به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در ایلام، یاسر (مصطفی) بابایی، متولد آبان 1358 در ایلام است. اول به انتخابِ کنکور، عمران خوانده که در آن موفق نبوده و از زمان دانشجویی به نوشتن جدی رو آورده که حاصلش رمانی به اسم «خش و خاطره»، تعدادی شعر سپید و غزل و یک مجموعه داستان بود که تعدادی از آنها در سال‌های اخیر در مجموعه داستان «پوست کنده‌تر از مرگ» منتشر شده است. در دوران نوجوانی هم چیزهایی نوشته بود که یکی از آنها داستان ترسناکی در مورد ارواح و رابطه بین دو برادر بود که با نوشتنش شب‌ها می‌ترسید داخل حیاط خانه برود. سال 92 وارد رشته علوم سیاسی می‌شود و الان در مرحله کارشناسی ارشد مشغول تهیه پایان‌نامه و مدیریت نشر «نیشتمان» و تلاش‌هایی مؤثر در این حوزه است. با وی دربارره فعالیت‌های انتشارات نیشتمان و نشر آثار مختلف به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه از نظر مخاطبان می‌گذرد.
از نام «نیشتمان» اینگونه برمی‌آید که ناشر تخصصی کتاب‌های کُردی است. همینطور است؟ لطفا درباره این نامگذاری برایمان بگوئید.
من برای مجوز، حدود 15 اسم پیشنهاد داده بودم که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عنوان «نیشتمان» انتخاب شد و از این بابت خوشحالم. یک اسم بزرگ و معنادار است. در ادبیات کُردی شاید برای نخستین بار به شکل ادبی در اشعار دکتر «ایرج خالصی» [شاعر پیشکسوت ایلامی] از نیشتمان استفاده شده که در حال حاضر معنایی وسیع‌تر از ادبیات دارد. اما اینکه به خاطر کُردی بودن عنوان، «نشر نیشتمان» محدود به آثار زبان کُردی باشد، چنین نیست و خود را به این قید، محدود نساخته و به عنوان ناشری عمومی، با تکیه بیشتر بر ادبیات داستانی و شعر در سال‌های اخیر فعالیت‌ام را شروع کرده‌ام و جز این، کتاب‌هایی در علوم اجتماعی و یادداشت‌های سیاسی نیز منتشر کرده‌ام. لذا من خودم را ناشر تخصصی یک ژانر و گونه خاص از کتاب نمی‌دانم، اما در هر حوزه‌ای هم که کتاب منتشر کرده‌ام، سعی کرده‌ام تخصصی برخورد کنیم.
یاسر بابایی ناشری است که در حوزه‌های مختلف فعالیت جدی و حرفه‌ای دارد. مدیریت نشر، روزنامه‌نگاری، نوشتن داستان در حوزه‌های ادبیات بزرگسال و نوجوان، ادبیات دفاع مقدس و تاریخ شفاهی، سرودن شعر، فعالیت‌های دانشگاهی در حوزه علوم سیاسی و گاهی وقت‌ها هم صفحه‌آرایی و ویراستاری و تصویرگری هم می‌کند که نشانه‌های خوبی از پرکاری تخصصی اوست. نظر و نگاه و البته آسیب‌شناسی‌تان چیست؟
این کار، هم خوب بوده و هم دارای آسیب‌هایی نیز هست. باید به این فهرست حوزه سینما، رادیو و نمایش را نیز اضافه کنم و سال‌هایی که طراح فرش و گلیم هم بودم! خوبیِ کار این است که در همه حوزه‌ها به مهارت‌هایی می‌رسی و می‌توانی تأثیر آنها را در همدیگر ببینی و از انجام همه آنها لذت ببری، ولی عیبش این است که باید چیزهای زیادی را با هم هُل بدهی و این حرکت، تو را کُند می‌کند. در اصول موفقیت هم تاکید بر تمرکز بر یک هدف شاخص است. البته در این سال‌ها بیشتر این کارها و فعالیت‌ها بر حسب نیاز بوده است. مثلاً لازم بوده نقشه فرش بکشم و به آن ورود کرده و موفق هم بوده‌ام. یا مثلا صفحه‌آرایی و طراحی بر اساس نیاز برای نشریه دانشجویی بوده و...
از میان اینها کدامیک برای شما دارای اولویت بیشتری بوده است؟
قطعاً و قطعاً ادبیات یا بهتر بگویم، نویسش. حالا داستان باشد یا شعر، نمایشنامه، فیلمنامه، متون سیاسی، روزنامه‌نگاری، پژوهش و تاریخ شفاهی و...
تمرکز نشر نیشتمان بیشتر بر انتشار چه آثاری است؟
ایده‌آل من انتشار کتاب خوب است. کتابی که ارزش وقت و هزینه را داشته باشد. همانطور که عرض کردم ممکن است ادبیات شامل شعر و داستان و ادبیات نمایشی باشد، یا کتاب‌های روانشناسی، اجتماعی، علوم سیاسی، فرهنگ عامه، کودک و نوجوان، تاریخی، ترجمه و غیره. اولویت هم در این مسیر با نویسندگان و اصحاب قلم استان ایلام و استان‌های هم‌نگره اطراف ماست. توجه عمده به آثار دفاع مقدس هم بخشی از ایده‌آل‌های نشر نیشتمان است و آن را دارای کارکرد هویت‌ساز می‌دانم که در ذیل تاریخ شفاهی قرار می‌گیرد و می‌تواند محدود به دوران دفاع مقدس هم نشود و روایت‌های دیگری از مردم استان را نیز دربربگیرد. اینها را که عرض کردم، کُردی و فارسی هم فرقی برایم ندارد. هر چند در راستای همان پروژه توجه به هویت‌سازی کتاب، ایده‌آل نشر نیشتمان، حمایت از آثار مکتوب در حوزه زبان کُردی جنوبی نیز در تمرکز ما هم هست.
چرا می‌گویید ایده‌آل؟
بین ایده‌آل ما و شرایط موجود فاصله زیادی هست. تاکنون نتوانسته‌ام از آثار زیادی حمایت کنم و البته سرمایه‌ای ندارم که کار را توسعه دهم. خیلی کم کتاب‌هایی داشته‌ام که بیش از 100 نسخه از آنها منتشر شده باشد و از طرفی با سیستم ناکارآمد توزیع کتاب در استان روبه‌رو هستیم. شاید برای شما جالب باشد که رمان «مِهر مهران» بنده را - که یک ماجرای واقعی از اشغال مهران [توسط رژیم بعث عراق] است - خودِ مردم مهران هم ندیده‌اند؛ چه ببرسد به اینکه آن را به استان‌های همجوار و یا سایر استان‌ها رسانده باشیم.
از کتاب تاریخ شفاهی بنده با عنوان «قاف‌نشین» که در چهارمین جایزه کتاب سال استان ایلام مورد تقدیر قرار گرفت، فقط 50 نسخه منتشر شد و به دست مخاطبانی که خواهان آن بودند، نرسید. لذا تا وقتی بتوانیم بر چنین چالش‌هایی غلبه کنیم، مجبوریم صرفا از ایده‌آل‌های خودمان بگوییم؛ وگرنه واقعیات وضعیت کتاب در ایلام، چندان جای تعریف ندارد.
از کارهای تازه‌تان برایمان بگویید.
آخرین اثر من، کتابی است در حوزه خاطرات دفاع مقدس که یک مستندنگاری فرد محور است با نام «شیرشکار» در خصوص زندگی سردار شهید ایلامی «مرتضی ساده میری» معروف به «هَلَتی» که با حمایت حوزه هنری استان ایلام منتشر و در اسفند 99 در نقطه صفر مرزی در محل یادمان «قَلاویزان» مهران از آن رونمایی شد. کتابی است در 470 صفحه و حدود سه سال مصاحبه و تحقیق و تدوین آن طول کشید و امیدوارم به دست مردمی که طالب آن هستند، برسد و خوانده شود. کتابی دیگر هم در حال انتشار دارم با عنوان «گوش‌ماهی کر» که مجموعه‌ای است از مناجات‌نامه‌ها و قرآن‌نوشته‌های من در 15 سال اخیر که به زودی در اختیار علاقمندان قرار می‌گیرد.
سال قبل در چهارمین دوره جایزه کتاب سال استان ایلام کتاب «قاف‌نشین» شما در گونه تاریخ شفاهی دفاع مقدس، به روایت حسین قادری در بخش مستندنگاری به عنوان اثر تقدیری انتخاب و تجلیل شد. به نظر شما علت این انتخاب چه بوده است؟
این کتاب به نظر خودم حداقلی از استانداردهای یک کتاب تاریخ شفاهی را دارد. مصاحبه‌ها دوطرفه و لحن راوی تا حد زیادی حفظ شده است. برای نخستین بار به شکلی مستند از آغازین روزهای جنگ در مرز ایلام و تشکیل گروه‌های مقاومت روستایی و ایلی در منطقه دهستان «بولی» در این کتاب صحبت شده است. پاورقی نویسی و مستند کردن روایت‌های راوی و هم چنین تدوین فهرست نمایه اشخاص و اماکن و عملیات‌ها در انتهای کتاب، به «قاف نشین» تراز استاندارد خوبی داده است، ولی فکر می‌کنم از نظر طرح روی جلد، امتیاز زیادی را از دست داده باشد.
چه آثاری در دست تدوین دارید؟
یک کتاب تاریخ شفاهی دیگر با نام موقت «آبدانانی‌ها» دارم به روایت آقای جابری که باز هم بسیاری از روایت‌های آن برای نخستین بار است که بازگو می‌شود و تمرکز خوبی روی آبدانان و شهدای این شهرستان دارد که در مرحله تدوین نهایی است. در حوزه ادبیات نیز در حال انتخاب اشعار و جمع و جور کردن مجموعه شعر سپید به نام «اندوه پروانه‌ها» هستم که آن را تا پیش از نوروز منتشر خواهم کرد.
از نام «نیشتمان» اینگونه برمی‌آید که ناشر تخصصی کتاب‌های کُردی است. همینطور است؟ لطفا درباره این نامگذاری برایمان بگوئید.
من برای مجوز، حدود 15 اسم پیشنهاد داده بودم که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عنوان «نیشتمان» انتخاب شد و از این بابت خوشحالم. یک اسم بزرگ و معنادار است. در ادبیات کُردی شاید برای نخستین بار به شکل ادبی در اشعار دکتر «ایرج خالصی» [شاعر پیشکسوت ایلامی] از نیشتمان استفاده شده که در حال حاضر معنایی وسیع‌تر از ادبیات دارد. اما اینکه به خاطر کُردی بودن عنوان، «نشر نیشتمان» محدود به آثار زبان کُردی باشد، چنین نیست و خود را به این قید، محدود نساخته و به عنوان ناشری عمومی، با تکیه بیشتر بر ادبیات داستانی و شعر در سال‌های اخیر فعالیت‌ام را شروع کرده‌ام و جز این، کتاب‌هایی در علوم اجتماعی و یادداشت‌های سیاسی نیز منتشر کرده‌ام. لذا من خودم را ناشر تخصصی یک ژانر و گونه خاص از کتاب نمی‌دانم، اما در هر حوزه‌ای هم که کتاب منتشر کرده‌ام، سعی کرده‌ام تخصصی برخورد کنیم.
یاسر بابایی ناشری است که در حوزه‌های مختلف فعالیت جدی و حرفه‌ای دارد. مدیریت نشر، روزنامه‌نگاری، نوشتن داستان در حوزه‌های ادبیات بزرگسال و نوجوان، ادبیات دفاع مقدس و تاریخ شفاهی، سرودن شعر، فعالیت‌های دانشگاهی در حوزه علوم سیاسی و گاهی وقت‌ها هم صفحه‌آرایی و ویراستاری و تصویرگری هم می‌کند که نشانه‌های خوبی از پرکاری تخصصی اوست. نظر و نگاه و البته آسیب‌شناسی‌تان چیست؟
این کار، هم خوب بوده و هم دارای آسیب‌هایی نیز هست. باید به این فهرست حوزه سینما، رادیو و نمایش را نیز اضافه کنم و سال‌هایی که طراح فرش و گلیم هم بودم! خوبیِ کار این است که در همه حوزه‌ها به مهارت‌هایی می‌رسی و می‌توانی تأثیر آنها را در همدیگر ببینی و از انجام همه آنها لذت ببری، ولی عیبش این است که باید چیزهای زیادی را با هم هُل بدهی و این حرکت، تو را کُند می‌کند. در اصول موفقیت هم تاکید بر تمرکز بر یک هدف شاخص است. البته در این سال‌ها بیشتر این کارها و فعالیت‌ها بر حسب نیاز بوده است. مثلاً لازم بوده نقشه فرش بکشم و به آن ورود کرده و موفق هم بوده‌ام. یا مثلا صفحه‌آرایی و طراحی بر اساس نیاز برای نشریه دانشجویی بوده و...
از میان اینها کدامیک برای شما دارای اولویت بیشتری بوده است؟
قطعاً و قطعاً ادبیات یا بهتر بگویم، نویسش. حالا داستان باشد یا شعر، نمایشنامه، فیلمنامه، متون سیاسی، روزنامه‌نگاری، پژوهش و تاریخ شفاهی و...
تمرکز نشر نیشتمان بیشتر بر انتشار چه آثاری است؟
ایده‌آل من انتشار کتاب خوب است. کتابی که ارزش وقت و هزینه را داشته باشد. همانطور که عرض کردم ممکن است ادبیات شامل شعر و داستان و ادبیات نمایشی باشد، یا کتاب‌های روانشناسی، اجتماعی، علوم سیاسی، فرهنگ عامه، کودک و نوجوان، تاریخی، ترجمه و غیره. اولویت هم در این مسیر با نویسندگان و اصحاب قلم استان ایلام و استان‌های هم‌نگره اطراف ماست. توجه عمده به آثار دفاع مقدس هم بخشی از ایده‌آل‌های نشر نیشتمان است و آن را دارای کارکرد هویت‌ساز می‌دانم که در ذیل تاریخ شفاهی قرار می‌گیرد و می‌تواند محدود به دوران دفاع مقدس هم نشود و روایت‌های دیگری از مردم استان را نیز دربربگیرد. اینها را که عرض کردم، کُردی و فارسی هم فرقی برایم ندارد. هر چند در راستای همان پروژه توجه به هویت‌سازی کتاب، ایده‌آل نشر نیشتمان، حمایت از آثار مکتوب در حوزه زبان کُردی جنوبی نیز در تمرکز ما هم هست.
چرا می‌گویید ایده‌آل؟
بین ایده‌آل ما و شرایط موجود فاصله زیادی هست. تاکنون نتوانسته‌ام از آثار زیادی حمایت کنم و البته سرمایه‌ای ندارم که کار را توسعه دهم. خیلی کم کتاب‌هایی داشته‌ام که بیش از 100 نسخه از آنها منتشر شده باشد و از طرفی با سیستم ناکارآمد توزیع کتاب در استان روبه‌رو هستیم. شاید برای شما جالب باشد که رمان «مِهر مهران» بنده را - که یک ماجرای واقعی از اشغال مهران [توسط رژیم بعث عراق] است - خودِ مردم مهران هم ندیده‌اند؛ چه ببرسد به اینکه آن را به استان‌های همجوار و یا سایر استان‌ها رسانده باشیم.
از کتاب تاریخ شفاهی بنده با عنوان «قاف‌نشین» که در چهارمین جایزه کتاب سال استان ایلام مورد تقدیر قرار گرفت، فقط 50 نسخه منتشر شد و به دست مخاطبانی که خواهان آن بودند، نرسید. لذا تا وقتی بتوانیم بر چنین چالش‌هایی غلبه کنیم، مجبوریم صرفا از ایده‌آل‌های خودمان بگوییم؛ وگرنه واقعیات وضعیت کتاب در ایلام، چندان جای تعریف ندارد.
از کارهای تازه‌تان برایمان بگویید.
آخرین اثر من، کتابی است در حوزه خاطرات دفاع مقدس که یک مستندنگاری فرد محور است با نام «شیرشکار» در خصوص زندگی سردار شهید ایلامی «مرتضی ساده میری» معروف به «هَلَتی» که با حمایت حوزه هنری استان ایلام منتشر و در اسفند 99 در نقطه صفر مرزی در محل یادمان «قَلاویزان» مهران از آن رونمایی شد. کتابی است در 470 صفحه و حدود سه سال مصاحبه و تحقیق و تدوین آن طول کشید و امیدوارم به دست مردمی که طالب آن هستند، برسد و خوانده شود. کتابی دیگر هم در حال انتشار دارم با عنوان «گوش‌ماهی کر» که مجموعه‌ای است از مناجات‌نامه‌ها و قرآن‌نوشته‌های من در 15 سال اخیر که به زودی در اختیار علاقمندان قرار می‌گیرد.
سال قبل در چهارمین دوره جایزه کتاب سال استان ایلام کتاب «قاف‌نشین» شما در گونه تاریخ شفاهی دفاع مقدس، به روایت حسین قادری در بخش مستندنگاری به عنوان اثر تقدیری انتخاب و تجلیل شد. به نظر شما علت این انتخاب چه بوده است؟
این کتاب به نظر خودم حداقلی از استانداردهای یک کتاب تاریخ شفاهی را دارد. مصاحبه‌ها دوطرفه و لحن راوی تا حد زیادی حفظ شده است. برای نخستین بار به شکلی مستند از آغازین روزهای جنگ در مرز ایلام و تشکیل گروه‌های مقاومت روستایی و ایلی در منطقه دهستان «بولی» در این کتاب صحبت شده است. پاورقی نویسی و مستند کردن روایت‌های راوی و هم چنین تدوین فهرست نمایه اشخاص و اماکن و عملیات‌ها در انتهای کتاب، به «قاف نشین» تراز استاندارد خوبی داده است، ولی فکر می‌کنم از نظر طرح روی جلد، امتیاز زیادی را از دست داده باشد.
چه آثاری در دست تدوین دارید؟
یک کتاب تاریخ شفاهی دیگر با نام موقت «آبدانانی‌ها» دارم به روایت آقای جابری که باز هم بسیاری از روایت‌های آن برای نخستین بار است که بازگو می‌شود و تمرکز خوبی روی آبدانان و شهدای این شهرستان دارد که در مرحله تدوین نهایی است. در حوزه ادبیات نیز در حال انتخاب اشعار و جمع و جور کردن مجموعه شعر سپید به نام «اندوه پروانه‌ها» هستم که آن را تا پیش از نوروز منتشر خواهم کرد.
نظر شما