به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «اصحاب درد» به قلم زهرا شاهینی، گزیده‌ای از خاطرات 49 جانباز 50 تا 70 درصد شهرستان‌های سمنان، مهدیشهر و سرخه است که در سال 1400 از سوی نشر شاهد در 280 صفحه منتشر شد.
 
این نویسنده علاوه بر کتاب «اصحاب درد»، آثار بسیار دیگری در حوزه دفاع قدس، تألیف و منتشر کرده که از جمله آن‌ها می‌توان به «بادگیرهای سفید» و «اصحاب ایثار» اشاره کرد. در ادامه گفت‌وگو با زهرا شاهینی را می‌خوانیم.
 
در آغاز درباره موضوع و محتوای کتاب «اصحاب درد» که به خاطرات 49 جانباز پرداخته، توضیح مختصری بفرمایید.
این اثر در قالب تاریخ شفاهی تدوین شده است. کار جمع‌آوری مصاحبه‌ها تقریبا دو سال به‌طول انجامید، چون خیلی تعداد مصاحبه‌شونده‌ها زیاد بود، ولی به دلیل مشکلات جسمی و روحی، شرایط مناسب برای مصاحبه نداشتند. همین تعدادی هم که من با آن‌ها مصاحبه کردم، به سختی انجام شد. مثلا یکی از جانبازان تا ساعت 9 شب خواب بود و ما برای انجام مصاحبه باید 9 شب به بعد نزد ایشان می‌رفتیم. اما بالاخره با خواست خداوند این مصاحبه‌ها جمع‌آوری شد. سپس خاطراتی که نقل شده بود را براساس اسناد موجود بررسی کردم، چون بعضی از خاطرات ممکن است بر اثر زمان غبار فراموشی بر آن نشسته باشد، بنابراین آن‌ها را با اسناد دیگر مانند صحبت‌هایی که فرمانده گردان داشت تطبیق می‌دادم و در نهایت خاطراتی که سندیت داشت در کتاب ذکر شده است.
 
چرا نگاشتن خاطرات این تعداد جانباز را انتخاب کردید؟
انجام کار تاریخ شفاهی جانبازان و خانواده شهدا از سه سال پیش به من محول شد، البته از پنج سال قبل این کار را انجام می‌دادم؛ ولی زمانی که به‌صورت جدی جمع‌آوری خاطرات تاریخ شفاهی خانواده شهدای سمنان به من واگذار شد، به بیشتر شهرهای استان سفر کردم و برای این کار تیمی از فیلمبردار، صدابردار و خود من به‌‌عنوان مصاحبه‌کننده تشکیل شده بود و به مناطق مختلف می‌رفتیم. نکته جالبی که در انجام مصاحبه‌ها به آن برخوردم این بود که در اکثر خانواده شهدا معمولا یک رزمنده یا یک جانباز نیز وجود داشت که حرف‌های بسیاری‌ برای گفتن داشتند، بنابراین فرصت را غنیمت شمردم و همزمان مصاحبه با جانبازان را نیز انجام دادم. بدین ترتیب جلد اول کتاب منتشر شد و قرار است در جلد بعدی به جمع‌آوری خاطرات 50 جانباز دیگر و حتی بیشتر بپردازیم.
به‌نظر شما مهم‌ترین نکته‌ای که کتاب «اصحاب درد» با مخاطب در میان می‌گذارد، چیست؟
نکته‌ای که کتاب می‌خواهد با مخاطب درمیان بگذارد از نام آن مشخص است. من علاقه‌ای به شعار دادن ندارم، زیرا دوران شعار دادن گذشته و اگر مقتضیات زمان را درنظر بگیریم، نباید اجازه دهیم مطالب مربوط به دفاع مقدس کمرنگ ‌شود. من کتاب دیگری نیز با عنوان «اصحاب ایثار» را زیرنظر بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس منتشر کردم که مثل همین کتاب «اصحاب درد» است. زمانی که برای تألیف این اثر به جمع‌آوری خاطرات جانبازان می‌پرداختیم، جانبازانی بودند که 25 درصد جانبازی داشتند، اما در گروهی که ما تعریف کرده بودیم قرار نمی‌گرفتند، ولی خاطرات نابی برای گفتن داشتند، به همین منظور کتاب «اصحاب ایثار» به‌صورت جداگانه گردآوری شد.
 
همان‌طور که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند، نباید این اصحاب ایثار و اصحاب درد را فراموش کنیم. در کتاب «اصحاب درد» جانبازان دردهای روحی و جسمی که دارند را به زبان آورده‌اند و مخاطب با اسم کتاب موضوع آن را متوجه می‌شود. 
 
جایگاه جانبازان را در آثار دفاع مقدس چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جایگاه جانبازان و خانواده شهدا در آثار دفاع مقدس خیلی کم‌رنگ شده و در مصاحبه‌ها که انجام می‌دادم معمولا گلایه‌مند بودند که چرا مردم فکر می‌کنند ما مورد توجه قرار داریم و خدمات خوبی به ما ارائه می‌شود. از طرفی وقتی برای انجام مصاحبه‌ها نزد خانواده شهدا و جانبازان می‌رفتم، به چشم خود مشاهد می‌کردم که واقعا با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند.
 
به‌نظر شما منشأ این خلأ چیست و چرا به جانبازان در آثار دفاع مقدس به آن شکلی که شایسته بوده، پرداخته نشده است؟
من به‌عنوان یک نویسنده خانم، دغدغه‌های خودم را دارم و در کنار فعالیت‌هایی که انجام می‌دهم، مشکلات مربوط به خود را دارم، ولی علاقه‌مند هستم که در حوزه دفاع مقدس قلم بزنم. وقتی من و امثال من این موضوعات را یادداشت‌برداری کرده برای آیندگان ثبت و ضبط می‌کنیم، حتما دلایلی برای خودمان داریم، اما متأسفانه در حال حاضر به نویسندگان دفاع مقدس آن‌طور که باید توجه نمی‌شود.
 
من حین تألیف کتاب «اصحاب درد» به سوژه‌های زیادی رسیدم و همچنین به نکات جالبی پی بردم، مثل این‌که بیشتر آثاری که در حوزه دفاع مقدس منتشر شده به نقش فرماندهان یا افراد خاص در دوران جنگ تحمیلی پرداخته‌اند، درصورتی‌که بسیاری از رزمندگان که به‌عنوان یک نیروی نظامی به جبهه رفتند، جنگیدند، مجروح شدند و برگشتند، ممکن است خاطرات جالبی داشته باشند که باید این موارد نیز مورد توجه نویسندگان قرار گیرد. 
 
مشکل دیگر که در این زمینه وجود دارد این است که متأسفانه نویسنده دفاع مقدس، سفارشی‌نویس است و چارچوب خاصی به او ارائه می‌شود، به همین دلیل آثار دفاع مقدس همه مانند هم شده، چون از یک چارچوب پیروی می‌کند. در‌حالی‌که ما باید خواسته‌های جوان امروز را درنظر بگیریم و براساس خواسته‌های او بنویسیم تا مطالب به دل مخاطب بنشیند.
باتوجه به این کمبود شما نیاز جامعه و مردم را به چنین آثاری چگونه می‌بینید؟
اگر بخواهیم به نیاز جامعه توجه کنیم، اول باید کم و کاستی‌ها را تشخیص دهیم، مثلا از دانش‌آموزان دبیرستانی شروع کنیم، ببینیم چقدر درباره شهیدان می‌دانند، آیا از جانبازان اطلاعی دارند؟ شخصیتی مانند زنده‌یاد علی لندی، کار بسیار شایسته‌ای انجام داد و تلویزیون هم خیلی خوب به ایشان پرداخت و اکنون که نامه ایشان می‌آید، جوانان به یاد از خودگذشتگی ایشان می‌افتند. در حوزه دفاع مقدس نیز در زمان‌های خاص مانند دوران آزادسازی خرمشهر یا سالگرد دفاع مقدس، بسیار پرشور فعالیت می‌کنیم، اما بعد این فعالیت‌ها کم‌رنگ می‌شود. اگر برنامه‌های دفاع مقدس را در رادیو و تلویزیون به‌صورت مستمر داشته باشیم، خیلی تأثیرگذار است. 
 
راهکار شما برای پرکردن این خلأ و توجه به این افراد در آثار دفاع مقدس چیست؟
باید افرادی که علاقه‌مند هستند در حوزه دفاع مقدس فعالیت کنند، شناسایی شوند. در کلان‌شهرهایی مثل تهران و مشهد، افرادی هستند که پای‌کار هستند، کتاب می‌نویسند و معروف هم می‌شوند، اما شاید استعدادهایی باشند که هنوز کشف نشده باشند که اگر حمایت شوند، می‌توانند آثاری ارائه دهند که حرفی برای گفتن داشته باشد.