در ابتدای این مراسم، فتح‌الله فروغی دبیر انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان در سخنانی، گفت: هفته کتاب، هفته مبارکی برای اهالی این حوزه است اما بهتر است پایان هر دوره، شروعی برای دوره سال آینده باشد زیرا اگر قرار است سال آینده پربارتری داشته باشیم باید از همین روزها به آن فکر کرده و برایش برنامه‌ریزی کنیم.
وی افزود: وقتی از توسعه ویترین سخن می‌گوییم به این معنا است که ویترین الان وجود دارد و باید توسعه و گسترش پیدا کند اما در این میان باید به چگونگی توسعه‌بخشی به ویترین و توزیع کتاب کودک و نوجوان بپردازیم.
فروغی با بیان اینکه ضروری است از زمانی که روند تولید کتاب آغاز می‌شود به نیازسنجی و بازار دقت کنیم، عنوان کرد: معتقدم عوامل تولید فرهنگی شامل نویسنده و تصویرگر هم از ابتدا باید در روند تولید کتاب نقش داشته باشند تا محصولی تولید شود که در بخش‌های بعدی نقش خود را به درستی ایفا کند.
وی تاکید کرد: من معتقدم اکنون برای آنچه تولید شده است و کتاب‌های کودک کنونی موفق نبودیم که موجودی را به صورت ساختارمند به دست مخاطب برسانیم.
در ادامه این نشست، مریم رونق مدیر انتشارات فرمنش نیز در سخنانی، گفت: برای اینکه توسعه ویترین خوب و موفقی داشته باشیم بر فرایندهای کنونی صنعت نشر در دنیا و تجربیات ناشران بزرگ نگاهی داریم؛ ما امروز با معضل توزیع و فروش و استراتژی‌ها در بازار روبرو هستیم و در کنار آن یکی از مسائل تاثیرگذار در صنعت نشر جهانی اهمیت کیفیت در مقابل کمیت است.
وی در این زمینه توضیح داد: امروز به دلیل اینکه در شرایط پاندمی کرونا قرار داریم بسیاری از ناشران تولیدات خود را کاهش داده‌اند و به جای افزایش کمیت به کیفیت محصولات خود تاکید دارند.
رونق با بیان اینکه امروز تبدیل فرمت یکی از روش‌های توسعه کسب و کار در حوزه نشر به شمار می‌آيد، عنوان کرد: امروز ما در عرضه کتاب با فرمت‌های مختلف چاپی، الکترونیکی، صوتی و .. مواجه هستیم و نتایج تحقیقات جهانی نشان می‌دهد که با ورود هر فرمت جدید، فرمت‌های قبلی از بین نرفته‌اند بلکه به رونق کسب و کار فرمت‌های قبل کمک کرده‌اند.
وی تاکید کرد: امروز مخاطب کتاب صوتی بعد از شنیدن کتاب یا خواندن نسخه الکترونیک به سراغ فرمت چاپی اثر می‌رود و به رونق نشر کمک مي‌کند.
رونق با اشاره به استراتژی برخی از ناشران طی دو سال اخیر توضیح داد: برخی از ناشران عنوان کرده‌اند که در بحران به سراغ نشر کتاب‌های جدید نمی‌روند بلکه به سراغ کتاب‌های قدیمی خود که فروش خوبی دارند می‌روند تا بازار خود را حفظ کنند.
نامدار افروغ، موسس مجموعه لیبرنو دیگر سخنران این نشست بود. وی در سخنانی گفت: به کتاب بیشتر از اینکه یک جلد رنگی و کاغذی باشد باید نگاه محتوایی داشته باشیم، محصول کتابی الزاما یک کتاب صد صفحه‌ای نیست و دیگر الگوی سنتی ندارد و آنچه امروز مطرح است محتوای کتاب کودک و نوجوان با جلوه کتاب کودک است.
وی ادامه داد: در این میان ترکیب فضای مجازی، محتوا و ترکیب تجربیات بین‌المللی است که اهمیت دارد.
افروغ با اشاره به ایجاد دگردیسی دیجیتالی در ویترین کتاب، افزود: این دگردیسی باید در محتوا و فرمت عرضه هم وجود داشته باشد تا زمانی که محصول ما دچار تحول نشده است نمی‌توان در فضای مجازی به دنبال شیوه‌های عرضه جدید باشیم و باید ظاهر و الگوی عرضه را نیز تغییر دهیم.
وی تاکید کرد: در این میان آن شخصی می‌تواند ویترین خوبی عرضه کند که در کنار تولیدکننده مفهوم محصول را به خوبی می‌شناسد؛ به این معنا که یک کتابفروش تا وقتی کتابخوان نباشد و کتاب‌ها را نشناسد نمی‌تواند موفق باشد.
به گفته وی، یک فروشگاه اینترنتی در سیاست جدید خود هر هفته ویترین عرضه محصولات مختلف خود از جمله کتاب را تغییر می‌دهد و به دنبال شخصی‌سازی ویترین در فضای مجازی است.
در ادامه شهاب انوریه، مدیر فروشگاه نمایشگاه کتاب کودک با بیان اینکه سال‌ها پیش بزرگترین دغدغه این بود که کتاب کودک و نوجوان در فروشگاه‌های کتاب جایگاهی داشت، گفت: به مرور کتابفروشان تلاش کردن چیدمان نمایشگاهی را برای عرضه کتاب کودک در نظر بگیرند زیرا این کار به مشتریان کمک می‌کرد تا بهتر و مناسب‌تر بتوانند کتاب مورد نیاز خود را انتخاب کنند.
وی افزود: در دوران کرونا بسیاری از اهالی نشر متوجه شدند که می‌توانند از فضای مجازی برای توسعه ویترین کتابفروشی خود استفاده کنند و این ویترین را توسعه دهند و ما نئیز تلاش کردم این فضا را توسعه دهیم.
انوریه با اشاره به مشکلی که در این زمینه وجود دارد، گفت: ما از ناشران خواسته‌ایم برای سایت و فروش اینترنتی ، جلد کتاب به همراه پی‌دی‌اف چند صفحه اول اثر را برای ما ارسال کنند تا مخاطبان با بررسی محتوا راحت‌تر تصمیم بگیرند اما متاسفانه همکاری ندارند.
وی تاکید کرد: ناشران باید بدانند که امروز شکل عرضه کتاب تغییر کرده است و اگر تا دیروز باید حتما به میدان انقلاب می‌رفتیم تا کتاب بخریم امروز به راحتی در نقاط مختلف شهر امکان خرید کتاب داریم یا حتی با سفارش آنلاین می‌توانیم کتاب خریداری کنیم.
انوریه با بیان امروز امروز فروشنده کتاب با محتوای کتاب آشنایی ندارد، عنوان کرد: ما کمتر کتابفروشی داریم که به کار خود تسلط داشته باشد و در این حوزه آموزش دیده باشد، در حالی که خانواده‌ها نیاز دارند که کتاب کودک به طور کامل به آنها آموزش داده شود.
وی در بخش دیگر صحبت‌های خود به بحث اقتصاد کار کتابفروشان اشاره کرد و گفت: من به چرخه تولید، توزیع و کتابفروشی اعتقاد دارم و شاهد هستم که امروز متاسفانه ناشر و کتابفروش دچار چالش شده‌اند، ناشران به دلیل مشکلات اقتصادی به حوزه فروش وارد شده اند.
انوریه در این زمینه توضیح داد: ارائه کتاب با تخفیف‌های 30 درصدی بر روی سایت ناشران بسیاری از کتابفروشان را گله‌مند کرده‌اند، در حالی که ناشران می‌توانند در تعامل با کتابفروشان درصد سود و تخفیف را بین هم تقسیم کنند و هر دو منتفع شوند در غیر این صورت کتابفروشان برای ادامه کار انگیزه خود را از دست می‌دهند.
پنجمین سخنران این مراسم، مجید تیموری، مدیرفروش کتابفروشی‌های بوکتاب بود که سخنان خود را درباره چگونگی توزیع کتاب کودک و نوجوان در سه بخش ارائه کرد و گفت: در این توزیع سه عامل تاثیرگذاری عوامل اجتماعی و سیاسی، تاثیرگذاری عوامل صنفی مرتبط و عوامل تخصصی در حوزه نشر و کتابفروشی موثر هستند.
وی با اشاره به عوامل تخصصی در حوزه نشر و کتابفروشی، توضیح داد: یکی از مهمترین نکته‌ها آموزش نیروی انسانی در حوزه نشر و کتابفروشی است و معتقدم که کتابفروشی محل آموزش افراد نیست بلکه اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران باید ساز و کاری پیش‌بینی کند تا نیروی انسانی مناسب را آموزش دهد.
تیموری، افزود: نکته دیگر ایجاد چرخه سالم بین نشر، توزیع و کتابفروشی است که متاسفانه امروز این چرخه وجود ندارد، ناشر کار کتابفروشی انجام می‌دهد و در این بین دو نقش موزع و کتابفروش نادیده گرفته می‌شود.
تیموری با بیان اینکه مباحث برندینگ کسب و کار فرهنگی در فعالان این حوزه الزامی است، گفت: این صنعت در بخش برندینگ در حال پوست‌اندازی است و حرکت‌هایی هم البته در این بخش آغاز شده اما مساله اینجا است که مبانی برندینگ هنوز بررسی نشده اما معتقدم در آینده فرصت بهتری داریم.
وی تاکید کرد: نکته دیگر این است که مکانیسم سود و زیاد در کسب و کار فرهنگی باید تغییر کند تا سرمایه‌گذاری حرفه‌ای در این زمینه انجام گیرد و در کنار آن اجرای خلاق برای معرفی کالاهای فرهنگی باید تقویت شود؛ مثل ساخت انیمیشن و شخصیت‌های کتابخوان برای کودکان و نوجوانان.
تیمورری استفاده از ابزارهای مدرن امروزی را یک ضرورت برای اهالی نشر دانست و یادآور شد: استفاده از انیمیشن، پادکست، کاتالوگ‌های سالانه ناشران از جمله مواردی است که ناشران باید برای توسعه ویترین خود به آن توجه کنند، همچنین شبکه‌های مجازی و اجتماعی هر کسب و کار فرهنگی هم مورد توجه قرار گیرد.
وی از لزوم ورود به مبانی تبلیغات با کمک نهادهای عمومی نیز به عنوان نکته مهم در توسعه کسب و کار حوزه نشر نام برد و گفت: امروز چرا شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ برای کتاب اسپانسر نمی‌شوند و مسئولان فرهنگی مثل سایر حوزهها از اسپانسرینگ در عرصه کتاب استفاده نمی‌کنند؟
تیموری ادامه داد: بحث CRM و باشگاه مشتریان نیز برای ناشران و کتابفروشان باید اجرایی شود، اگر به مشتریان خود توجه ویژه نداشته باشیم در کار خود موفق نخواهیم بود.
وی با اشاره به عوامل تاثیرگذار صنفی مرتبط در این حوزه نیز گفت: ما در حوزه کودک و نوجوان یک مجله تخصصی، یک رسانه تخصصی و یک روزنامه تخصصی و مناسب نداریم و در برنامه‌هایی که صدا و سیما برای کودکان پخش می‌کند به بخش کتاب کمتر توجه می‌شود، در حالی که اگر خوب به کتاب پرداخته شود مردم به سمت خرید کتاب ترغیب می‌شوند.
تیموری همچنین بر لزوم برگزاری سمینارهای تخصصی در حوزه کتاب کودک و نوجوان، تاکید کرد و یادآور شد: فعالیت نهاد کتابخانه‌های عمومی امروز بی‌اثر مانده و فعالیت نهادهای فرهنگی در این بخش باید بازبینی شوند، همچنین کتابخانه مدارس و مهدهای کودک نیز باید بازبینی شوند.
محمدتقی حق‌بین، مدیر انتشارات کتاب پنجره و فعال حوزه نشر کودک نیز در بخش دیگر این نشست، گفت: تولید کتاب کودک و نوجوان از سال‌ها قبل در کشور ما آغاز شده و ما امروز نویسندگان و تصویرگران جهانی در این حوزه داریم و حتی تصویرسازی کتاب‌های کشورهای منطقه هم توسط تصویرگران ایرانی انجام می‌شود.
وی افزود: در این زمینه اشکال اصلی در عرضه کتاب کودک است، زیرا وضعیت و ارائه فروش کتاب در این حوزه نسبت به سایر حوزهها متفاوت است و تجربه من در طول دهه‌های مختلف نشان می‌دهد که کتاب در این بخش با تیراژهای خوبی منتشر می‌شد و به دست مخاطب می‌رسید.
حق‌بین با بیان اینکه امروز وضعیت تیراژ کتاب‌های کودک فاجعه‌بار است، عنوان کرد: کتابفروشی‌های ما هنوز سنتی کار می‌کنند و اساسا برای ویترین کتاب کودک طراحی و کاری انجام نشده است.
وی یادآور شد: من در طول سال‌های مختلف به نمایشگاه‌ها و کتابفروشی‌های زیادی در دنیا رفته‌ام و بیش از 30 هزار فریم عکس از آنها داریم و تلاش کردم نتایج تجربیات خود را در فروشگاه‌های کشور پیاده‌سازی کنم.
حق‌بین با بیان اینکه برای ویترین کتاب کودک نیاز به فکر و طرح نو است، تاکید کرد: نوع قفسه کتاب کودک، رنگ‌بندی قفسه‌ها و ویترین کتاب کودک نیاز به بازنگری و طرح‌های جدید است و برای ایجاد توسعه ضروری است که در این حوزهها بازنگری داشته باشیم.
آخرین سخنران این نشست، عبدالعظیم فریدون، رئیس هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان بود، وی با بیان اینکه امروز خانواده‌ها توجه زیادی به مطالعه کودکان ندارند، گفت: این دغدغه در بین والدین وجود دارد اما فرصت پرداختن به آن را ندارند، در دهه 80 ما اعتراض داشتیم که تعداد ساندویچی‌ها از کتابفروشی‌ها بیشتر است و امروز می‌بینیم تعداد داروخانه‌ها از کتابفروشی‌ها بیشتر شده است.
وی ادامه داد: یکی از مشکلات جدی ما مربوط به دوران مدرسه است، ما در کتابخانه مدارس دارای مشکلاتی مثل منابع به روز، کتاب‌های جدید، کارشناس نامتخصص و معلمانی داریم که علاقه‌ای به کتاب غیردرسی ندارند.
فریدون با بیان اینکه خانواده‌ها معمولا در دوران خردسالی به مطالعه فرزندانشان توجه بیشتری دارند، افزود: بعد از ورود بچه‌ها به مدرسه معمولا کتاب غیردرسی آنها حذف می‌شود و این موضوع باید توسط مدیران مدارس، خانواده‌ها و مسئولان بررسی شود.
وی با اشاره به اینکه هزینه‌های تولید کتاب طی هفت ماه چهار برابر شده است، گفت: امروز کتاب خریدار زیادی ندارد و صرفه اقتصادی برای ناشر ندارد و افراد کمتر در حوزه نشر سرمایه‌گذاری مي‌کنند به طوری که ما امروز در کل کشور زیر 10 کتابفروش تخصصی حوزه کودک داریم .
به گفته فریدون، امروز نباید انتظار فروش از کتاب کودک داشته باشیم، نبود سیاستگذاری‌های مناسب توسط مدیران یکی از این مشکلات است و باید در سیاستگذاری‌ها به این مساله توجه جدی داشته باشیم.
نظر شما