدن فضای مجازی در بین افراد جامعه، ادبیات دفاع مقدس چگونه می‌تواند تأثیر خود را نمایان کند؟
اصولا پرداختن به ادبیات و پژوهش‌های دفاع مقدس در عصر حاضر، یک امر ضروری و بسیار مؤکد است. این امر نمی‌تواند بدون برنامه و بدون درنظر گرفتن ملزومات لازم نتیجه‌بخش باشد. امروزه کاری مناسب است که تازگی و جذابیت داشته و از بُن‌مایه‌های اندیشمندانه برخوردار باشد. کارهای احساسی و لحظه‌ای مناسب نخواهد بود و آینده‌ای را نمی‌سازد.
اگر به اشعار سعدی، حافظ، مولانا و بسیاری حکمای خردمند توجه کنید، متوجه می‌شوید که در ظرف زمان دچار فروپاشی نشده‌اند، چگونه این اتفاق افتاده است؟ زیرا بُن‌مایه‌های معرفتی و فرازمینی دارند، ریشه‌ها و ارکان آنها پایه و اساس صحیح و منطقی دارد و بر جهان‌بینی الهی تکیه می‌کند و معارف و زوایای انسانی و هستی را در خود جای داده است.
اثری که ارائه می‌شود نباید در جغرافیای زمان و مکان بماند. همان‌گونه که نسل‌های بشری فرازمانی می‌شوند و جغرافیای جهان را درمی‌نوردند، لذا ابتدا باید نگاه و رویکرد ما مناسب و مطلوب زمان باشد، سپس به نقشه راه و برنامه‌های مطلوب رسید.
مطالبی که ارائه شد، کلی‌گویی نیست. این‌ها آسیب‌هایی است که حوزه معرفتی دفاع مقدس را تهدید می‌کند. امروزه بحث خاطره‌سازی و همچنین تحلیل‌ها و پژوهش‌هایی که بسیاری از نکات را نادیده می‌گیرند، موضوعات مهم و اساسی است و در چنین شرایطی نمی‌توان به برنامه و رویکرد منطقی و مطلوب رسید، اصول نهادینه و قابل قبول لازم است تا دریچه‌های تازه روی کارهای دفاع مقدس گشوده شود.
نظر شما