به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در فارس، مرکز حافظ‌شناسی طی مراسمی که با همکاری ستاد روز بزرگداشت حافظ، رایزن فرهنگی ایران در ترکیه و دانشگاه آنکارا شامگاه سه‌شنبه، ۲۰ مهر ۱۴۰۰ به‌صورت برخط برگزار شد، ششمین نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی را به پروفسور «حجابی کرلانگیچ»، استاد زبان و ادبیات دانشگاه آنکارا و مترجم دیوان کامل حافظ به ترکی استانبولی اعطا کرد.
 
مدیر مرکز حافظ‌شناسی در مقدمه سخنان خود در این مراسم گفت: برنامه‌ای را که امروز شاهد برگزاری آن هستیم، شایسته‌تر بود که در شهر شیراز و در کنار آرامگاه ملکوتی حافظ برگزار می‌شد و ما در خدمت یکایک شما بودیم، اما جهان همچنان گرفتار همه‌گیری کروناست و این توفیق دلخواه را از ما گرفته است.
 
کاووس حسن‌لی با بیان اینکه یکی از اقدامات مرکز حافظ‌شناسی اهدای نشان درجه‌ یک علمی است، گفت: نشان درجه‌ یک علمی حافظ‌شناسی، از نظر سطح جوایز، بالاترین جایزه‌ای است که مرکز حافظ‌شناسی طراحی کرده و به حافظ‌پژوهان و حافظ‌شناسان برجسته اهدا می‌کند. این نشان، نخستین بار، در اردیبهشت‌ماه سال 1386 شمسی، به پروفسور شارل هانری دو فوشه‌کور (مترجم فرانسوی) به پاس پنجاه سال فعالیت وی در پیوند با زبان و ادبیات فارسی و نیز ترجمه و شرح دیوان کامل حافظ به زبان فرانسه اهدا شد. بجز‌ دو فوشه‌کور، چهار نفر دیگر تا کنون موفق به دریافت این نشان عالی شده‌اند: پروفسور جیووانی ماریا درمه، مترجم و شارح دیوان کامل حافظ به زبان ایتالیایی، دکتر سلیم نیساری، استاد بهاءالدین خرمشاهی و دکتر سعید حمیدیان.
 
وی افزود: مرکز حافظ‌شناسی با رصد فعالیت‌های حافظ‌پژوهان در سراسر جهان و ارزیابی این فعالیت‌ها، تصمیم گرفت که ششمین نشان درجه یک علمی خود را به‌ پاس فعالیت‌های مستمر جناب پروفسور حجابی کرلانگیچ در گسترش زبان و ادبیات فارسی و نیز فعالیت‌های ارزشمندِ حافظ‌پژوهانه، به ایشان اهدا کند.
 

 

مدیر مرکز حافظ‌شناسی، سپس، به معرفی ششمین برنده‌ نشان درجه‌ یک حافظ‌شناسی پرداخت و گفت: «پروفسور حجابی کرلانگیچ (متولد 1966 م- آماسیه ترکیه)، از استادان برجسته و نام‌دار زبان و ادبیات فارسی در ترکیه است که تحصیلات دانشگاهی خود را تا پایان دوره‌ دکتری، در همین رشته، در دانشگاه آنکارا، به انجام رسانده‌اند. دکتر حجابی از سال 1998 که در دانشکده‌ ادبیات دانشگاه آنکارا استخدام شده‌اند تاکنون، خدمات ارزشمندی را در پیوند با زبان و ادبیات فارسی ارائه داده‌اند.
 
استاد دانشگاه شیراز، در ادامه‌ معرفی پروفسور کرلانگیچ، به برخی از فعالیت‌های او در حوزه علم و ادب اشاره کرد: از پروفسور حجابی کرلانگیچ سه مجموعه شعر هم منتشر شده است. ایشان، همچنین، عضو هیأت مدیره انجمن مولاناپژوهی و عضو اتحادیه نویسندگان ترکیه هستند. افزون بر این، در سال‌های 2006 تا 2008 و نیز، 2014 تا 2016 رئیس اتحادیه نویسندگان ترکیه بوده‌اند.
 
وی افزود: پروفسور کرلانگیچ از شاعران، پژوهشگران و مترجمانی هستند که افزون بر فعالیت‌های پژوهشی و فرهنگی، در حوزه‌ آموزش نیز سال‌هاست به‌ گونه‌ای اثرگذار، به آموزش زبان و ادبیات فارسی در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مشغول‌اند و در دانشگاه آنکارا، کلاس‌های شرح غزلیات حافظ، شرح مثنوی مولانا و برخی دیگر از متون عرفانی و ادبیات تطبیقی را تدریس می‌کنند. بسیاری از شاگردان او، امروز در سراسر ترکیه، در ترویج و گسترش زبان و ادبیات فارسی نقش‌آفرین هستند.
 
به‌گفته‌ مدیر کرسی پژوهشی حافظ، یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های پروفسور کرلانگیچ، ترجمه‌ متون ادب فارسی است: یکی از فعالیت‌های درخشان دکتر حجابی ترجمه‌ متون ادب فارسی‌ است. ترجمه‌ مثنوی معنوی، بوستان سعدی، گلستان سعدی، سبحه الابرار جامی و صد سال داستان‌نویسی در ایران از حسن میرعابدینی، بخشی از کارنامه ترجمه‌های آقای حجابی کرلانگیچ است.
 
حسن‌لی افزود: حجابی کرلانگیچ، به پشتوانه‌ ذوق شاعرانه و تجربه و دانشی که در حوزه‌ زبان و ادبیات فارسی اندوخته‌اند، دیوان کامل حافظ را نیز به زبان ترکی استانبولی ترجمه کرده‌اند و ترجمه‌‌ او، با استقبال شایانی از سوی دانشگاهیان و ادیبان ترکیه روبه‌رو شده است. آقای پروفسور حجابی پس از آن نیز، همواره، در معرفی شعر و اندیشه‌ حافظ کوشا و پویا بوده‌اند.
 
دبیر علمی بیست و پنجمین یادروز حافظ، تصریح کرد: مرکز حافظ‌شناسی به‌پاس تلاش‌های ارزشمند حجابی کرلانگیچ در ترویج زبان و ادبیات فارسی، به‌ویژه در گسترش شعر و اندیشه‌ حافظ، ششمین نشان درجه‌ یک حافظ‌شناسی را به ایشان تقدیم و برایشان سلامت و سربلندی آرزو می‌کند.
 
تأکید بر ضرورت دوستی، مهر و همدلی میان اهل فرهنگ و هنر
وی افزود: اهدای این نشان به حجابی کرلانگیچ، استاد ادبیات فارسی و معاون دانشگاه آنکارا، بجز ارج‌گذاری و سپاس، پیامی دیگر نیز دارد و آن تأکید بر ضرورت دوستی، مهر و همدلی میان اهل فرهنگ و هنر است. جهان امروز بیش از همیشه به پیوند و همدلی فرهنگوران نیاز دارد. دو ملت ایران و ترکیه از گذشته‌های دور تا کنون، اشتراکات فراوان داشته‌اند. بجز پیوندهای استوارِ دیرین، در مناسبات دنیای معاصر نیز ایران و ترکیه دارای منافع مشترک فراوان هستند. نزدیکی، دوستی و هم‌گرایی این دو کشور می‌تواند زمینه‌های بخشی از خوش‌وقتی دو ملت همسایه را فراهم کند. فرهنگ‌وران، ادیبان و هنرمندان دو کشور بیش‌ از دیگران می‌توانند این همگرایی و دوستی را عمق بخشند و گسترش دهند. امیدوارم این همکاری‌ها و همدلی‌ها روز‌به‌روز گسترده‌تر شود.
 
وی در ادامه‌ سخنان خود، به پیشینه‌ آشنایی مردم ترکیه با شعر حافظ پرداخت و گفت: شعر حافظ، از گذشته‌های دور، در جامعه‌ ادبی ترکیه رواج داشته و بسیاری از مردم، از طریق ترجمه‌ها و شرح‌ها با حافظ آشنا بوده‌اند. بسیاری از ادیبان و شاعران نیز، آشکارا، از شعر او تأثیر پذیرفته‌اند. در ترکیه‌ دوره‌ عثمانی، نه‌‌تنها نویسندگان و شاعران که بسیاری از فرمانروایان و پادشاهان نیز، به حافظ ارادت ویژه داشته‌اند؛ برای نمونه، می‌توان به سلطان‌ سلیمان قانونی اشاره کرد.
 
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز گفت: سلطان‌ سلیمان قانونی (1494- 1566 م./ 900 – 974 ه.) از پادشاهان نامدار عثمانی‌ است که بیش از دیگر فرمانروایان این خاندان، یعنی حدود نیم قرن (46 سال) بر تخت پادشاهی فرمان رانده و دهمین پادشاه عثمانی بوده است. در زمان او امپراتوری عثمانی مقتدرترین قدرت جهانی به شمار می‌آمده است.
 
وی ادامه‌داد: سلطان‌ سلیمان بسیاری از شاعران و نویسندگان زمانه‌ خود را پشتیبانی می‌کرده و خود نیز به ترکی و فارسی شعر می‌سروده است. دیوان شعر او به هر دو زبان ترکی و فارسی موجود است. از دیوان شعر سلطان‌ سلیمان قانونی نسخه‌هایی بر جای مانده است. یکی از قدیمی‌ترین این نسخه‌ها در کتابخانه «توپ کاپی» استانبول نگهداری می‌شود. من خودم این نسخه را کامل خوانده‌ام و مقاله‌ای هم درباره‌ی آن نوشته‌ام. تاریخ کتابت این نسخه 944-945 یعنی در زمان حیات شاعر است.
 
حسن‌لی با بیان این نکته که آشکارترین ویژگی غزل‌های سلطان‌سلیمان اثرپذیری بسیار او از حافظ است، گفت: او به‌شدت تحت تأثیر غزل‌های حافظ شیرازی‌ست. اشعار فارسی هیچکدام از حاکمان دیگر عثمانی (سلطان‌ سلیم، جم‌ سلطان و سلطان‌ بایزید)، به‌اندازه‌ی اشعار سلطان‌ سلیمان، رنگ‌وبوی شعر حافظ را ندارد. کلیدواژه‌های دیوان فارسی سلطان‌ سلیمان، همان کلیدواژه‌های دیوان حافظ است: رند، پیر مغان، مغبچه، می، میخانه، زاهد و.... و مضامین سروده‌های او نیز، همان مضامین شعر حافظ است؛ گویی او دیوان حافظ را همچون سرمشقی پیش روی خود نهاده و از روی آن‌ها تمرین شاعری کرده است.
 
به‌گفته‌ این حافظ‌پژوه، اثرپذیری گسترده و آشکار سلطان‌ سلیمان قانونی از حافظ شیرازی به گونه‌های مختلف در دیوان فارسی سلطان‌ سلیمان دیده می‌شود. این بهره‌گیری تنها به واژه‌ها، اصطلاحات و ترکیبات خاص محدود نمی‌شود، بلکه اقتباس‌های گوناگون او از مصراع‌ها و بیت‌ها تا ساختار کلی برخی غزل‌ها را دربرمی‌گیرد.
 
مدیر مرکز حافظ‌شناسی با بیان اینکه در دوران جدیدِ بعد از عثمانی، یعنی در دوره‌ جمهوریت نیز، حافظ در ذهن و ضمیر جامعه ترکیه جاری بوده است، گفت: «در این دوره، چهار نفر به ترجمه‌ دیوان حافظ پرداخته‌اند: عبدالباقی گلپینارلی، رُشدی شارداغ، مهمت کانار و حجابی کرلانگیچ. دو ترجمه‌ اخیر منظوم‌اند. مرکز حافظ‌شناسی پیش از این، از فعالیت‌های حافظ‌پژوهانه‌ دکتر مهمت کانار (استاد بازنشسته‌ دانشگاه استانبول)، تقدیر و به ایشان سپاس‌نامه‌ ویژه اهدا کرده است. ترجمه‌ حجابی کرلانگیچ جدیدترین ترجمه‌ شعر حافظ است که تمام دیوان او را شامل می‌شود.
 
پایان‌بخش سخنان حسن‌لی، سپاسگزاری از همه‌ کسانی بود که مرکز حافظ‌شناسی را در برگزاری مراسم اعطای نشان درجه‌ یک این مرکز همراهی کرده بودند: در پایان از همراهی همه‌ عزیزانی که برای این مراسم در ایران و ترکیه سهمی داشته‌اند و ما را یاری داده‌اند، سپاسگزارم؛ از تک‌تک اعضای ستاد یادروز حافظ، به‌ویژه دبیر اجرایی یادروز، سفیر ایران در ترکیه، رایزن فرهنگی ایران در ترکیه که بیش و پیش از همه ما را در برگزاری این مراسم یاری دادند، رئیس دانشگاه آنکارا و رئیس دانشکده‌ زبان، تاریخ و جغرافیای دانشگاه آنکارا؛ همچنین، سپاس ویژه‌ام را تقدیم می‌کنم به داوران و استادان متخصص که در ارزیابی کتاب «ترجمه دیوان حافظ» و تأثیر آن در ترکیه، مرکز حافظ‌شناسی را یاری دادند تا برای اهدای این نشانِ برتر، به اطمینان کامل برسد.
 

 

سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه نیز در این مراسم گفت: بسیار خوشوقتم که امروز، ۲۰ مهر ۱۴۰۰، برابر با ۱۲ اکتبر ۲۰۲۱، همزمان با یادروز حافظ، در جلسه‌ای شرف حضور دارم که مناسبت آن، یادروز حافظ شیرازی و تکریم از حافظ‌پژوه، پروفسور حجابی کرلانگیچ است.
 
محمد فرازمند در ادامه گفت: مرکز حافظ‌شناسی کانونی علمی و فرهنگی و تخصصی‌ است که فعالیت خود را بر شعر و اندیشه حافظ متمرکز کرده است: برگزاری کلاس‌های حافظ‌خوانی، انتشار نشریات، پذیرش پژوهشگر پسادکتری و اعطای نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی بعضی از آن‌هاست.
 
وی افزود: اهمیت علمی این نشان در حوزه فرهنگ و تمدن ادب فارسی شایسته توجه است. این نشان تاکنون به پنج نفر اهدا شده و پروفسور حجابی کرلانکیچ ششمین نفر است.
 
فرازمند درباره‌ ترجمه‌ آثار فارسی به زبان‌های دیگر گفت: در برگردان اشعار فارسی به زبان‌های دیگر، برگرداندن غزلیات حافظ، به دلیل ویژگی‌های زبانی و استادی حافظ در به‌کارگیری شگردها و هنرمندی‌های بسیار زبانی، کاری بس دشوار است و پروفسور حجابی، دیوان حافظ را به نظم ترجمه کرده است.
 
او ادامه داد: سخن گفتن حافظ به‌مثابه‌ تراشیدن در و گوهر است و اگر غزل، قله شعر فارسی باشد، غزل‌های حافظ بر فراز این قله قرار می‌گیرد. اسطوره شعر فارسی، حافظ است که بر شاعران پس ‌از خود تأثیر گذاشته و از سخن‌سرایان پیش از خود، تأثیر پذیرفته است.
 
وی افزود: آوازه‌ حافظ در زمان حیات او چنان فراگیر شد که شاعران سرزمین‌های دیگر می‌کوشیدند شگردهای شاعری او را فراگیرند. اصطلاحات رمزی و اشارات حافظ به زبان ترکی وارد شده است؛ رند، زاهد، ساقی، چشم، گیسو و...، واژگان رمزی هستند که از شعر حافظ به شعر ترکی وارد شده است.
 
فرازمند در پایان بر اهمیت فراوان فعالیت و خدمات پروفسور حجابی برای شناساندن حافظ و اندیشه و شعر او به ترک‌زبانان تأکید و از او قدردانی کرد.
 
پس از اعطای نشان درجه‌ یک مرکز حافظ‌شناسی به ‌پروفسور حجابی کرلانگیچ، مراسم، با سخنرانی وی ادامه یافت.
 

 

برنده‌ ششمین نشان درجه‌ یک مرکز حافظ‌شناسی، پس از تشکر از سفیر جمهوری اسلامی ایران در آنکارا، رئیس دانشگاه آنکارا، مدیر و اعضای مرکز حافظ‌شناسی و همه‌ دست‌اندرکاران برگزاری این مراسم، سخنان خود را چنین آغاز کرد: خواجه شمس‌الدین‌ محمد حافظ شیرازی، محبوب‌ترین شاعر زبان فارسی و یکی از معروف‌ترین و پرنفوذترین شاعران دنیا در طول قرن‌هاست. امروز هم با اشعارش نه‌تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نقاط دنیا، از شهرت و عظمت چشم‌گیری برخوردار است.
 
قدرت تصویرسازی، علت تمایز شعر حافظ  از شعر دیگر شاعران
او افزود: از مطالعه جدی اشعار حافظ علت لسان‌الغیب‌بودن او برای ما روشن می‌گردد. یکی از خصوصیات شعر حافظ، قدرت تصویرسازی است. تصویرهایی که در شعر حافظ با زبان محکم و شگردهای بدیعی، مفاهیم خاص و شورآفرینی‌های بی‌نظیر، همراه هستند، شعر حافظ را از شعر شاعران دیگر متمایز می‌سازند. حافظ شیرازی، به‌عنوان شاعری منحصربه‌فرد، پس از ادوار پُرعظمت شعر فارسی، رونق خاصی به شعر بخشیده و شعری را به وجود آورده که نوعی تلفیق گونه‌های شعر قبل از اوست. این است که صدای حافظ در نتیجه این توانایی به اقصای جهان رسیده و به شهرت بی‌نظیری نائل شده است که در تاریخ، نصیب کمتر شاعری در جهان بوده است.
 
کرلانگیچ ادامه داد: همچنان‌که معلوم آشنایان شعر است، گوته شاعر معروف آلمانی تحت تأثیر حافظ، «دیوان غرب و شرق» را تدوین کرده است و شاعران عثمانی به‌ویژه و بیشتر از شعرای دیگر جهان، بر حافظ احترام گذاشته و شعر وی را سرمشق خود قرار داده‌اند.
 
به‌گفته‌ی کرلانگیچ، در دوره عثمانی، تدریس فارسی بسیار شایع بوده است و بیشتر تحصیلکرده‌ها، تا حدودی، فارسی بلد بوده‌اند و بسیاری از روشن‌فکران، از خواندن اشعار حافظ لذت می‌برده‌اند. در دوره‌ی جمهوریت نیز، حافظ شیرازی مورد علاقه‌ی شاعران، تحصیل‌کرده‌ها و روشن‌فکران ترکیه قرار گرفته است.
 
او تصریح کرد: «در دوره‌ جمهوریت، در ترکیه کسانی که فارسی بلد باشند و اشعار فارسی را از زبان اصلی‌اش بخوانند، خیلی کمتر بوده؛ ولی شهرت حافظ چندان کم نبوده است.
 
دکتر حجابی افزود: در این دوره‌، طرحی به اسم «ترجمه‌ کلاسیک‌ها» تهیه شده و بنا بر آن، آثار کلاسیک جهان از زبان‌های مختلف به زبان ترکی ترجمه شده‌اند. بین این آثار، شاهکارهای زبان فارسی نیز بوده است؛ از آن جمله: شاهنامه‌ فردوسی، بوستان و گلستان سعدی و دیوان حافظ. در این دوره، ترجمه دیوان حافظ، به‌ کوشش استاد گلپینارلی، تحقق پذیرفت؛ البته در دوره عثمانی و قبل از گلپینارلی، ترجمه‌ و شرح‌هایی از دیوان حافظ انجام شده بود که معلوم دوستان است. امروز، ترجمه‌های متعدد بر ترجمه‌‌ی گلپینارلی اضافه شده است.
 
برنده‌ ششمین نشان درجه‌ یک حافظ‌شناسی در ادامه‌ سخنانش به چگونگی آشنایی خود با ادبیات فارسی پرداخت: امروز، به برکت شخصیت حافظ است که در ایران و ترکیه، دور هم آمده‌ایم و صحبت حافظ می‌شود. بنده، الان، قادر نیستم احساسات خود را به‌شکلی منظم بیان کنم. آشنایی بنده با زبان فارسی به اواخر دهه‌ی پنجاه شمسی، اوایل دهه‌ی هشتاد میلادی، برمی‌گردد. من آن روزها دانش‌آموز دبیرستان بودم و به کلاس‌های ادبیات علاقه زیادی داشتم. در آن کلاس‌ها، دبیر ادبیاتمان از اهمیت زبان فارسی برای ادبیات کلاسیک ترکی سخن می‌گفت و بنده، شاید تحت تأثیر سخنان او، تصمیم گرفتم در دانشگاه، فارسی یاد بگیرم.

 تصویری از نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی که به پروفسور حجابی کرلانگیچ اهدا شد
 

استاد دانشکده‌ ادبیات دانشگاه آنکارا، درباره‌ی آشنایی با حافظ و دلیل ترجمه‌ اشعار او نیز چنین گفت: حافظ را در دانشگاه شناختم و در اولین مرحله، ترجمه‌ اشعار حافظ را مطالعه کردم و بعد، کم‌کم، سراغ زبان اصلی اشعار حافظ رفتم. ترجمه‌ای که از اشعار حافظ انجام دادم، علل مختلف داشت؛ مهم‌ترین علتش این بود که ترجمه‌ گلپینارلی، چندان در دسترس خوانندگان شعر نبود و علاوه بر آن، زبان آن ترجمه، نسبتاً، قدیمی شده بود و روی‌هم‌رفته، آن ترجمه به نثر بود و با آنکه معنای اشعار را می‌رساند، از لطافت شعر می‌کاست.

او افزود: من در دانشگاه، در کلاس‌ها، شرح حافظ تدریس می‌کردم و این نیز، بر تصمیمم بر ترجمه دیوان حافظ کمک کرده است؛ البته بعد از اتمام ترجمه و چندنوبت چاپ آن، کار مترجم تمام نمی‌شود و همیشه، مشغول بودن به کمتر کردن اشتباهات ترجمه، مدنظر اوست. بنده نیز، گاهی، ترجمه خود را می‌خوانم و سعی می‌کنم برای چاپ‌های بعدی، غلط‌های ترجمه برطرف شود.
 
حجابی در ادامه‌ به کاری که به‌تازگی در پیوند با حافظ آغاز کرده بود، اضافه کرد: این روزها، کار تازه‌ای شروع کرده‌ام و آن این است که می‌خواهم چیزهایی شرح‌گونه بر اشعار حافظ بنویسم؛ با نگاه امروز و با استفاده از میراث گذشته. اگر این کار را با راهنمایی شما اساتید محترم، به‌طور دقیق، انجام بدهم و به اتمام برسانم، شاد و مسرور خواهم بود.
 
پایان‌ بخش سخنان کرلانگیچ نیز، سپاس دوباره از مرکز حافظ‌شناسی بود: در پایان سخنم، می‌خواهم آن چیزی را که بایستی در اول به جا می‌آوردم، به جا بیاورم؛ باید تشکر کنم از مدیران دانشمند مرکز حافظ‌شناسی و استادان گرامی که این بنده‌ ناقابل را لایق آن دیده‌اند که در جمع بزرگواران و حلقه‌ حافظ‌پژوهان قبول کنند؛ حال‌آنکه بنده لایق آن بودم که بیایم در صف نعال بنشینم. از اینکه نشان درجه‌ ‌یک حافظ را که تا حالا نصیب بزرگواران حافظ‌پژوهی در جهان بوده است، به اینجانب که به‌عنوان طلبه‌ کوچک حافظ‌شناسی است، لطفاً اعطا فرموده‌اند، بی‌اندازه منت‌دار و سپاسگزار هستم. امیدوارم این تلطیف، برای این‌جانب تشویق و ترغیبی باشد و به من نیرو بخشد تا در شناخت حافظ و دیگر بزرگواران ادبیات مشترکمان سعی جدی‌تر کنم. بدین‌وسیله، دعا می‌کنم که این روزهای کرونا زود بگذرد و با تندرستی و خوشی، به روزهای خوبی برسیم. با عرض ارادت، دوباره تشکر می‌کنم.
 

 

این برنامه سخنرانان دیگری نیز داشت که «نجدت اونیوار»، رئیس دانشگاه آنکارا؛ «لونت کایا پینار»، رئیس دانشکده‌ زبان، تاریخ و جغرافیای دانشگاه آنکارا و «رمضان کاپلان»، رئیس سازمان آموزش عالی ترکیه بودند.
 
در پایان برنامه نیز، از سوی رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا و اداره‌ کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، هدایایی به پروفسورحجابی اهدا شد.
 
یادآور می‌شود: ویژه‌برنامه‌های مرکز حافظ‌شناسی به‌مناسبت بیست‌وپنجمین یادروز حافظ، با سخنرانی‌های علمی هنری یادروز حافظ که از تاریخ ۲۱ تا ۲۳ مهرماه ۱۴۰۰ هرشب ساعت ۲۰، به‌صورت مجازی برگزار می‌شود، ادامه خواهد یافت.