«هری کلهچکشی» از خاندان کوسههای سرچکشیِ دریاهای عمیق است؛ البته که هری ترجیـح میدهد یک کوسهی سفید بزرگ یا کوسهببر یا هر چیز دیگری باشد بهجز خودِ کلهچکشیاش!
درباره این کتاب و علت انتخاب این مجموعه برای ترجمه و تاثیر آثار طنز روی کودکان و نوجوانان با فداییحسین صحبت کردیم. او معتقد است مهمترین کارکرد طنز ایجاد جذابیت است. در ادامه این گفتوگو را میخوانید:
درباره ترجمه مجموعه کتابهای «هری کله چکشی» بگویید و چه شد که این مجموعه را به عنوان ترجمه انتخاب کردید؟
به واسطه کار و البته علاقه شخصی، دائما کتابهای جدیدی که در حوزهی ادبیات داستانی یا نمایشی برای بچهها تولید میشود، بهخصوص آنهایی که دیدگاههای نو، شیوههای نگارشی و زبان روایی تازه یا روشهای کتابسازی جدیدی دارند، جستوجو میکنم. مجموعهی «هری کله چکشی» جزو کتابهایی بود که به نظرم بیشترِ ویژگیهای بالایی را داشت. زاویه نگاه جدید، زبان روایی تازه و طنز عالی در این مجموعه فوقالعاده بود. بنابراین مجموعه «هری کله چکشی» را به نشر هوپا پیشنهاد دادم و آنها نیز استقبال کردند و کار به جریان افتاد.
از نگاه شما این کتاب بیشتر جنبه آموزشی دارد یا سرگرمی؟
واقعیت این است که مجموعه هری بیش از هر چیز سرگرمکننده است؛ هرچند وجوه آموزشی و تربیتی خوبی هم دارد اما گروه نویسندگان این مجموعه بیش از هرچیز ایجاد شرایطی برای سرگرمی و لذت برای بچهها را مد نظر قرار دادند. البته این موضوع به نظر من نهتنها عیب نیست بلکه یک مزیت به حساب میآید، چون هر کتابی وقتی برای بچهها تهیه میشود، هرچقدر هم آموزشی و تربیتی باشد اما در درجه اول باید سرگرمکننده باشد تا اول از همه بتواند مخاطب را جذب خودش کند و بعد از آن به دنبال ارائه پیام باشد.
به نظر شما بچهها وقتی داستان طنز میخوانند چه حسی پیدا میکنند؟ چه تاثیری بر روی آنها دارد؟
مهمترین کارکرد طنز ایجاد جذابیت است. همه، آدمهای طنزپرداز را دوست دارند چون با زبان متفاوت حرف میزنند. زبان طنز پر از نکتهسنجی و ریزبینیهای هنرمندانه است که اتفاقا بچهها در آن استاد هستند. به همین خاطر بچهها از داستان طنز استقبال میکنند. داستانهای طنز موقعیتهای بامزه و تجربهنشدهای را روایت میکنند که بچهها دوست دارند در چنین موقعیتهایی قرار بگیرند و آنها را تجربه کنند؛ از طرف دیگر، داستانهای طنز پر از شخصیتها و اتفاقات عجیب و غریب و بامزه است که به جذابیت این داستانها کمک میکند و طبیعتا در جذب مخاطب کودک و نوجوان هم مؤثر است.
آیا خواندن چنین کتابهایی بچهها را ترغیب به مطالعه بیشتر درباره ماهیها میکند؟
البته، چون زندگی ماهیها و کلا دنیای زیر آب یک دنیای تجربه نشده و در عین حال عجیب و تازه است، بنابراین خواندن داستانهایی در این باره منجر به آشنا شدن بچهها با چنین دنیایی میشود و چه بسا آنها را به سمت جمعآوری اطلاعات بیشتر در مورد دنیای زیر آب و دانستن از موجودات دریایی ترغیب کند.
در این مجموعه چه مقدار به مسئله حفاظت از محیطزیست اهمیت داده است؟
از آنجایی که موضوع محیطزیست بیشتر به رابطهی انسان با طبیعت مربوط میشود و در این مجموعه کمتر نشانی از انسانهاست؛ بنابراین اشاره چندانی به مسئله محیطزیست نمیشود؛ با این حال همین که بچهها با دنیای آبزیان و محیط زیر آب آشنا میشوند، حساسیت آنها را نسبت به محیطزیست آبزیان بالا میبرد و به نظرم این میتواند توجه بچهها به محیطزیست دریایی را جلب کند.
دغدغه شما برای کودکان و نسل امروز چیست؟
یکی از دغدغههای من در مورد نسل امروز فاصله گرفتن از گذشته و پیشینهی فرهنگی و تاریخی آنهاست. دنیای تکنولوژی و فضای مجازی، بچهها را از پیشینهی غنی فرهنگی و تاریخیشان دور کرده و توجه بیش از حد آنها به چنین دنیایی باعث شده است که پشتوانهی فرهنگی و تاریخیشان را از دست بدهند. بچهها به اطلاعاتی که از طریق چنین فضایی به آنها دیکته میشود، وابسته شدهاند و عادت کردن به چنین روندی، باعث میشود که خودشان کمتر به دنبال مطالعه بروند و به همین اطلاعات گزیده بسنده کنند. ویژگیهای فضای مجازی باعث شده است که حوصلهی کودکان و نوجوانان برای مطالعه و پژوهش کم شود و این روند خطرناک به نظر میرسد؛ از طرف دیگر درگیری بیش از حد با فضای مجازی باعث کمشدن ارتباطات حقیقی با خانواده، دوستان و به طور کلی ارتباطات اجتماعی شده است و اگر چنین روندی ادامه پیدا کند، بچهها روزبهروز از همدیگر فاصله میگیرند؛ از این رو، معلوم نیست این شخصیتهای دور از هم و بیخبر از مناسبات و آداب اجتماعی چطور میخواهند آیندهی خود را در اجتماع رقم بزنند.
همهی اینها دغدغههایی هست که برای کودکان نسل امروز ذهن من رو به خودش مشغول کرده است.
به عنوان سخن پایانی، وظیفه نویسنده و مترجم در دنیای امروز چیست؟
امیدوارم نویسندگان و هنرمندان با خلق آثار جذاب برای بچهها تا جایی که امکان دارد بتوانند کودکان و نوجوانان را به مطالعه کتاب و استفاده از آثار هنری تشویق کنند تا تعادلی بین درگیری بچهها با فضای مجازی و حقیقی بهوجود آید که در آینده شاهد حضور نسلی پویا، خلاق و اهل مطالعه و تحقیق در جامعه باشیم.
نظر شما