خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ معصومه رامهرمزی ـ جهان هستی نظام فوق‌العاده پیچیده‌ای است با مؤلفه‌های فراوان و هر مؤلفه با ابعادی گوناگون که می‌توان به بررسی آن پرداخت. معروف است که کتاب طبیعت را به زبان ریاضی نوشته‌اند. دنیاهای بی‌نهایت کوچک تا جهان کهکشان‌ها همه نیازمند تعمق، بررسی و شناخت است. مسیرهای اقمار به دور سیارات، سیارات به دور خورشیدها و خورشیدها در پهنة کهکشان‌ها همه و همه اشکال هندسی مشخصی هستند که تنها شمار اندکی از آنها را می‌شناسیم. تأثیر علم ریاضی بر شناخت انسان از عالم هستی، امری بدیهی اما قابل استدلال است. دکتر مهدی بهزاد ریاضی‌دان شهیر ایرانی، دانش ریاضی را کلیدی برای شناخت عالم هستی و دانشی پایه برای ایجاد و توسعة زمینه‌های علمی، فناوری و پژوهشی در دنیای امروز می‌داند که نقشی پیش‌برنده در ایجاد تمدن‌ها دارد. استاد طی هشت دهه زندگی اثربخش خود به آموزش و ترویج ریاضی پرداخت و از هیچ کوششی در این زمینه مضایقه نکرد.

قصة علاقه‌مندی مهدی بهزاد به دانش ریاضی، به سال‌های کودکی ایشان برمی‌گردد. به دهة بیست شمسی و زندگی در شهر کویری یزد. شهری که مردمانش مشهورند به سخت‌کوشی، قناعت، سازگاری با شرایط سخت اقلیمی و طبیعی و همزیستی مسالمت‌آمیز با سایر ادیان الهی. اولین شهر خشتی جهان که بادگیرها و مناره‌ها و زیبایی معماری‌اش نشان از فرهنگی غنی دارد. در آن سال‌ها اهالی یزد همچون مردم سایر شهرهای ایران در محرومیت روزگار می‌گذراندند و مدارس با ضعف بهداشتی و آموزشی دست به گریبان بودند. جامعه از بیماری‌هایی چون حصبه، وبا و تراخم رنج می‌برد. رسم بسیاری از معلمان، تأدیب دانش‌آموزان با شلاق و خط کش بود و محصلان پیش از آنکه در مباحث آموزشی مورد توجه اولیاء مدرسه باشند، به چوب و فلک بسته می‌شدند و در ازاء کمترین خطا مجازات سنگینی را تحمل می‌کردند. با وجود همة ناملایمات اجتماعی، مهدی از شاگردان ممتاز مدرسه بود و با جدیت درس را دنبال می‌کرد. پدرش روزهای کودکی او را با معماهای ریاضی پر می‌کرد تا راه اندیشیدن را به او بیاموزد. شاید ایشان به شکل علمی اهمیت ریاضی را در زندگی نمی‌دانست اما به خوبی شاهد بود که حل معماهای ریاضی، ذهن فرزندش را شفاف می‌کند و قدرت خلاقیت او را پرورش می‌دهد.
مهدی مثل بسیاری از همسالانش تابستان‌ها کار می‌کرد تا هنر پول در آوردن را بیاموزد و هیچ‌گاه نیازمند دیگری نباشد. تلاش برای کسب معاش و کارکردن در یک مرکز تجاری و انجام اموری چون منشی‌گری، حسابداری و انبارداری، تجربه‌های خوبی بود که او را برای آینده‌ای روشن آماده می‌کرد.

مهدی بهزاد در سال 1335 بعد از دریافت دیپلم ریاضی از دبیرستان ایرانشهر یزد، با قبولی در رشته الکترومکانیک وارد دانشکدة فنی دانشگاه تهران شد. هنوز چند ماهی از تحصیل مهدی در این رشته نمی‌گذشت که او فهمید آدم کار فنی نیست. خواستة درونی او تحصیل در رشته ریاضی بود. بهزاد با شجاعت از رشته الکترومکانیک انصراف داد و سال بعد در کنکور دانشسرای عالی شرکت کرد و در رشتة ریاضی پذیرفته شد. او مرد ریاضی بود. آرزو داشت که همه زندگی‌اش در مسیر آموختن و آموزش ریاضی قرار بگیرد. حرکت علمی مهدی بهزاد از دورة کارشناسی در دانشسرای عالی آغاز شد. نمرات عالی و اشراف بر دروس ریاضی او را در فهرست دانشجویان اعزام به خارج قرار داد. او در سال 1340 با گرفتن بورسیة تحصیلی از وزارت فرهنگ وقت، برای ادامة تحصیل راهی آمریکا شد. رفتن به کشورِ ینگ دنیا برای جوان پاک و ساده‌دل یزدی کار چندان ساده‌ای نبود اما برای دست‌یافتن به آخرین دستاوردهای علمی ریاضی این سفر دشوار را به جان خرید. همه چیز در این سفر برای او تازه و شگفت‌انگیز بود. مهدی جوانِ جویای دانش، مختصر وسایلی را در چمدان دانشجویی گذاشت و زودتر از موعود به فرودگاه مهرآباد رسید. تا آن روز نه فرودگاهی دیده بود و نه هواپیمایی. پس از نشستن در هواپیما فکرهای جدی سراغش آمد. مردِ حسابی هیچ به عاقبت کار فکر کردی؟ در کشور غریب می‌خواهی چکار کنی؟ خیلی زبان بلدی؟ خیلی پول داری؟ ...
تحصیل در آمریکا آسان یا سخت گذشت. استاد بهزاد از این فرصت، نهایت استفاده را کرد و توانست در سال 1344 دکترای ریاضی خود را از دانشگاه ایالتی وین اخذ کند. در دورة دکترا به واسطة یکی از دانشجویان آمریکایی به نام گری شارتراند با علم گراف آشنا شد. علاقه‌مندی دکتر بهزاد به علم گراف موجب تألیف چند کتاب مشترک با دوست آمریکایی‌اش دربارة علم گراف شد. پس از اتمام دورة دکترا برای کسب تجربة بیشتر یک سال در دانشگاه شهر دیترویت به آموزش ریاضی پرداخت. دکتر بهزاد هیچ‌گاه سخنِ گری شارتراند را فراموش نکرد که به او گفت: تو امروز دکتر شدی. فردا استاد.
استاد به عشق ایران و ایرانی در سال 1345 به وطن بازگشت و در دانشگاه شیراز مشغول به کار شد. دکتر مهدی بهزاد در سال‌های خدمت خود در دانشگاه شیراز، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه صنعتی شریف به آموزش ریاضی در شاخه‌های مختلف پرداخت. ایشان در چند سفر تحقیقاتی و علمی به آمریکا آخرین اطلاعات روز ریاضی را آموخت و تجربه و دانش جدید را به کشور منتقل کرد.

دکتر بهزاد در سال 1355 به عنوان اولین رئیس بخش علوم پایه شورای پژوهش‌های علمی کشور انتخاب شد و برای اشاعة پژوهش در شاخه‌های علوم پایه برنامه‌ریزی کرد. در همین سال به عنوان یکی از شانزده عضو هیئت مؤسس فرهنگستان علوم ایران برگزیده شد و با رأی متفق اعضا، مسئولیت دبیرکلی این فرهنگستان را به عهده گرفت. کتاب «گراف» تألیف دکتر بهزاد و دو استاد آمریکایی در سال 1357 چاپ و منتشر شد. استاد در فروردین‌ماه سال 1361 به افتخار بازنشستگی نائل شد. ایشان به موازات فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی برای رشد و ترویج ریاضی در کشور تلاش بسیاری کرد و چندین مسئولیت اجرایی همچون دبیری انجمن ریاضی کشور را بر عهده گرفت. او پس از رسیدن به سن بازنشستگی از پا ننشست و همکاری خود را با مرکز نشر دانشگاهی آغاز کرد. سامان‌دهی به وضعیت کتاب‌های درسی ریاضی اعم از تألیف و ترجمه، تلاش برای واژه‌گزینی اصطلاحات ریاضی و ویراستاری متون درسی، از اهداف این همکاری به شمار می‌آمد. عضویت در هیئت تحریریة نشر ریاضی و نقش مدیرمسئولی در این مجموعه، از دیگر فعالیت‌های استاد بهزاد برای تحکیم زیرساخت‌های علمی ریاضیات در کشور است. او هیچ‌گاه دست از آرزوهایش برنداشت. یکی از آرزوهای دکتر بهزاد پیوند و آمیزش هنر با علم ریاضی بود. استاد با کمک همسرش که نویسنده و مترجمی تواناست، حالت تعمیم‌یافتة یکی از معماهای ریاضی به نام معمای سه گاف را تبدیل به نمایشنامه کرد.

دکتر مهدی بهزاد ریاضی را تداعی همزمان علم و هنر می‌داند. از آنجا که زندگی باید با نظم توأم باشد، به‌سادگی می‌توان به اهمیت این علم در جامعه و در زندگی روزمرة مردم پی برد. دکتر بهزاد در تلاش‌های چندین‌سالة خود برای ترویج ریاضیات به دنبال این هدف نبود که همه مردم ریاضی‌دان شوند بلکه دانش ریاضی این قدرت را به هر انسانی می‌دهد که ذهنی تحلیلی داشته باشد تا در مواجهه با مسائل روزمره، در دنیای پیشرفته و پیچیدة امروز، بر اساس موازین منطقی تصمیم بگیرد و به قدر لازم ریاضی را مشتمل بر علوم کامپیوتری، آمار و احتمالات بداند. ذهن تحلیلی جز با پرداختن به اصول سادة ریاضیات، منطق و حل معما شکل نمی‌گیرد. از نگاه دکتر مهدی بهزاد ریاضیات در حکم دوی ماراتون تمام ورزش‌های ذهنی است. مؤلف کتاب گراف مهم‌ترین دلیل ریاضی‌زدگی را ضعف نظام آموزشی در دوره‌های پیش از دانشگاه به ویژه دبستان می‌داند. دانش‌آموزی که مفهوم مجموعة اعداد طبیعی را نفهمد و با الگوریتم‌های سادة جمع و ضرب به خوبی آشنا نباشد، نمی‌تواند مفاهیم پیچیده‌تر مجموعه‌های اعداد صحیح، کسری و حقیقی را درک کند و چهار عمل اصلی بر این گونه مجموعه‌ها را یاد بگیرد. از دیدگاه استاد مسلّم ریاضی، دکتر مهدی بهزاد، معلم خوب می‌تواند در کلاس درس شیرینی و زیبایی ریاضیات را به نمایش بگذارد و از دانش‌آموزان ریاضی‌گریز، ریاضی‌پژوهانی توانمند و علاقه‌مند تربیت کند.

در تعهد و دلسوزی استاد مهدی بهزاد نسبت به ترویج ریاضی در کشور مثال‌های بسیاری می‌توان زد با این اوصاف، در بزرگی استاد همین بس که پس از برگزیده شدن ایشان در همایش چهره‌های ماندگار کشور بدون ذره‌ای تردید، خودرو سمند را که جایزة شخصی ایشان بود به انجمن ریاضی کشور هدیه کردند. پس از آن نیز جایزة علامه طباطبایی بنیاد ملی نخبگان را که صد میلیون تومان برای هزینه‌های پژوهشی فرد برگزیده است، برای ارتقای آموزش ریاضی دانش‌آموزان محروم روستاها و شهرهای دورافتاده اهدا کردند.
نام دکتر مهدی بهزاد سال‌هاست که به دانش ریاضی گره خورده است. استاد عمر پر بر و بار خود را وقف آموزش و ترویج ریاضی در کشور کرد و هنوز هم دغدغة اصلی او دانستن اهمیت ریاضیات در زندگی است. ریاضیات به عنوان یکی از رشته‌های علوم پایه در ایجاد و توسعة زمینه‌های علمی، فناوری و پژوهشی دنیای امروز و پیشبرد تمدن، همواره از اهمیت خاصی برخوردار بوده است و غفلت از اهمیت و پرداختن به آن مساوی است با عقب‌ماندگی علمی و جاماندن از چرخة توسعه. اهمیت ریاضیات تنها در این نیست که ملکة علوم و زبان علم است و در بسیاری از رشته‌ها کاربرد دارد، بلکه اهمیت آن در این است که ذهن را شفاف می‌کند و قدرت خلاقیت را بالا می‌برد.
امید است که پروردگار مهربان بر عمر شریف دکتر مهدی بهزاد بیفزاید و علاقه‌مندان علم و دانایی از سایه‌سار وجودش بهره‌مند شوند. ان‌شاءالله