به‌گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)؛ نخستین جلسه فنی پروژه دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با حضور فرشید فرح‌خواه، مدیر فنی نمایشگاه کتاب مجازی تهران، سیدحسین آیت، مشاور فنی نمایشگاه مجازی کتاب تهران و مدیر تکنولوژی سنجاق و سیدسهیل طباطبایی جعفری، مدیر فنی سامانه دومین نمایشگاه مجازی کتاب برگزار شد.

در این جلسه آیت با اشاره به اینکه سامانه نمایشگاه مجازی کتاب در ابتدا فقط برای نمایشگاه استانی طراحی شده‌بود، گفت: زمانی که همه‌گیری بیماری کووید۱۹ اتفاق افتاد، قرارشد تا نمایشگاه کتاب را به صورت مجازی برگزار کنیم. سال گذشته، با توجه به اینکه نخستین تجربه برگزاری نمایشگاه مجازی بود، کم و کاستی‌هایی وجود داشت، به همین دلیل تصمیم گرفتیم از نظر زیرساختی و ساختار اپلیکیشن، سامانه نمایشگاه را بهبود بدهیم. ضروری بود در این سامانه تغییرات زیادی انجام شود. یک سال شبانه‌روزی روی این پروژه کار کردیم تا به نمایشگاه مجازی دوم رسیدیم.

فرح‌خواه با تاکید بر نقش هسته‌های اصلی سامانه نمایشگاه مجازی کتاب توضیح داد: بخش بزرگی از تغییرات روی ایجاد ویژگی‌های جدید در سامانه بود، بخشی از دسته‌بندی قابل توجه در حوزه پایداری سرویس بوده‌است. یعنی باید سرویس‌هایی که در سال گذشته ارائه می‌شد، به صورت پایدار ادامه داشته‌باشد.


به گفته او ادامه فعالیت بخش پایداری به تقسیم‌بندی سرویس‌ها و توجه به میکروسیستم‌ها بستگی دارد، فرح‌خواه ادامه داد: همچنین نوع تکنولوژی که در بحث زیرساخت از آن استفاده می‌کنیم، بسیار مهم است. پیش از این علی رمضانی، رئیس دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران و مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران اعلام کرده بود 80 ویژگی کلان در این سامانه اصلاح شده‌است، لازم به ذکر است برای اصلاح 80 ویژگی کلان، نیاز بود تا بیش از 200 ویژگی این سامانه اصلاح شود.برخی از ویژگی‌ها مربوط به مرکز پاسخگویی  و کاربرانی است که به عنوان ناشر از سامانه استفاده می‌کنند، همچنین ویژگی‌های مربوط به ستاد اجرایی و مخاطب‌های نمایشگاه مجازی که کتاب می‌خرند، باید اصلاح می‌شد.

تحلیل این سیستم بسیار دشوار است
آیت در ادامه درباره پایداری و مقیاس‌پذیری سامانه نمایشگاه مجازی کتاب توضیح داد و گفت: در فرآیندی تلاش می‌کنیم سامانه نمایشگاه مجازی کتاب را بالود بالایی که دارد، پایدار نگه داریم، این سامانه باید با سرعت خوب در دسترس عموم قرار داشته‌باشد. در این راه با چالش‌هایی مواجه هستیم، که در سرویس‌های عادی با آن‌ها مواجه نیستیم. زمانی که سامانه‌ای شکل می‌گیرد و رشد می‌کند، هم‌زمان با رشد مراجعان می‌تواند ارتقا پیداکند. در این روند می‌توان نقاط شکست و ضعف آن سامانه را شناخت و برای رفع آن‌ها تلاش کرد.



او ادامه داد: در سامانه نمایشگاه مجازی کتاب دو چالش جدی وجود دارد، یکی اینکه نمایشگاه مجازی کتاب در تمام طول سال فعال نیست. در مدت 10 روزی که فعال می‌شود، خیل عظیم مخاطبان به آن مراجعه می‌کنند. به همین دلیل تحلیل این سیستم بسیار دشوار است. همچنین مفهوم نمایشگاه مجازی، قبل از همه‌گیری وجودنداشت، یعنی امکان نرم‌افزاری آن وجود داشت، اما راهی برای به عمل رساندن آن وجودنداشت. در نتیجه راهی نداشتیم برای اینکه تخمینی داشته‌باشیم از اینکه چه تعداد مراجعه‌کننده قرار است از این سامانه استفاده کنند.

به گفته آیت اختلال ایجاد شده در چند روز نخست اولین نمایشگاه مجازی کتاب به دلیل نبود اطلاعات درباره تعداد مراجعه‌کننده به این سایت است، او افزود: در این یک سال با توجه به اطلاعاتی که در نخستین دوره نمایشگاه مجازی کتاب به دست آمد، درپی وقفه چند روزه‌ای که ایجاد شد، به جز امکانات جدیدی که به نرم‌افزار سامانه اضافه شد؛ تعداد زیادی از اجزای سامانه بازنگری شد تا بتوانیم با حجم بالای استقبال، سایت را در حالت پایدار نگه‌داریم.

اساس معماری نمایشگاه با مشکل مواجه بود
مشاور فنی نمایشگاه مجازی کتاب تهران در توضیح چالش‌هایی که در اصلاح سامانه نمایشگاه کتاب مجازی با آن مواجه بودند، بیان کرد: اساس معماری نمایشگاه با مشکل مواجه بود، نرم افزار برای این خدمات طراحی نشده‌بود. در نتیجه اصلاح تمام این موارد در مدت زمان یک ساله قابل اجرا نبود. یکی از اتفاق‌های مهمی که در این بازه زمانی افتاد، این بود که خدمات را به کلی به روز کردیم، تا بتوانیم خدمات مورد نظر را ارائه بدهیم، برای همین با افرادی خارج از خانه کتاب و ادبیات ایران ارتباط برقرار کردیم، این افراد به صورت تخصصی در حوزه این مساله فعالیت می‌کنند.

آیت با اعلام اینکه سامانه نمایشگاه مجازی کتاب نیاز به طراحی خاصی دارد که فقط یک یا دو شرکت در ایران توانایی انجام آن را دارند، توضیح داد: از خدمات شرکت «هم‌روش» استفاده کردیم و در سامانه، از سیستم قدرتمند آن‌ها استفاده می‌کنیم. معماری سایت را به نوعی تغییر دادیم، تا این سرویس را با حداقل تغییرات در سامانه جدید ارائه بدهیم. براساس اطلاعاتی که از نمایشگاه سال گذشته به دست آوردیم، توانستیم رفتار کاربران سامانه نمایشگاه مجازی کتاب را شبیه‌سازی کنیم؛ همچنین توانستیم رفتار کاربران در اوج استفاده را پیش‌بینی کنیم.

او ادامه داد: با این مبنا سیستم شبیه‌سازی ایجاد کردیم تا بسنجیم که سیستم نمایشگاه مجازی توان حمایت از این حجم درخواست را دارد یا نه. وقتی در سیستم شبیه‌سازی شده با مشکل مواجه می‌شدیم، می‌توانستیم نقاط ضعف خود را به دست آوریم. این فعالیت‌ها در این سال مرتب تکرار می‌شد و با هر نمایشگاه استانی به اطلاعات ما درباره سامانه اضافه می‌شد؛ این بود که درک بهتری از رفتار مخاطبان به دست آوردیم و شبیه‌سازی جدی انجام دادیم. حجم زیادی از اطلاعات به دست آوردیم تا بتوانیم اطلاعات را کاربردی‌تر کنیم.

عمده درخواست‌ها در باره جست‌وجوی کتاب است
به گفته آیت در نخستین دوره نمایشگاه کتاب مجازی عمده درخواست‌ها در بازه زمانی 48 یا 72 ساعت در 30 ثانیه ارائه شده‌بود، او توضیح داد: علت اختلال در سایت نمایشگاه مجازی کتاب همین مساله بود. در عرض 72 ساعت این مساله را تا 3 ثانیه پایین آوردیم، در نتیجه مشکل برطرف شد. ارائه خدمات در سه ثانیه هر چند در این سیستم قابل قبول است، اما عددی نیست که در این نمایشگاه بخواهیم آن را به نتیجه برسانیم.

مشاور فنی نمایشگاه مجازی کتاب تهران با اعلام اینکه در مدت یک سال فاصله برگزاری دو نمایشگاه کتاب مجازی، ارائه خدمات در زمان 3 ثانیه را به 60 میلی ثانیه -  در بدترین حالت به یک و دو دهم ثانیه- رسانده‌اند، گفت: تمام اتفاق‌هایی که نیاز به پردازش از سمت سرورهای نمایشگاه مجازی داشت، روی سیستم ما انجام می‌شود. عمده درخواست‌ها در باره جست‌وجوی کتاب است، همچنین درخواست‌هایی مانند نمایش  اطلاعات کتاب و هرگونه تراکنش که کاربرها برای بررسی و خرید کتاب به آن نیاز داشتند، در این سامانه انجام می‌شود.

کاربر کمتر سردرگم می‌شود
جعفری درباره امکاناتی که به سامانه نمایشگاه مجازی کتاب اضافه شده‌است، توضیح داد: این سامانه یک موتور جست‌وجوی کتاب است که یک نسخه جدید آن را سال گذشته در نمایشگاه قران تهران اجرا کردیم، این نمایشگاه که چند روز بعد از نمایشگاه کتاب تهران برگزار شده‌بود.بازخورد در نمایشگاه قران خوب بود، اما با توجه به اینکه  تعداد کاربرها زیاد نبود، نتوانستیم به نتایجی که در نظر داشتم برسیم، مجبور بودیم موتور جست‌وجو را با ویژگی‌های دیگری از صفر برنامه‌ریزی کنیم. این سامانه در نمایشگاه‌های استانی هم تست شد. در نتیجه در نمایشگاه مجازی کتاب تهران توانستیم سیستم بهتری را با اضافه کردن فیلترهایی به آن ارائه بدهیم، همچنین توانستیم در موتور جست‌وجو نتایج بهتری را به کاربر بدهیم. در نتیجه کاربر کمتر سردرگم می‌شود و تجربه کاربری بهتری را تجربه می‌کند.


مدیر فنی سامانه دومین نمایشگاه مجازی کتاب ادامه داد: در باقی قسمت‌های سیستم، امکانات زیادی را نسبت به سال گذشته اضافه کردیم، مهم‌ترین بحث این بود که بتوانیم مقیاس‌پذیری سریع را انجام بدهیم و با توجه به درخواست‌های بالا توانستیم از سسیستم حمایت کنیم.

او درباره امکانات جدید سامانه نمایشگاه مجازی کتاب چند نمونه بیان کرد و گفت: قسمت علاقه‌مندی‌ها را به این سیستم اضافه کردیم. تقریبا 10 روز قبل از نمایشگاه مجازی، ناشران خردخرد کتاب‌هایشان را در سایت بارگذاری کردند. این کتاب‌ها برای کاربران قابل جست‌وجو بودند، می‌توانستند آن را به سبد علاقه‌مندی اضافه کنند تا وقتی نمایشگاه فعال شود، عملیات خرید را انجام دهند.

به گفته جعفری وقتی کاربر وارد صفحه ناشری می‌شود، سیستم با توجه به علایق او کتاب‌های مشابه را پیشنهاد می‌دهد.

این سیستم در لبه تکنولوژی است
آیت درباره اقداماتی که برای زیرساخت‌های سامانه نمایشگاه مجازی انجام شده‌است، بیان کرد: این سیستم در لبه تکنولوژی است. دیدگاه خوب برای دومین نمایشگاه مجازی کتاب این بود که در سیستم دولتی توانستیم از همکاری دیگر شرکت‌های خصوصی استفاده کنیم، مدیریت در این مسیر همراه بود و از ما حمایت کرد.

به گفته او زمانی که نرم افزاری طراحی می‌شود اگر بخواهد از تکنولوژی روز استفاده کند، نیاز به پلتفرمی دارد تا بتواند مدرن باشد. مشاور فنی نمایشگاه مجازی کتاب تهران ادامه داد: به جای اینکه روی دیتا سنتر معمولی این کار را انجامک بدهیم، با شرکتی همکاری می‌کنیم که پلتفرم را به ما رائه می‌دهد اما در ریز مسائل مداخله نمی‌کند، این اتفاق خیلی مهم است.از اینجا به بعد مشکلی در زیرساخت و پلتفرم نداریم و تمرکز روی این است که با همین سیستم بتوانیم کیفیت را حفظ کنیم. سیستم امن و خوب داریم و باید ببینیم که چه امکاناتی می‌توانیم بدهیم تا در ارائه خدمات تسهیل ایجاد شود.

در این سامانه همه ناشران شانس برابر دارند
جعفری با اشاره به عدالتی که در نمایشگاه مجازی کتاب برای ناشران کوچک و بزرگ وجود دارد، بیان کرد: زمانی که یک کلید واژه جست‌وجو می‌شود، صرف نظر از اینکه ناشر بزرگ یا کوچک است، مرتبط‌سازی بر اساس نخستین واژه انجام می‌شود. در مرحله دوم با توجه به فیلتری که وجود دارد، مخاطب می‌تواند ناشر، موضوع یا سال چاپ را انتخاب کند.

به گفته او دسترسی به شماره تماس ناشران در سایت نمایشگاه مجازی ممکن است. مدیر فنی سامانه دومین نمایشگاه مجازی کتاب ادامه داد: نمایشگاه مجازی کتاب فضایی است که باید به طور مساوی برای همه ناشرها وجود دارد و این امکان از طرف نهاد دولتی ارائه می‌شود. اگر برگزارکننده نمایشگاه مجازی کتاب نهادی خصوصی بود، ناشران بزرگ یا ناشرانی که کتاب‌های پرفروش دارند، برنده بودند، اما در این سامانه همه ناشران شانس برابر دارند و امکانات به صورت یکسان به همه می‌رسد.

راه‌های نوآوری و خلاقیت بدون محدودیت باز می‌شود
آیت درباره کتاب‌هایی که توسط چند ناشر و با چند ترجمه چاپ شده‌اند و امکاناتی که سامانه نمایشگاه درباره این کتاب‌ها به کاربران ارائه می‌دهد، بیان کرد: برای مثال اگر کتابی با عنوان «وداع با اسلحه» توسط ناشر دیگری با عنوان «بدرود با اسحله» منتشر شده‌باشد، سامانه نمایشگاه کتاب نمی‌تواند این کتاب‌ها را بشناسد و برای مثال وقتی کاربر یکی را جست‌وجو کرد، سامانه دیگری را پیشنهاد بدهد. اما این ویژگی جزء پیشنهاداتی است که برای اصلاح آن تلاش می‌شود.  

به گفته او یکی از ویژگی مجازی شدن نمایشگاه این است که راه‌های نوآوری و خلاقیت بدون محدودیت باز می‌شود، او افزود: این به موسسه خانه کتاب و ادبیات بستگی دارد که درباره هر کدام از ایده‌ها چه تصمیمی بگیرند، اما بسیاری از آن‌ها از لحاظ فنی قابل اجرا هستند.

جعفری با تاکید بر اینکه قرار نیست نمایشگاه مجازی کتاب نمونه شبیه‌سازی شده از نمایشگاه فیزیکی باشد، ادامه داد: شبیه‌سازی نمایشگاه مجازی با نمایشگاه فیزیکی ممکن است موجب گیج شدن مخاطب شود.

او ادامه داد: می‌توان گفت بیش از 70 درصد از مخاطبان از گوشی هوشمند برای ورود به نمایشگاه مجازی کتاب استفاده می‌کنند. خیلی سخت است که همه موارد در دستگاه‌های مختلف دیده شود، سعی کردیم که موارد در گوشی هوشمند به خوبی دیده شود.