به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، تولید کاغذ در کشور ما خیلی قدیمی نیست و همواره پیش پای تولید این محصول استراتژیک در صنعت نشر،‌ سنگ‌های ریز و درشتی بوده است. دست‌اندرکاران و فعالان تولید کاغذ و مقوا معتقدند اگر در دولت‌های مختلف به تولید کاغذ اهمیت و بهای بیشتری داده می‌شد،‌ این صنعت اکنون از توانمندی‌های خوبی برخوردار بود.
 
برخی کارشناسان این حوزه بر این باورند که اختصاص ارز به واردات کاغذ، ضربه‌ای مهلک بر بدنه صنعت کاغذسازی وارد و شرایط کار را برای فعالان و دست‌اندرکاران این حوزه طی دهه‌های اخیر سخت کرده است. در این میان اما دولت سیزدهم با تاکید بر افزایش توان داخلی در حوزه تولید کاغذ و لزوم خودکفایی در این حوزه، تلاش می‌کند موانع را از پیش پای فعالان و تولیدکنندگان بردارد و مسیری هموار برای تولید کاغذ، به‌خصوص در حوزه چاپ و تحریر فراهم کند. در این‌باره، مهدی اسماعیلي، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به تازگی از کارخانه چوب و کاغذ مازندران بازدید داشته و بر لزوم توسعه فعالیت‌های آن تاکید کرده است.
 
به همین بهانه دقایقی با امید نیک‌نژاد، مدیرعامل چوب و کاغذ مازندران به گفت‌وگو نشستیم. او که از اواسط آذر ماه امسال به این سمت منصوب شده است، در این مصاحبه با تاکید بر افزایش توان تولید در این مجموعه، از آغاز مسیری جدید در چوب و کاغذ مازندران از بهمن ماه امسال گفت و تاکید کرد که دستگاه‌ها راه را برای توسعه فعالیت‌های این مجموعه هموار کنند، زیرا کشور به هم‌افزایی دستگاه‌ها برای حمایت از تولید داخلی نیاز دارد.


قبل از هر چیز درباره بازدید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از کارخانه چوب و کاغذ مازندران و تبعات و نتایج آن برایمان بگویید. 
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به دنبال دستور رئیس‌جمهوری و تشکیل کارگروه کاغذ توسط معاون اول رئیس‌جمهوری در بحث ساماندهی کاغذ، با هدف ظرفیت‌سنجی کارخانه چوب و کاغذ مازندران از این کارخانه بازدید داشت. قرار است به‌زودی طی جلساتی با وزرای مرتبط در این صنعت و معاونان آنان، برنامه‌های خود را ارائه دهیم و بر اساس صحبت‌هایی که انجام شده، تفاهم‌هایی داشته باشیم.

در این دیدار عنوان کردیم که کارخانه چوب و کاغذ مازندران، بزرگترین تولیدکننده کاغذ، نه تنها در کشور؛ بلکه در خاورمیانه است و با ظرفیت تولید اسمی ۱۷۵هزار تن انواع کاغذ چاپ و تحریر،‌ روزنامه و صنعتی فعالیت دارد.
 
درحال حاضر میزان تولید کاغذ چاپ و تحریر مازندران چه میزان است؟
در این زمینه باید بگویم که اکنون ۹۰ هزار تن ظرفیت تولید کاغذ چاپ و تحریر و کاغذ روزنامه را داریم، اما امسال بنا به دلایلی با توجه به اتفاق‌هایی که افتاد، از میزان تولیدی که برای کاغذ چاپ و تحریر برنامه‌ریزی شده بود، مقدار اندکی؛ یعنی حدود 7000 تن در طول ده ماه گذشته تولید شده است که از میزان تعهدی که شرکت داده بود و سهامداران انتظار داشتند خیلی پایین‌تر بود.
 
با توجه به تغییر مدیریت، برنامه‌ای برای توسعه یا افزایش توان تولید دارید؟
برای برنامه‌های پیش رو نیز باید بگویم بعد از تغییر و تحول‌هایی که اتفاق افتاد، سهامداران خواستار این شدند که اولویت کاری مجموعه تولید کاغذ چاپ و تحریر و روزنامه باشد، زیرا نیاز کشور به کاغذ چاپ و تحریر است و مزیت اصلی چوب و کاغذ مازندران نیز در همین است، زیرا کاغذ صنعتی و فلوتینگ را می‌توان در کارگاه‌های دیگر تولید کرد ولی مزیت چاپ و تحریر در مجموعه دیگری نیست.

ما در دیدار وزیر ارشاد به ایشان گفتیم که اکنون در حال بازیابی مجموعه و تامین قطعات مورد نیاز ماشین خط یک تولید کاغذ چاپ و تحریر هستیم و طبق برآورد اولیه قرار است تا اواخر دی ماه قطعات مورد نیاز به دست ما برسد، زیرا به دلیل تحریم‌های ظالمانه علیه ایران، باید موانع را بشکنیم. من به وزیر قول دادم که از اول بهمن تا پایان اسفند حدود 8000 تن کاغذ چاپ و تحریر و 500 تن کاغذ روزنامه تولید و روانه بازار کنیم. البته شاید رقم تولید کاغذ روزنامه زیاد نباشد اما از آنجایی که مدت‌های زیادی است که در این زمینه کار نکردیم، این میزان برای شروع آمار بدی نیست.

تامین مواد اولیه یکی از چالش‌های اصلی مجموعه شما در طول دوره‌های مختلف بوده است، برای حل این مشکل چه راهکاری در نظر دارید و چه برنامه‌ای برای تامین سایر مواد اولیه دارید؟
اولین ماده مورد نیاز ما چوب است؛ به‌طوری که بین 65 تا 70 درصد مواد اولیه ما چوب و بعد از آن آخال و خمیر کاغذ در چرخه تولید است. بحث تامین چوب همواره محل‌ بحث ما بوده و از سال 1396 که طرح تنفس جنگل اعلام شد، این موضوع بیشتر نمود پیدا کرده است و بر مشکلات مجموعه افزوده است. مشکل دیگر ما تامین نقدینگی لازم برای خرید چوب و خمیر کاغذ است، البته اگر همه این موارد آماده بود و ما می‌خواستیم کار کنیم،‌ هنر نبود. ما تاکنون حدود 75 هزار تن انواع کاغذ صنعتی تولید کردیم، اما الان نگاه‌ها در مجموعه تغییر کرده است تا مسیر خود را به سمت نیازسنجی بازار ببریم. طبیعتا برای ما راحت‌تر بود که کاغذ صنعتی تولید کنیم و دو خط تولید را به این بخش اختصاص دهیم؛ اما تصمیم بر این گرفته شده است که خط تولید یک مجموعه از کاغذ صنعتی به کاغذ چاپ و تحریر اختصاص پیدا کند.
 
خط یک چه میزان ظرفیت تولید کاغذ چاپ و تحریر دارد؟
 ۹۰ هزار تن در خط یک و ۸۵ هزار تن نیز در خط دو برای تولید کاغذ صنعتی ظرفیت داریم. البته اصل خط یک برای کاغذ چاپ و تحریر بود اما در این مدت به تولید کاغذ صنعتی اختصاص داشت.
 
علتش چه بود؟
شرایط بازار، ‌راحتی کار و تامین مواد اولیه برای تولید کاغذ صنعتی راحت‌تر بود. اما باید بدانیم که ما امروز در یک جنگ اقتصادی نابرابر هستیم و باید از همه ظرفیت‌های کشور برای هم‌افزایی استفاده کنیم. اکنون،‌ ظرفیت‌، توانمندی و ارائه در مجموعه چوب و کاغذ مازندران وجود دارد که فعالیت‌های خود را به سمت تامین نیاز کشور هدایت کنیم.
 
طلب شما از سازمان جنگل‌ها و مراتع به چه سرانجامی رسید؟
از سال 1396 ما طلبی از این سازمان داشتیم که الان نمی‌خواهم به آن ورود و بحث‌های قدیمی را زنده کنم. دید ما امروز تعاملی است و همکاران براساس تفاهم‌هایی که انجام شده جلو بیایند و اگر موارد اختلافی وجود دارد با هم حل می‌کنیم.
 
در این میان خواسته شما برای بهبود شرایط کنونی چیست؟
ما از دستگاه‌ها می‌خواهیم که راه را برای توسعه فعالیت‌های ما هموار کنند. ما به هم‌افزایی دستگاه‌ها برای حمایت از تولید داخلی نیاز داریم و در این زمینه برای تولید کاغذ چاپ و تحریر قراردادهای خوبی امضا کردیم. اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کاغذ چاپ و تحریر می‌خواهد، باید پیش‌قدم شود و جلو بیاید.

یکی از گله‌های من از دستگاه‌هایی است که زمان را از دست می‌دهند و بعد مي‌گویند که حیف، تولید داخل را از دست دادیم و به سراغ واردات کاغذ می‌روند، بهتر است که این دستگاه‌ها زمان را از دست ندهند. آن‌ها که قصد دارند کاغذ را با دلار 30 هزار تومانی به‌صورت نقدی تهیه کنند، به جای این کار بخشی از مبلغ را به ما بدهند تا سرمایه در گردش مناسبی داشته باشیم، مواد اولیه خریداری کنیم و ظرف موعد مقرر،‌ کاغذ مورد نیازشان را تحویل بدهیم. با توجه به اینکه استراتژی ما در دوره جدید این است که چوب خارجی وارد کنیم،‌ این موضوع اهمیت زیادی دارد.
 
چرا چوب خارجی؟ قیمت آن در مراحل تولید بیشتر نمی‌شود؟
قیمت چوب خارجی نسبت به چوب داخلی با توجه به ضریب تبدیل چوب خارجی و میزان رطوبت کمتری که دارد، برای ما بسیار به‌صرفه‌تر است. از سوی دیگر اکوسیستم کشور دیگر آسیب نمی‌بیند، همچنین به مراتب ارزبری کمتری نسبت به واردات کاغذ خارجی دارد. در زمینه چوب خارجی نیز تناژ قابل توجهی چوب به کشور وارد شده و در حال دپو هستیم تا از آخر ماه برای تولید کاغذ چاپ و تحریر در زمینه تامین مواد اولیه مشکلی نداشته باشیم. در این میان اگر ما بتوانیم چوب را به صورت پوست کنده به کشور وارد کنیم به مراتب قیمت تمام شده برای ما کمتر است،‌ زیرا هر کیلو چوب پوست کنده و پوست نکنده حدود یک هزار تومان تفاوت قیمت دارد که در تناژ بالا رقم بسیار بالایی می‌شود.
 
کارخانه چوپ و کاغذ مازندران و آموزش و پرورش در حوزه تامین کاغذ کتاب‌های درسی، همواره با چالش‌هایی مواجه بوده که اغلب به دلیل عدم تامین به موقع کاغذ بوده است. برای این موضوع چه راهکاری اندیشید‌ه‌اید؟
برای سال آینده ما یک برنامه عملیاتی در حوزه کاغذ چاپ و تحریر ارائه کرده‌ایم؛ به طوری که آمادگی داریم حدود 65 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر و 5000 تن کاغذ روزنامه است. اما درخواست ما این است که اگر آموزش و پروش کاغذ می‌خواهد، الان برای ما بهترین زمان عقد قرار است تا بتوانیم پیش‌خرید چوب خارجی یا سایر مواد اولیه را داشته باشیم.
 
اما پیش از این هم وعده‌ای برای تامین کاغذ داده شده بود که متاسفانه محقق نشده بود.
کارهایی که قبلا انجام نشده، تمام شده است اکنون دستگاه‌ها می‌توانند ظرفیت و توان مجموعه چوب و کاغذ مازندران را از وعد‌ه‌ای که برای دو ماه پایانی سال درباره تولید 8000 تن کاغذ چاپ و تحریر داده‌ایم بیازمایند. ما در اسفند ماه اعلام خواهیم کرد که چه میزان تولید کرده‌ایم.
 
در زمینه افزایش کیفیت کاغذ چاپ و تحریر چه برنامه‌ای دارید؟ زیرا این موضوع هم از چالش‌های جدی خریداران کاغذ ایرانی در زمینه رنگ و پارگی کاغذ و سوراخ شدن آن در دستگاه‌های چاپ است.
در سال 1376 که این کارخانه به بهره‌برداری رسید، با تکنولوژی‌ای برای چاپ کتاب‌های درسی با استفاده از چوب جنگل‌های شمال و به صورت مکانیکال طراحی شده بود. الان کاغذهای اندونزی که رنگ روشنی دارند، در مسیر تولید فرایندی شیمیایی را طی می‌کنند؛ در‌حالی که ما این فرایند را نداریم. کارشناسان این حوزه هم بر این باورند کاغذی که برای مطالعه استفاده می‌شود باید درصدی کدری داشته باشد، زیرا چشم با دیدن کاغذ سفید برای مطالعه طولانی خسته می‌شود. بر این اساس بود که طراحی کارخانه چوب و کاغذ مازندران نیز با این گراماژ و کیفیت برای چاپ و تحریر انجام شده است.

من رد نمی‌کنم که در فرایند تولید گاهی افت کیفیت داریم، زیرا ما تحریم هستیم و گاهی مواردی در خط تولید رخ می‌دهد و قطعات باید جایگزین شود. اما مدعی هستیم در بحث تضمین کنترل کیفیت و آزمایشگاه‌های ما از بهترین تکنولوژی روز دنیا هستند. در این زمینه ما تلاش می‌کنیم به کیفیت مورد نیاز اهالی نشر دست پیدا کنیم، اما این کار با حمایت دستگاه‌های مختلف از تولید محقق می‌شود. اگر ما این حمایت را داشته باشیم می‌توانیم مسیر خود را بهتر ادامه بدهیم.