به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، این کتاب در هفت فصل سامان یافته که مقدمات، پژوهش‌های مطالعه مصرف رسانه‌ای در ایران و جهان، تحول مصرف؛ مفاهیم و نظریه‌های مصرف رسانه‌ای، تحول مخاطبان؛ از مخاطبان رسانه‌های جمعی تا کاربران رسانه‌های اجتماعی، تحول رسانه‌ها؛ مفاهیم و رویکردهای نظری در رسانه‌های اجتماعی، تحلیل مصرف رسانه‌ای در ایران و جمع‌بندی و راهکارها، به ترتیب، عناوین فصل‌های آن هستند.
فصل اول کتاب «مصرف رسانه‌ای در فضای مجازی؛ از مخاطبان تا کاربران ایرانی» به اهمیت و تحولات مصرف رسانه‌ای پرداخته است و وضعیت موجود رسانه‌های اجتماعی پرطرفدار در ایران را بررسی کرده است. بنابر شواهد آماری، سه رسانه پرطرفدار در ایران شامل پیام‌رسان های اجتماعی تلگرام و واتساپ و شبکه اجتماعی اینستاگرام می‌شود که در این کتاب حاضر نیز بدان پرداخته شده است. در پایان فصل اول نیز ملاحظات روش‌شناختی در تحلیل مصرف رسانه‌ای مخاطبان با کاربران مورد اشاره قرار می‌گیرد.
فصل‌های دوم، سوم، چهارم و پنجم کتاب شاكله بحث‌های نظری را تشکیل می‌دهند. در فصل دوم با عنوان «تحول مصرف؛ مفاهیم و نظریه‌های مصرف رسانه‌ای»، از مفهوم مصرف و مصرف فرهنگی آغاز کرده است و این ادعا مطرح می‌شود که مصرف رسانه‌ای را می‌توان از وجوه مصرف فرهنگی تلقی کرد. در پایان نیز به رویکرد نظری پرسه زنی سایبری به مثابه مصرف رسانه‌ای در فضای مجازی پرداخته می‌شود.
در فصل سوم سخن از مهم‌ترین تحولی است که اساس این کتاب نیز بر آن استوار است. در این فصل توضیح داده می‌شود که چگونه مخاطبان رسانه‌های جمعی به کاربران رسانه‌های اجتماعی تبدیل شده‌اند؛ و از لحاظ نظری، روند تغییر مخاطبان منفعل به مخاطبان فعال چگونه مورد بحث قرار گرفته است. در میانه این فصل به بحث مخاطبانی پرداخته‌ایم که همزمان تولیدکننده و مصرف‌کننده محتوای رسانه‌ها هستند که اصطلاحا «مصرف‌کننده» نامیده می‌شوند. در پایان این فصل نیز با ارائه رویکرد نظری نسل‌های رسانه‌ای توضیح داده می‌شود که چگونه می‌توان از دیدگاه نسلی تحول مخاطبان را توضیح داد. در فصل پنجم نیز، در ادامه بحث تحولات رخ داده در نظام ارتباطات اجتماعی، به تحول رسانه‌ها پرداخته می‌شود. بازخوانی ویژگی رسانه‌های جدید و اجتماعی و رویکردهای نظری موجود در این زمینه مسئله‌ای است که می‌توان تحلیل نتایج مصرف رسانه‌ای در فضای مجازی یاری دهد.
در «پیشگفتار» این کتاب آمده است: «این روزها شاید این عبارت را زیاد شنیده باشید: «عصر رسانه‌های اجتماعی»؛ عبارتی که از تحولی بزرگ سخن می‌گوید و ما را به این فکر وامی‌دارد که زندگی در زمانه رسانه‌های اجتماعی چه شرایطی دارد و چه امکان‌هایی برای ما فراهم می‌کند. سخن از تحول بزرگی است که نه‌تنها در نظام ارتباطات اجتماعی، بلکه در همه عرصه‌ها و ساحات زندگی بشر اتفاق افتاده و آنقدر هم از گذشته‌اش متمایز است که بتوان به «زمانه جدیدی» فکر کرد. این همان نقطه‌ای است که ما را وامی‌دارد که به همه تمایزاتی که عصر رسانه‌های اجتماعی با گذشته نه‌چندان دورش دارد، فکر کنیم و تحول در مصرف رسانه‌ای و تغییر از عرصه «مخاطبان منفعل» به «کاربران فعال» هم یکی از ابعاد اصلی آن است. در کتابی که اکنون پیش روی شماست نیز سعی نگارنده بر این بوده که از این منظر به تحولات نظام ارتباطات اجتماعی بنگرد و تغییرات و تحولات مصرف رسانه‌ای را در میان کاربران ایرانی بسنجد.»
در بخش «مقدمات» کتاب نیز می‌خوانیم: «بعد از انقلاب ارتباطات و اطلاعات و ظهور رسانه‌های جدید، انحصار رسانه‌های جریان اصلی آرام آرام از دست می‌رود و مردم با ابزارهای بسیار متنوع‌تری روبه‌رو شده‌اند. این انقلاب حوزه‌های مختلف ارتباطات را دگرگون کرده است و چه به لحاظ فنی و چه به لحاظ ساختاری، تغییرات بنیادینی نسبت به وضعیت پیشین خود دارد؛ ارتباطات فراتر از زمان و مکان را ممکن کرده و آن را از محدودیت‌ها رها کرده است؛ تجهیزات ذخیره و بازیابی اطلاعات جدیدی را معرفی کرده است و همگرایی را در همه عرصه‌های ارتباطی ممکن می‌کند. پیش از انقلاب ارتباطات و فناوری‌های اطلاعاتی، کارکرد رسانه‌های سنتی در ایران - شامل مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری - عموما اطلاع رسانی، آموزش و سرگرمی بوده است. با انقلاب ارتباطات و فناوری‌های اطلاعاتی در دهه ۱۹۷۰ م در غرب، به تدریج ابزارهای ارتباطی جدید مانند ماهواره، اینترنت و تلفن‌های همراه وارد جوامع شدند و به سرعت نیز وارد ایران شدند. می‌توان گفت که ابزارهای نوین ارتباطی از اواخر دهه ۱۳۷۰ در ایران روند عمومی شدن خود را طی کردند. در دهه ۱۲۸۰ ش. نیز تاثیرانی که این ابزارهای ارتباطی بر رسانه‌های سنتی ایران داشتند به خوبی مشهود است. اما از اواخر دهه ۱۳۸۰ ش. (مصادف با اولین دهانرن ۲۱ م.) بود که فناوری‌های ارتباطی به اوج خود رسید و تلفن همراه هوشمند انقلاب اساسی را در نظام ارتباطات و اطلاعات ایجاد کرد، به گونه‌ای که استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای کاربردی به جزئی اساسی از زندگی عامه مردم تبدیل شد. این ابزارها تاثیراتی بسیار گسترده‌تر در عرصه عمومی ایران و فضای رسانه‌ای کشور گذاشت، به گونه‌ای که عملا این فناوری‌های جدید نقش‌هایی از کارکردهای اصلی رسانه‌های سنتی را بر عهده گرفتند و به رقیبی برای این رسانه‌ها تبدیل شدند.»
جمعه ۳۰ مهر ۱۴۰۰ - ۰۸:۵۵
نظر شما