به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، امروزه مقوله هویت ایرانی، پیشینه و اهمیت آن در طول ادوار تاریخ و تلاش برای بازنمایی هویت در دوران معاصر، به مسئله‌ای چالش‌برانگیز بدل شده است. در دوران حساس کنونی پرداختن به مسئله ایران‌زمین و هویت ایرانی و تلاش برای کشف و یافتن شواهد متنی معتبر و متقن در آثار تاریخی و ادبی فارسی، در جهت تأیید قدمت و پیشینه کهن مفهوم ایران و هویت این سرزمین، یک ضرورت بایسته است.
دوره ایلخانی به دلیل احیاء و استمرار هویت ایرانی و اندیشه ایران‌شهری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. می‌توان گفت پس از سقوط ساسانیان، برای نخستین بار در عصر ایلخانی بود که بستر و زمینه مناسب برای بازنمایی جنبه‌های گوناگون هویت ایرانی فراهم گردید. این موضوع در آثار تاریخی منثور و منظوم این دوره به‌ویژه شاهنامه‌های تاریخی انعکاس یافته است. عصر ایلخانی یکی از مهم‌ترین دوره‌های شاهنامه‌سرایی محسوب می‌شود؛ منظومه‌های تاریخی ارزشمندی در این دوره پدید آمده و موضوع هویت در این تاریخ‌های منظوم با تأکید و تصریح بیشتری نسبت به تاریخ‌های منثور بیان شده است.
در این کتاب کوشیده شده ابعاد گوناگون هویت ملی و ایرانی در آثار منظوم دوره ایلخانی بررسی شود تا مشخص شود شاعران این منظومه‌ها چقدر در خدمت نهادهای قدرت بودند و تا چه اندازه در راستای تثبیت و استمرار مؤلفه‌های ایرانی حرکت کردند. هدف اصلی پژوهش، بررسی مسئله هویت ایرانی و مشروعیت‌بخشی به نهاد قدرت در تاریخ‌های منظومی است که در دوره ایلخانی، یعنی از زمان ورد هولاکوخان به ایران و تأسیس سلسله ایلخانی تا مرگ ابوسعید در دربار حاکمان این سلسله سروده شده است. همایون‌نامه، شهنامه چنگیزی، ظفرنامه حمدالله مستوفی و شهنشاه‌نامه تبریزی نخستین حماسه‌های تاریخی موجود بعد از شاهنامه فردوسی و تنها تاریخ‌های منظومی هستند که در دوره تاریخی موردنظر در دربار ایلخانان سروده شده است. بنابراین این چهار منظومه، پیکره متنی اصلی این پژوهش را شکل می‌دهد.
در فصل اول به قمدمه و کلیات پژوهش پرداخته شده و مسئله تحقیق، پیشینه، روش کار و پیکره متنی پژوهش شرح داده شده است. در فصل دوم پس از ذکر مقدمه‌ای درباره پیشینه هویت، سازه‌های هویت ایرانی در چهار بخش جغرافیایی (برجسته‌سازی نام ایران و ایران‌زمین در عصر ایلخانی و انطباق محدوده حکمرانی ایلخانان با قلمرو ایران باستان)، سیاسی (بازنمایی صفات شاه آرمانی ایران‌زمین در چهره حاکمان مغول)، دینی (خلق چهره‌ای مقدس و دیندار از مغولان و ایلخانان از طریق ارتباط متافیزیکی و اسلام‌پناهی آنها) و فرهنگی (میزان توجه به آیین‌ها، سنت‌ها و فرهنگ ایرانی و زبان فارسی) در چهار منظومه حماسی ـ تاریخی مهم عصر ایلخانی بررسی و تحلیل شده است.
در فصل سوم چگونگی روایت حوادث تاریخی مهم دوره مغول و ایلخانی شامل حمله چنگیزخان مغول به ایران، فتح قلاع اسماعیلیه و نابودی خلافت عباسی به دست هولاکوخان، خصومت و درگیری‌ها با خاندان جوچی و جغتای و نبرد با ممالیک مصر و شام در چهار منظومه بررسی و با یکدیگر مقایسه شده است تا روند تبدیل مغولان مهاجم به ایلخانان پاسدار ایران‌زمین بهتر آشکار شود؛ با بررسی انگیزه و عوامل روی‌دادن این وقایع و چگونگی توصیف مغولان، ایلخانان و دشمنان آنها، نگرش هر یک از این شاعران نسبت به این حوادث و رویکرد ایران‌گرایانه آنها بهتر آشکار می‌شود.
کتاب «پایداری هویت ایرانی زیر سیطره مغول» نوشته مهشید گوهری کاخکی در 390 صفحه، شمارگان 1100 نسخه و بهای 220 هزار تومان از سوی نشر سخن منتشر شد.
یکشنبه ۵ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۱۵
نظر شما