در دنیای شاهنامه قهرمانی‌ها تنها محدود به دلاوری در میدان جنگ نیست، خردمندی هم لازمه قهرمانی است و از همین روست که در وجود قهرمانانی بزرگ چون رستم و کیخسرو و دیگران دلاوری غالبا با دانایی و خرد آمیخته است. عالی‌ترین تجسم خردمندی در شاهنامه بزرگمهر است که خود یک نوع رستمی است که هفت‌خان او عبارت است از هفت بزم معروف خسروان.
شاهنامه حماسه داد و قانون است، حماسه مقاومت بی‌تزلزل در مقابل هرچه اهریمنی است. در نزد فردوسی، مثل آنچه در نظر جامعان اوستا معمول بوده است تاریخ تنها تاریخ جنگ و صلح نیست. بستن دیو، و سعی در مبارزه با شرک محرک اصلی آن است، و به همین دلیل هر یک از دست‌آوردهای تمدن، برای مورخ اهمیت خود را دارد – چون تمام اینها، حتی تمام جنگ‌هایی که در تاریخ روی می‌دهد ناظر به مبارزه با شر است و تمام تاریخ، مبارزه انسان با شرور است.
شاهنامه یکی از کتاب‌هائی است که می‌تواند در این گیرو دار به یاری نسل سرگردان کنونی بیاد و روح مغرور و ملتهب او را مایه تنبه و تسکینی باشد.
حکیم طوس در بنای کار عظیم شاهنامه به این جریان سیال دائمی توجه فراوان داشته و تفکرات فلسفی او از آن منشأ سیراب می‌شود. در شاهنامه این نبرد، گاه میان دو بیگانه، دو دشمن، و گاه میان دو دست یا دو خویشاوند روی می‌دهد و در تنگنای فاجعه که روزنه رستگاری از هیچ کرانه‌ای پیدا نیست داعیه رنج و الم استوار می‌شود.
نظر شما