عذرا جوزدانی، نویسنده، مترجم و ویراستار کتاب کودک و تهیه‌کننده رادیو در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، درباره ساخت برنامه‌های ویژه روز قلم در رادیو اظهار کرد: 35 سال از فعالیتم در رادیو می‌گذرد و 20 سال از این مدت، نیز روز قلم داشته‌ایم، اما هیچ‌گاه  دستورالعملی برای تولید برنامه، به‌مناسبت این روز دریافت نکردم.

وی با بیان این مطلب که به‌اصطلاح موردی، درباره اهالی قلم برنامه تولید کرده‌ام، ادامه داد: به جرات می‌گویم، دغدغه کلانی برای ترویج کتابخوانی حداقل درسطح  عمل میان مدیران رادیویی و حتی تلویزیونی وجود ندارد و همه دلمشغولی‌هایی که برای ساخت برنامه‌‌های کتاب‌محور در رادیو و تلویزیون وجود دارد؛ فردی است. این مساله حداقل در رادیو مشهود است؛ به‌عنوان مثال اگر تهیه‌کننده‌ای در رادیو و تلویزیون یا یک مدیری در یکی از این رسانه‌‌ها دغدغه کتاب، فرهنگ و کتابخوانی داشته باشد، از برنامه‌های کتاب‌محور و ساخت آن در رادیو یا تلویزیون حمایت می‌کند.

جوزدانی با بیان اینکه باید فقط به کسانی که دغدغه فرهنگ و کتاب دارند، امید داشته باشیم، گفت: در سطح تهیه‌کنندگان و کارشناس مجریان رادیو، اکنون تعامل قابل توجهی برای ساخت برنامه‌های کتاب‌محور شکل گرفته است، اما در سطح مدیران رادیویی این دغدغه یا کم است یا اصلا وجود ندارد.
 
برای ساخت یک برنامه کتاب‌محور باید مخاطب و ماهیت شبکه را بشناسیم
این تهیه‌کننده رادیو اظهار کرد: به‌طور حتم برای معرفی کتاب از یک شبکه رادیویی، حتما باید به کارکرد و مخاطبان آن شبکه دقت کرد و براساس ماهیت یک شبکه رادیویی، اثری را معرفی کرد. مثلا اگر قرار است کتابی از رادیو ایران معرفی شود، باید  آن کتاب برای همه خوانندگان مفید باشد اما در شبکه‌های رادیویی جوان یا فرهنگ و گفت‌و گو که مخاطبان خاص‌تر هستند، کتاب معرفی شده باید برای گروه خاصی از مخاطبان مناسب باشد.
 
انتخاب کتاب در برنامه‌های رادیویی سلیقه‌محور است
این تهیه‌کننده رادیو با انتقاد از سلیقه‌محوری در انتخاب و معرفی کتاب در برنامه‌های کتاب‌محور رادیو و تلویزیون گفت: مثلا برخی مدیران رادیویی براساس سلیقه شخصی می‌گویند، کتاب ترجمه معرفی نکنید. درست است که کتاب‌های ترجمه بد ـ بی‌کیفیت ـ زیاد است اما‌ آثار ترجمه خوب هم کم نیستند و نباید برای معرفی کتاب به جز ضوابط و عرفی که در کشور وجود دارد، محدودیت بیشتری قائل شد.
 
شبکه ایران صدا قدم‌های خوبی برای کتابخوانی برداشته است
جوزدانی درباره برنامه‌های شاخص کتاب‌محور رادیو گفت: شاید درست نباشد که نام برنامه خاصی را مطرح کنم اما به نظرم شبکه «ایران صدا» با تولید کتاب‌های صوتی گام مهمی برای تشویق مخاطبان به کتابخوانی برداشته است؛ به‌عنوان مثال در همین شبکه گفت‌و‌گو، برنامه‌هایی مانند «برداشت هفتم»، «گذر کتاب» و برنامه «تقاطع فرهنگ» و برنامه «گفت‌و‌گوی فرهنگی» این شبکه که تمام مشکلات حوزه نشر را منعکس می‌کند، برنامه‌هایی بودند که من به عنوان تهیه‌کننده در آن‌ها حضور داشتم و از خروجی کار راضی بودم؛ البته برنامه‌های موفق کتاب‌محور در شبکه‌های دیگر رادیویی نیز تولید می‌شوند.
 
شبکه‌های مجازی و اجتماعی رقیب کتاب، فرهنگ و رادیو نیستند
این نویسنده و مترجم کتاب کودک درباره رقابت رادیو با شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی گفت: به نظر من شبکه‌های اجتماعی و مجازی رقیب فرهنگ، رادیو و کتاب نیستند. این رسانه‌ها  همیشه به‌عنوان یک دوست همراه رادیو بودند و این رسانه نیز  همواره تعامل خوبی با شبکه‌‌های مجازی داشته است.
 
وی افزود: برای مطلع شدن و تشویق شنوندگان، رادیو به شبکه‌های مجازی و اجتماعی نیاز دارد زیرا  مباحث مهم فرهنگی که در فضای مجازی به آن‌ها پرداخته می‌شود؛ ممکن است به‌عنوان سوژه‌ در رادیو به آن پرداخته شود. از طرف دیگر انعکاس برنامه‌های رادیویی در شبکه‌های مجازی، باعث ترغیب بیشتر مخاطبان برای گوش دادن به یک برنامه خاص رادیویی می‌شود؛ بنابراین رادیو و شبکه مجازی می‌توانند همدیگر را کامل کنند.

 ویژگی‌های یک برنامه خوب رادیویی کتاب محور چیست؟
جوزدانی درباره ویژگی‌های یک برنامه خوب رادیویی کتاب‌محور اظهار کرد: یک برنامه کتاب‌محور رادیویی در درجه اول باید مخاطبش را بشناسد و بداند برای چه کسانی می‌‌خواهد برنامه بسازد. آن شبکه رادیویی باید براساس نوع مخاطبانش به تولید برنامه کتاب‌محور اقدام کند و حتی کتابی که انتخاب می‌کند متناسب با شنوندگانش باشد. انتخاب کارشناس‌مجری برنامه نیز نقش مهمی در هدایت و موفقیت یک برنامه رادیویی کتاب‌محور دارد.
 
وی افزود:‌ یکی دیگر از مولفه‌های برنامه‌سازی موفق رادیویی در زمینه کتاب این است که یک برنامه‌ساز به جنبه‌های مختلف حوزه کتاب بپردازد و برنامه، دربرگیرنده همه جوانب بازار کتاب و نشر باشد. ویژگی مهم دیگر یک برنامه خوب کتاب‌محور رادیویی، فرم ساخت آن است؛ یعنی یک برنامه رادیویی در حوزه کتاب باید در انتخاب کتابی که معرفی می‌کند، صدایی که به کار می‌گیرد، موسیقی و افکت‌هایی که می‌گذارد و همچنین نحوه ورود به موضوع برنامه و سوال‌هایی که از نویسنده می‌پرسد، با فکر عمل کند تا بتواند مخاطب خودش را پیدا کند.

توفیق رادیو و تلویزیون در ساخت برنامه‌‌های کتاب‌محور
جوزدانی درباره توفیق رادیو و تلویزیون در ساخت برنامه‌های کتاب‌محور گفت: به نظر من مقایسه برنامه‌های رادیو و تلویزیون به لحاظ ساختار متفاوتی که دارند؛ شاید زیاد درست نباشد اما به‌طور کلی می‌توان گفت رادیو به خاطر قدمت و برنامه‌سازان حرفه‌ای‌تری که دارد؛ بهتر و بیشتر از تلویزیون در ساخت برنامه‌های کتاب‌محور توفیق داشته است. برنامه‌های رادیو جدی‌تر، عمیق‌تر، فراگیر‌تر است و اقشار بیشتری از مردم را مخاطب برنامه‌سازی خود می‌داند.
 
حوزه فرهنگ به اندازه کافی آدم تاثیرگذار دارد نیازبه حضور سلبریتی‌ها نیست
 این تهیه‌کننده رادیو با بیان اینکه اصلا معتقد به حضور سلبریتی در برنامه‌های کتاب‌محور رادیو و تلویزیون نیستم، اظهار کرد: حوزه فرهنگ به اندازه کافی آدم‌های مهم، تاثیر‌گذار و اهل قلم دارد، از مخاطبان تخصصی، کودک و نوجوان تا قشر دانشگاهی، کتابخوان و  حتی کسانی که به این حوزه  علاقه دارند یا دستی بر قلم دارند؛ می‌توانند این حوزه را پوشش دهند.

وی افزود: رادیو در سنین مختلف و اقشار مختلف، مخاطب کتابخوان زیادی دارد. فقط باید  برنامه خوب کتاب‌محور بسازیم و کتاب را خوب معرفی کنیم و با این مولفه‌ها، دیگر نیازی به  حضور سلبریتی‌ها که حتی باعث پایین آمدن کیفیت برنامه می‌شوند، نیست.