به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جلسه نقد و بررسی کتاب «فلسفه داستان داستان» نوشته احمد شاکری با حضور نویسنده اثر، محمدرضا سنگری، علیرضا کمری و علی عباسی، از منتقدان ادبی کشورمان امروز (دوم اسفند) به میزبانی موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

«فلسفه داستانِ داستان» اولین دفتر از مجموعه دفاتری است که در حوزه فلسفه روایت توسط احمد شاکری نوشته شده و در طول سه سال در ۸۱۶ صفحه تالیف شده و نگاهی ماهیت‌‌شناسانه به جنبه داستان ادبیات داستانی دارد، جنبه‌ای که مهمترین و ماناترین جوانب روایت در طول تاریخ بوده است.

در این جلسه، احمد شاکری، محقق ادبیات دفاع مقدس و نویسنده «فلسفه داستان داستان» با اشاره به تخصص خود در ادبیات داستانی دفاع مقدس عنوان کرد: در بیان مطالب این اثر از یک سیر و جریان ویژه عبور کرده‌ام و شاهد چالشی در ادبیات داستانی پس از انقلاب بوده‌ام. تلاش کرده‌ام که به تعریفی از این نوع ادبی و بازتعریف آن بر اساس مبانی فکری بومی برسم.

وی افزود: طی چهار دهه گذشته اصطلاحات موجود درباره گونه‌های ادبی تلاش کرده‌اند به تعاریفی از ادبیات داستانی دفاع مقدس برسند. دفاع مقدس دارای شکل وصفی است و به طور ذاتی نمی‌توان آن را مختص کرد.

شاکری با تاکید بر ضرورت بومی‌سازی بازتعریف در گونه‌های ادبی گفت: این کتاب یک دفتر از دفاتر فلسفه مضاف و یکی از سه گانه‌ها در این موضوع است. پیش از این فلسفه ایده اولیه و فلسفه نمایش در داستان تالیف شده و فلسفه داستان داستان، محصول یک فرایند است که زمینه آن برخاسته از نگاه و توجه به علوم انسانی است.



وی با تاکید بر اینکه متاسفانه ایرانیان در تولید فکر در حوزه علوم انسانی عقب مانده‌اند، افزود: بیشتر مقاله‌های تولیدی ما در حوزه‌های علوم انسانی توصیفی یا کاربردی است.

شاکری با بیان اینکه در نگارش این اثر تلاش شده، مطالب با تئوری آغاز نشوند، گفت: در این کتاب از تحلیل عقلی بهره‌ برده‌ام که در بیان فلسفه مضاف کارایی دارد و این کتاب به صورت استثنا در مباحثه شکل گرفته است.

وی همچنین با تاکید بر اینکه علم برای علم تولید نمی‌شود، افزود: سنت‌های پژوهشی ما خروجی‌هایی دارد و وقتی رسالت اثر به پایان رسیده که تدریس، بحث، تفسیر و نقد شود تا ادبیات آن شکل بگیرد.

شاکری بیش از صاحب اثر بودن صاحب نظر است
همچنین در این نشست، محمدرضا سنگری، پژوهشگر و منتقد ادبی در سخنانی با تاکید بر اینکه شاکری بیش از صاحب اثر و نویسنده بودن فردی صاحب نظر است، عنوان کرد: شاکری دارای حوزه تخصصی ویژه خود است و تاکنون کتاب‌های باارزشی را در حوزه ادبیات داستانی و نقد ادبی نگاشته است. اولین آنها در این حوزه «جستاری در اصطلاح شناسی ادبیات داستانی» است که سال 94 تالیف شده و نویسنده تلاش کرده با نگاهی عالمانه اصطلاحات عرصه ادبیات داستانی را کاوش کند. کار بعدی، «آنک جنگ اینک داستان» سال 95 نوشته شده که طی آن شاکری 25 نشست برگزار کرده و 13 اثر را مورد بحث قرار داده است.

به گفته وی، در این کتاب نویسنده مباحث ایده‌پژوهی و نسبت داستان دفاع مقدس با تراژدی و حماسه، نسبت ادبیات دفاع مقدس و داستان‌های سیاسی و دیگر موضوعات مرتبط را بررسی کرده است. اثر دیگر که دو سال بعد نوشته شده «درباره مانایی و میرایی» است که سال 97 تالیف کرده و در آن به بحث تقصیر (روش کاهشی) پرداخته است. عصاره کتاب «فلسفه داستان داستان» در کتاب «درباره مانایی و میرایی» نیز آمده بود و شاکری بیش از نویسنده بودن یک صاحب نظر و متخصص ادبی است.



سنگری افزود: شاکری در «فلسفه داستان داستان» 9 روش تقصیر را توضیح داده است. همچنین در ساختار کتاب یک نوع گم‌شدگی وجود دارد. زبان شاکری دیریاب است و برای خواندن و فهم کتاب‌هایش به تامل زیادی نیاز داریم. پاورقی‌های کتاب حجم زیادی دارد، ضمن اینکه در بیان مطالب ابتدا مجملی از موضوع را آورده و سپس بسط داده است، البته گاهی پراکنده‌گویی‌هایی دارد.

وی همچنین عنوان کرد: شاکری باورمندی انقلابی و درک‌مندی دردمند و انسانی نگران است که دغدغه برطرف‌کردن مشکلات و انحراف‌ها را دارد. زبان، اندیشه و رویکرد وی دفاعی و نه انفعالی است که دارای وجه سلبی است که به تدریج روی به ایجاب می‌رود.

دغدغه «فلسفه داستان داستان»، هندسه معرفتی است
همچنین علی عباسی، منتقد ادبی و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در سخنانی با بیان اینکه شاکری در کتاب «فلسفه داستان داستان» دغدغه هندسه معرفتی دارد، تاکید کرد: این کتاب دارای نظریه بومی و جدید است و بسیار دقیق به بیان تعاریف پرداخته است.

عباسی افزود: نویسنده به بحث درباره روایت دفاع مقدس پرداخته که نوع ادبی غالب در ایران را ادبیات دفاع مقدس تشکیل می‌دهد و ریشه در سنت ملی، ایرانی و اسلامی ما دارد. «فلسفه داستان داستان» به بحث درباره خلاقیت و هندسه معرفتی می‌پردازد و بیان می‌کند که باید به سنت و هویت خود توجه کنیم.

وی تاکید کرد: باید اندیشه نویسنده نیز در کنار نظریه‌ها بیان می‌شد و باید توجه کنیم که نویسنده می‌خواهد به تعریف دقیقی از نوع ادبی دفاع مقدس دست یابد. ادبیات دفاع مقدس از سایر گونه‌های ادبی متفاوت است و به ایرانیان اختصاص دارد. «فلسفه داستان داستان» اثری موفق است که بذرهای نظریه‌پردازی را درباره هنر ایرانی و اسلامی همراه دارد.

همچنین علیرضا کمری، نویسنده و منتقد ادبی در سخنانی عنوان کرد: این کتاب چهارمین اثر پربار شاکری در حوزه شناخت و پژوهش ادبیات داستانی است. شاکری از داستان‌نویسی آغاز کرده و به درنگ و نقد رسیده است. تمام آثار شاکری دارای عناصر تعهد به عهد، دین‌دردی و اعتقاد به آرمان‌های اسلامی و انقلابی است.