ندا رحمانی با بیان اینکه این رمان، قصه تعلق، ریشه داشتن، هویت، عشق و رنج است، درباره این اثر توضیح داد: داستان کتاب در مورد زوجی قبرسی-یونانی و قبرسی-ترک است که عشق خود را در زمان جنگ داخلی قبرس در جزیره‌ای در نیکوزیا آغاز می‌کنند و در نتیجه جدایی بین بخش ترک‌نشین و یونانی‌نشین و اختلاف مذهبی و زبانی بین این دو بخش، مجبور به جدایی از هم می‌شوند.
وی اضافه کرد: آن‌ها بنابه مشکلاتی که این زوج برای دوام علاقه و رابطه‌شان دارند، مجبور می‌شوند جلای وطن کرده و عازم لندن شوند. گرچه این زوج بالاخره پس از سال‌ها دوری به هم می‌رسند، اما حکایت‌هایی ناگفته دارند که ریشه در آب و خاکشان دارد و یادگاری از وطن؛ که قلمه درخت انجیری است که به صورت قاچاقی با خود به لندن آورده‌اند.
رحمانی افزود: روایت‌های داستان را می‌شود به سه بخش تقسیم کرد؛ آنچه که از زبان درخت انجیری تعریف می‌شود که در تمام آن سال‌ها شاهد همه وقایع بوده و به صورت راوی بی‌طرفی وقایع را برایمان روایت می‌کند، راوی سوم‌شخص که روایت‌های مربوط به حال یعنی اواخر دهه 2010 را از لندن روایت می‌کند، و راوی سوم شخصی که وقایع سال 1974 را از قبرس تعریف می‌کند. روایت‌ها در عین اینکه شیفت زمانی دارند؛ ولی چنان درهم تنیده‌اند که خواننده را سوار بر قایق در دریایی آرام به پیش می‌برند.
وی افزود: فضای کتاب در عین حال که به ناآرامی‌ها و مسائل تاریخی سیاسی قبرس می‌پردازد و نگرانی‌ها و تیرگی‌های آن سال‌ها را به خوبی به تصویر می‌کشد، روایتی عاشقانه را نیز در خود گنجانده که شیرینی خود را دارد. لطیف‌ترین و در عین حال دردناک‌ترین بخش این کتاب به نظر من فضایی است که ما آن را از دریچه چشمان درخت انجیر می‌بینیم. درختی رنج‌کشیده اما نجیب، نرم‌خو و ملایم که گاه از رفتارها و عقاید عجیب ما انسان‌ها می‌گوید.
رحمانی با بیان اینکه شافاک انسانی دغدغه‌مند است، درباره ویژگی‌های آثار این نویسنده توضیح داد: شافاک در کتاب‌هایش مسائل مختلفی را مطرح کرده ولی همیشه آزادی بیان، زنان، ترکیه و فرهنگ آن، و مسائل سیاسی آن کشور در آثارش حضور پررنگی داشته‌اند. «جزیره درختان گمشده» به طور اخص به مساله جنگ‌های داخلی ترکیه و قبرس و کشیده‌شدن خط سبز در قبرس اشاره دارد و به پیامدهایی که این جدایی در زندگی مردم ساکن در این سرزمین‌ها داشته، پرداخته است و از این منظر، موضوعی متمایز از سایر کتاب‌های او دارد.
این مترجم ادامه داد: بعضی موضوعات مشترک در کتاب‌های مختلف شافاک مطرح شده است؛ مثلا تا جایی که می‌دانم کتاب «حرام‌زاده‌ی استانبولی» نیز موضوعی سیاسی دارد و هنجارهای جامعه را نشان می‌دهد؛ یا کتاب «سه دختر حوا» و همین کتاب اخیرشان «10 دقیقه و 38 ثانیه در این دنیای عجیب» به فرهنگ ترکیه و باورهای عامه مردم اشاره دارد. «جزیره درختان گمشده» نیز نشان‌دهنده بخشی از این فرهنگ است؛ مثلا غذاهای ترکیه‌ای در این کتاب به‌کرات نام برده شده‌اند یا به خرافاتی که مردم عامه خیلی به آن‌ها اعتقاد دارند و تا حدودی به فرهنگ ما ایرانی‌ها نیز شباهت دارد، اشاراتی شده است.
وی درباره فرایند ترجمه این کتاب، گفت: «جزیره درختان گمشده» اولین‌بار در اوت 2021 به زبان اصلی منتشر شد و من بلافاصله کار ترجمه کتاب را شروع کردم. در واقع، اثر را نشر خوب چترنگ به من پیشنهاد داد و از طریق شهرام جهانگیری، مدیر نشر چترنگ با این کتاب آشنا شدم. بنا به شناختی که از آثار الیف شافاک داشتم و موضوع این کتاب که برایم جذاب و شیرین بود، ترجمه اثر را پذیرفتم و شروع به کار کردم.
ندا رحمانی در پاسخ به این پرسش که «چه چالش‌هایی در ترجمه این اثر داشتید؟»، اظهار کرد: چالش ترجمه‌ای اثر برای من این بود که بتوانم لحن اثر را آن‌طور که نویسنده شیرین و دلنشین درآورده، به مخاطب فارسی‌زبان منتقل کنم، مخصوصا لحن قسمت‌هایی از کتاب که از زبان درخت روایت می‌شوند. نمی‌دانم چقدر در این کار موفق بوده‌ام؛ ولی امیدوارم که خوانندگان فارسی زبان این اثر را دوست داشته باشند. یکی دیگر از دغدغه‌هایم مربوط به فرهنگ مردم قبرسی-یونانی‌تبار بود که سعی کردم از منابع مختلف بهره بگیرم و در موردشان بخوانم. در مورد فرهنگ ترکی خوشبختانه زیاد چالشی نداشتم؛ چون خودم آذری‌زبان و ساکن منطقه‌ای ترک‌نشین هستم و مشترکات زیادی به لحاظ زبانی با ترکیه داریم. کم‌و‌بیش هم به زبانشان آشنا هستم و هم غذاها و خوراکی‌های خوشمزه‌شان را امتحان کرده‌ام.
***
ندا رحمانی، مترجم، متولد 1363 از شهرستان جلفا واقع در استان آذربایجان شرقی است. وی پیشتر ترجمه کتاب «درباره سرشت انسان» نوشته راجر اسکروتن را از سوی نشر دیبایه منتشر کرده است. وی همچنین ترجمه رمان «قلمرو پادشاهی»، آخرین اثر یو نسبو را در نوبت انتشار دارد.
نظر شما