محمد زینالی اناری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در اردبیل، تصریح کرد: کتاب «در خود گره‌خوردگی» نتیجه چند سال تأملات من در همراهی با مطبوعات در مورد یک سری نشانه‌ها و عناصر فرهنگی بود که سرانجام با پیگیری اساتیدم در انجمن انسان‌شناسی و فرهنگ و با مسئولیت انتشارات اندیشه احسان منتشر شد.
وی اضافه کرد: در این کتاب، به نشانه‌هایی مانند میز، خانه‌دار، بروکراسی، جشن، حقوق، خیابان و غیره پرداخته‌ام که ما آنها را آن‌طور که ماهیتشان هست، نفهمیده‌ایم بلکه بر اساس یک‌سری تجربه‌های قبلی به آنها معنا داده‌ایم که باعث شده برای ما به چالش تبدیل شوند و بین تجربه واقعی و تجربه تاریخی‌مان دچار یک نوع گره‌خوردگی شویم.
این نویسنده اردبیلی ادامه داد: ما یک هویت تاریخی و یک قصدیت تجربی داریم اما چون نتوانسته‌ایم تجربه را با اطلاعات پیشینمان خوب هماهنگ کنیم، این دو بُعد مینوی به‌صورت یک گره یا کُمپلکس یا مسئله در ذهن ما جای گرفته‌اند.
به گفته زینالی، این پدیده را می‌توان نوعی شیزوفرنی دانست، یعنی ما همزمان دارای دو برداشت و دو سیر ذهنی و عینی هستیم؛ چون یک انسان همان‌طور که تجربه می‌کند، اندیشه می‌کند و این اندیشه و تجربه با هم جور نیستند، پس این انسان از جانب اندیشه و تجربه‌اش مسائل حل نشده و به هم گره‌خورده دارد.
فرهنگ مادر، مفاهیم جدید را جعل معنا می‌کند
وی تشریح کرد: تعریف شدن مفاهیم و فهمیده شدن نشانه‌ها و اشیاء جدید که به عنوان اشیایی وارداتی و قلمه‌زده‌شده به فرهنگ ما هستند، به‌خوبی در مسیر خود پیش نرفته‌اند و فرهنگ مادر بر اساس ذهنیت‌های پیشین خود آنها را جعل معنا می‌کند؛ از این جعل معنا آسیب می‌بیند، اذیت می‌شود و چنان درگیر می‌شود که در کتاب به آن «در خویشتن خود گره خوردن» اطلاق شده اما با وجود این‌همه مشکلات، به ذات پدیده‌ها و حقیقت تجربه‌ها اعتنا نمی‌کند.
زینالی ادامه داد: این اتفاقات و رخدادهای جدید که در عصر مدرن شدن ایران رخ داده و اشیا به‌صورت ناملموس و نامفهوم به فرهنگ ما چیره شده‌اند، نیازمند توجه و دقت در ذاتشان و ماهیتشان است.
وی اظهار کرد: در این کتاب به شیوه تحلیل پدیدارشناسانه فرهنگ و تفسیر روایت‌گونه از اشیایی مثل بروکراسی، نکات و تعاملات کوتاهی به عمل آمده تا در خصوص ماهیت این پدیده‌ها و مسئله‌گون شدن آنها و رسیدن از جز به کل، نظریه‌پردازی بشود.
پدیده‌های فرهنگی جدید را بر اساس ماهیت آنها بسنجیم
به باور زینالی، پدیدارشناسی به ما کمک می‌کند تا به‌جای آنکه برداشت‌های پیشین خود را به اشیاء ناشناخته زورچپان و آنها را به اشیا و نشانه‌های خشن و خطرناک تبدیل کنیم، از ساحت رمز و حتی شرارت گذشته و به اشیا و نشانه‌ها و پدیده‌های فرهنگی جدید بر اساس ماهیت خود آنها نگاه کنیم تا بدانیم فرضاً «طلاق» همان‌طور که در زندگی امروز تجربه می‌شود، یک پدیده جدید است و ما باید در مورد آن بر اساس تجربه‌ای که رخ داده است، مفاهمه داشته باشیم؛ زیرا اگر بخواهیم بر اساس ذهنیت پیشین خود در خصوص آن صحبت کنیم، ممکن است نتوانیم راز آن را کشف کرده و همان‌طور که هست، ببینیم، در نتیجه از یک مسئله تجربی و قابل‌فهم به یک مسئله دشوار و غیرقابل‌حل تبدیل شده و روزبه‌روز بیشتر و بیشتر می‌شود.
وی افزود: در مورد بروکراسی به این نکته اشاره شده که روابط سازمانی چگونه به‌جای اینکه بر اساس تعاریف و مبانی علم مدیریت و دانش سازمان و دقت و رعایت ریزه‌کاری‌های آن و اصول و قواعد علم مدیریت صورت گیرد، از طریق مشارکت گسترده متخصصان رشته‌های مختلف و تبدیل کردن پست‌های مدیریت تحت عنوان کار اجرایی، بروکراسی را به یک نوع پدیده مبهم و رازآلود تبدیل کرده و از سه نوع تجربه دیرینه کار جمعی که به طور ثابت در جامعه ایرانی وجود داشت، برداشت‌هایی در تیم گردانی و کار سازمانی کرده‌ایم که جزئیات بیشتر در کتاب قابل دسترسی است.
زینالی گفت: در این کتاب راه اینکه بتوان از کلاف‌های سردرگمی که بر فرهنگ ما سیطره یافته، رها شد، در گفت‌وگو و بررسی روزمره شهروندان در مورد هزاران هزار پدیده جدید و معنای اشیا و کلمات جدید دیده شده است، اما این گفت‌وگوها باید به‌صورت نهادی و از طریق همزیستی متخصصان معرفت‌شناسی، فلسفه، مطالعات فرهنگی و انسان‌شناسی فرهنگی البته در بستر زندگی روزمره رخ دهد؛ طبیعتاً این راهکار روش خاصی دارد که در دانش‌های مورد اشاره شیوه‌های آن شایان توجه است.
یادآوری می‌شود، محمد زینالی اناری متولد ۱۳۵۶ در شهر اردبیل، پژوهشگر اجتماعی و دانشجوی دکتری تخصصی جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان است که کتاب «در خود گره‌خوردگی» از او در سال 1399 توسط انتشارات اندیشه احسان در 150 صفحه منتشر و به قیمت 35 هزار تومان در کتابفروشی‌ها عرضه شد.
گفت‌وگو از: توحید مهدوی
وی اضافه کرد: در این کتاب، به نشانه‌هایی مانند میز، خانه‌دار، بروکراسی، جشن، حقوق، خیابان و غیره پرداخته‌ام که ما آنها را آن‌طور که ماهیتشان هست، نفهمیده‌ایم بلکه بر اساس یک‌سری تجربه‌های قبلی به آنها معنا داده‌ایم که باعث شده برای ما به چالش تبدیل شوند و بین تجربه واقعی و تجربه تاریخی‌مان دچار یک نوع گره‌خوردگی شویم.
این نویسنده اردبیلی ادامه داد: ما یک هویت تاریخی و یک قصدیت تجربی داریم اما چون نتوانسته‌ایم تجربه را با اطلاعات پیشینمان خوب هماهنگ کنیم، این دو بُعد مینوی به‌صورت یک گره یا کُمپلکس یا مسئله در ذهن ما جای گرفته‌اند.
به گفته زینالی، این پدیده را می‌توان نوعی شیزوفرنی دانست، یعنی ما همزمان دارای دو برداشت و دو سیر ذهنی و عینی هستیم؛ چون یک انسان همان‌طور که تجربه می‌کند، اندیشه می‌کند و این اندیشه و تجربه با هم جور نیستند، پس این انسان از جانب اندیشه و تجربه‌اش مسائل حل نشده و به هم گره‌خورده دارد.
فرهنگ مادر، مفاهیم جدید را جعل معنا می‌کند
وی تشریح کرد: تعریف شدن مفاهیم و فهمیده شدن نشانه‌ها و اشیاء جدید که به عنوان اشیایی وارداتی و قلمه‌زده‌شده به فرهنگ ما هستند، به‌خوبی در مسیر خود پیش نرفته‌اند و فرهنگ مادر بر اساس ذهنیت‌های پیشین خود آنها را جعل معنا می‌کند؛ از این جعل معنا آسیب می‌بیند، اذیت می‌شود و چنان درگیر می‌شود که در کتاب به آن «در خویشتن خود گره خوردن» اطلاق شده اما با وجود این‌همه مشکلات، به ذات پدیده‌ها و حقیقت تجربه‌ها اعتنا نمی‌کند.
زینالی ادامه داد: این اتفاقات و رخدادهای جدید که در عصر مدرن شدن ایران رخ داده و اشیا به‌صورت ناملموس و نامفهوم به فرهنگ ما چیره شده‌اند، نیازمند توجه و دقت در ذاتشان و ماهیتشان است.
وی اظهار کرد: در این کتاب به شیوه تحلیل پدیدارشناسانه فرهنگ و تفسیر روایت‌گونه از اشیایی مثل بروکراسی، نکات و تعاملات کوتاهی به عمل آمده تا در خصوص ماهیت این پدیده‌ها و مسئله‌گون شدن آنها و رسیدن از جز به کل، نظریه‌پردازی بشود.
پدیده‌های فرهنگی جدید را بر اساس ماهیت آنها بسنجیم
به باور زینالی، پدیدارشناسی به ما کمک می‌کند تا به‌جای آنکه برداشت‌های پیشین خود را به اشیاء ناشناخته زورچپان و آنها را به اشیا و نشانه‌های خشن و خطرناک تبدیل کنیم، از ساحت رمز و حتی شرارت گذشته و به اشیا و نشانه‌ها و پدیده‌های فرهنگی جدید بر اساس ماهیت خود آنها نگاه کنیم تا بدانیم فرضاً «طلاق» همان‌طور که در زندگی امروز تجربه می‌شود، یک پدیده جدید است و ما باید در مورد آن بر اساس تجربه‌ای که رخ داده است، مفاهمه داشته باشیم؛ زیرا اگر بخواهیم بر اساس ذهنیت پیشین خود در خصوص آن صحبت کنیم، ممکن است نتوانیم راز آن را کشف کرده و همان‌طور که هست، ببینیم، در نتیجه از یک مسئله تجربی و قابل‌فهم به یک مسئله دشوار و غیرقابل‌حل تبدیل شده و روزبه‌روز بیشتر و بیشتر می‌شود.
وی افزود: در مورد بروکراسی به این نکته اشاره شده که روابط سازمانی چگونه به‌جای اینکه بر اساس تعاریف و مبانی علم مدیریت و دانش سازمان و دقت و رعایت ریزه‌کاری‌های آن و اصول و قواعد علم مدیریت صورت گیرد، از طریق مشارکت گسترده متخصصان رشته‌های مختلف و تبدیل کردن پست‌های مدیریت تحت عنوان کار اجرایی، بروکراسی را به یک نوع پدیده مبهم و رازآلود تبدیل کرده و از سه نوع تجربه دیرینه کار جمعی که به طور ثابت در جامعه ایرانی وجود داشت، برداشت‌هایی در تیم گردانی و کار سازمانی کرده‌ایم که جزئیات بیشتر در کتاب قابل دسترسی است.
زینالی گفت: در این کتاب راه اینکه بتوان از کلاف‌های سردرگمی که بر فرهنگ ما سیطره یافته، رها شد، در گفت‌وگو و بررسی روزمره شهروندان در مورد هزاران هزار پدیده جدید و معنای اشیا و کلمات جدید دیده شده است، اما این گفت‌وگوها باید به‌صورت نهادی و از طریق همزیستی متخصصان معرفت‌شناسی، فلسفه، مطالعات فرهنگی و انسان‌شناسی فرهنگی البته در بستر زندگی روزمره رخ دهد؛ طبیعتاً این راهکار روش خاصی دارد که در دانش‌های مورد اشاره شیوه‌های آن شایان توجه است.
یادآوری می‌شود، محمد زینالی اناری متولد ۱۳۵۶ در شهر اردبیل، پژوهشگر اجتماعی و دانشجوی دکتری تخصصی جامعه‌شناسی دانشگاه اصفهان است که کتاب «در خود گره‌خوردگی» از او در سال 1399 توسط انتشارات اندیشه احسان در 150 صفحه منتشر و به قیمت 35 هزار تومان در کتابفروشی‌ها عرضه شد.
گفت‌وگو از: توحید مهدوی
نظر شما