به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با فعالیت ۲۷۳۵ باب کتابخانه نهادی در کشور از‌مهم‌ترین تامین‌کنندگان کتاب بریل برای نابینایان است. این نهاد در زمینه تهیه کتاب‌های مناسب‌سازی‌شده برای ناشنوایان نیز به تازگی فعالیت‌هایی را آغاز کرده است. جواد اسدی، سرپرست اداره کل تأمین منابع کتابخانه‌های عمومی کشور به خبرنگار ایبنا می‌گوید:«نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده کتاب بریل در ایران است.» وی همچنین تاکید می‌کند، توجه به گروه‌های خاص همواره جزو دغدغه‌های نهاد بوده اما قطعا در شرایط فعلی مهم‌ترین چالش برای ارائه خدمات به گروه‌های خاص، منابع مالی است.
رویکرد شما برای تامین منابع کتابخانه‌های عمومی چیست؟
تهيه و تامين منابع مورد نياز كتابخانه‌ها از قديمي‌ترين كاركرد‌های نهاد كتابخانه‌هاي عمومی است. اين نقش، پس از استقلال نهاد كتابخانه‌ها، به عهده اداره كل تامين منابع گذاشته شد و كار اصلي اين اداره كل رصد بازار نشر، ارزيابي، تامين و توزيع منابع مناسب میان كتابخانه‌هاست. اداره کل تامین منابع، روزانه کارِ شناسایی، تهیه و ارزیابی تازه‌های نشر و عناوین حائزاهمیت آثار در تمامی حوزه‌ها را انجام می‌دهد و بعید است عنوان مهمی از دامنه این رصد بیرون بماند.
حاصل این بررسی، انتخاب کتاب‌هایی است که اولا موردنیاز واقعی اعضا باشند، ثانیا دارای شرط مهم «عمومی‌بودن» از نظر محتوا و در قیاس با کتاب‌های مشابه آن موضوع باشند. البته نهاد کتابخانه‌ها مبتنی بر ارزش‌ها و تعاریف جدید از کتابخانه و کار در کتابخانه به دنبال اجرای خدمات دیگر کتابخانه‌ای به اعضا است و رسالت خود را منحصر به عضوگیری و امانت‌دهی منبع کتابخانه‌ای نمی‌داند.
اولویت نهاد برای تهیه منابع کتابخانه‌های عمومی چیست؟
نهاد كتابخانه‌های عمومی كشور و اداره كل منابع، امكان خريد همه منابع منتشره شده در كشور را ندارد. کمبود منابع مالی، تعداد محدود کتابخانه‌ها کتابخانه و چشم‌گیر نبودن عناوین قابلِ توجه چاپ اول، برخی از دلایل این وضعیت است. جايگاه فرهنگی كتابخانه‌ها، تركيب اعضا و مواردی از اين دست نشان می‌دهد كه باید براساس نياز كتابخانه‌ها و متناسب با رسالت فرهنگی مجموعه نهاد كتابخانه‌ها، منابع مناسب «به‌گزينی» شود.
بهروزرسانی و به‌گزينی منابع از چند روش انجام می‌شود؛ اول از طریق رصد کارشناسان و ارزیابان اداره کل تامین منابع، دوم معرفی از سوی ناشران و سوم اعلام نیاز از طرف کتابخانه‌ها. تقریبا تمامی کتابخانه‌های زیر پوشش نهاد از ابتدای سال تاکنون؛ عناوینی که در سال گذشته در فرایندی ذکر شده از سوی نهاد خریداری شده بود را دریافت و تا انتهای سال نیز به تناوب این آثار را دریافت خواهند کرد.
نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور تا پایان سال چه برنامه‌ای برای به روزرسانی منابع دارد؟
اداره کل تامین منابع برای رسیدن به هدف و ماموریتش که تامین بهترین منابع اطلاعاتی مورد نیاز کتابخانه‌های عمومی است، بهطور روزانه در حال ارزیابی تازه‌های نشر است. این ارزیابی عموما از طریق تمام‌خوانی عناوین انجام می‌شود. کتاب‌هایی که طی این فرآیند انتخاب می‌شوند؛ پس از تامین منابع مالی مورد نیاز خریداری و به کتابخانه‌ها ارسال می‌شوند.
امیدواریم طبق سنوات گذشته، بتوانیم دوره‌های آموزشی مشاوره کتابدار را برگزار‌کنیم تا کتابدارانمان در کتابخانه‌ها بتوانند بیش از پیش با اطلاعات روز به معرفی عناوین جدید، راهنمایی و ارائه مشاوره به اعضای کتابخانه‌های عمومی بپردازند؛ همچنین در تلاشیم کتابخانه‌های بیشتری را به اسباب‌بازی مجهز کنیم.
اولویت در سال جاری و سال آینده، تلاش برای تحقق اهداف سند چشم‌انداز نهاد یعنی ارتقای آگاهی‌های عمومی از طریق تامین منابع اطلاعاتی اعضا با توجه به اقتضائات سنی، فرهنگی، جغرافیایی و جسمی، همچنین تلاش برای تقویت مولفه‌های هویتی ایرانی اسلامی است که اداره کل تامین منابع مسئولیت آن را بر عهده دارد.
در تلاشیم مانند سال‌های گذشته خریدهایی را برای قومیت‌های متنوع ازجمله آذری زبانان، کرد زبانان، اهل تسنن، عرب زبانان و... داشته باشیم. هر قدر منابع مالی بیشتری در اختیار این اداره کل قرار بگیرد، تعداد عناوین و نسخه‌های آثار ارسالی به کتابخانه‌ها بیشتر خواهد بود و به تبع آن تامین سایر منابع ازجمله اسباب‌بازی، نشریه و منابع دیجیتال بیشتر میسر می‌شود.
درباره بهروزرسانی بخش نشریات کتابخانه‌ها توضیح بفرمایید؟
بخش نشریات از ابتدای تاسیس اکثر کتابخانه‌ها در فضای کتابخانه‌ها وجود داشته است. این بخش شامل روزنامه‌ها، نشریات استانی و نشریات سراسری است. طی تفاهم‌نامه‌ای که با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داریم، بیش از 120 عنوان نشریه سراسری برای کتابخانه‌های عمومی خریداری می‌کنیم. علاوه بر این، ادارات کل استانی نیز روزنامه‌های سراسری و محلی را براساس حفظ توازن، دیدگاه‌های سیاسی و نیاز اعضا خریداری می‌کنند.
آیا آماده همکاری و ارسال منابع وجین شده کتابخانه‌های خود به کتابخانه ملی هستید؟ ( هرچند نهادهای دولتی در این زمینه الزام دارند و نهادهای غیردولتی اختیاری این اهدا را انجام می‌دهند)
منابع وجینی چند دسته هستند. برخی از آن‌ها به دلیل فرسودگی و امانت فراوان از کتابخانه‌ها وجین می‌شوند که عموما قابل مبادله نیستند. بخش دیگر، کتاب‌های بدون مخاطب یا با مخاطب اندک هستند و بعضی منابع وجین‌شده کتابخانه‌ها نیز شامل آثار مازاد و تکراری می‌شوند. در هر صورت، عناوین تکراری یا بدون مخاطب در کتابخانه‌ها به مراکز مبادله کتاب استان ارسال می‌شوند تا از آن‌جا به کتابخانه‌های مورد نیاز استان‌ها ارسال شود. قطعا این اداره کل آماده همکاری و مبادله با کتابخانه ملی است.
آیا طرح خرید کتاب از سوی کتابدار انجام شده؟ چه تعداد از منابع براساس این طرح خریداری شده است؟
نهاد کتابخانه‌های عمومی اواخر سال گذشته دو طرح را با اهداف تمرکز‌زدایی و توجه به نیاز مستقیم کتابخانه‌ها اجرا کرد. نخست طرح «انتخاب کتاب توسط کتابدار» بود که در دو مرحله اجرا شد. در مرحله اول 251 عنوان از عناوین گروه سنی کودک و نوجوان را برای انتخاب کتابداران عرضه کردیم و در نهایت 313.321 نسخه کتاب انتخاب شد که به زودی به کتابخانه‌های هدف ارسال خواهد شد.
در مرحله دوم از طرح مذکور 950 عنوان کتاب در موضوعات مختلف برای انتخاب در اختیار کتابداران قرار گرفت که از این منابع، 239.428 نسخه کتاب مورد نیاز کتابخانه‌ها شناخته شد. در طرح دیگری با عنوان «خرید کتاب با مشارکت مالی استان‌ها» که 50 درصد اعتبار آن از سوی خود استان‌ها تامین شد، حدود 35 هزار عنوان کتاب از تازه‌های نشر در معرض انتخاب کتابداران قرار گرفت که حاصل آن انتخاب 203.182 نسخه کتاب بود که به زودی بخش مهمی از کتاب‌های تامین شده در این طرح توزیع خواهد شد.
مدت زمان تهیه و ارسال کتاب بر اساس این طرح‌ها چقدر است؟
با توجه به اینکه اکثر عناوین انتخابی بصورت تک نسخه بوده (به این معنی که یک کتاب خاص صرفا برای یک کتابخانه درخواست شده) و خریدها به صورت عمده نبوده است، پیش‌بینی می‌شود حدود 6 تا 8 ماه تهیه و ارسال این عناوین انتخابی زمان نیاز داشته باشد. امیدواریم پیش از موعد مقرر این موارد به سرانجام برسد.
چه برنامه‌هایی برای تامین منابع نابینایان و ناشنوایان دارید؟
توجه به گروه‌های خاص همواره جزو دغدغه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بوده است. علاوه بر خدماتی که سایر ادارات کل نهاد برای این این‌گروه‌ها طراحی کرده است، اداره کل تامین منابع بهطور خاص برای نابینایان عناوین مورد نیاز را به‌صورت بریل یا کتاب صوتی تولید و در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد.
به جرات می‌توان گفت، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده کتاب بریل در ایران است؛ البته که این مهم با همکاری و همدلی کتابداران نابینای کتابخانه‌های عمومی کشور انجام شده است. برای ناشنوایان نیز بخش مهمی از تولیدات ناشران که مناسب این گروه بوده شناسایی و تعداد قابل توجهی از آن‌ها خریداری و به کتابخانه‌های دارای بخش ناشنوایان ارسال شده است.
نهاد کتابخانه‌های عمومی برای تامین منابع ناشنوایان تاکنون چه کرده است؟
ارزیابان نهاد در اداره کل منابع، طی سلسله جلساتی که با متخصصان حوزه ناشنوایان داشتند، با ویژگی کتاب‌های مناسب ناشنوایان و کم‌شنوایان آشنا شدند و در فرآیند ارزیابی کتاب‌های موجود، کتابی که مناسب ناشنوایان تشخیص داده شود، اعلام و بررسی می‌شود و در صورت تایید نهایی، کتاب موردنظر در فهرست خرید برای ناشنوایان قرار می‌گیرد. با برخی از ناشران نیز گفت‌وگوهای ابتدایی انجام شده اما در حال حاضر شناسایی عناوین موجود در اولویت نهاد قرار دارد.
کتاب‌های مناسب ناشنوایان باید دارای تصاویر زیاد، لغات کم و متن ساده باشد. با کمک کارشناسان حوزه ناشنوایان، بخش مهمی از این کتاب‌ها را شناسایی، خرید و ارسال کردیم. علاوه بر این، به کمک همکارانمان در کتابخانه‌ها که علاقه‌مند به ارائه خدمت به ناشنوایان هستند، چند عنوان کتاب چند‌رسانه‌ای که علاوه بر متون ساده، با کمک زبان اشاره به انتقال مفاهیم می‌پردازد را تولید و در اختیار اعضای ناشنوای کتابخانه‌های عمومی قرار داده‌ایم.
چالش‌ها و مشکلات تهیه منابع بریل برای نابینایان و کتاب دیداری برای ناشنوایان چیست؟
قطعا در شرایط فعلی مهم‌ترین چالش، منابع مالی است. هزینه‌های تولید کتاب بریل بسیار بالاست. برای ناشنوایان نیز وضع به همین منوال است. خوشبختانه در بخش‌های نابینایان و ناشنوایان، کتابداران تحصیل‌کرده و متخصص و دغدغه‌مندی داریم که به کمک آن‌ها بخشی از نیازهای این گروه از جامعه را برطرف کردیم یا در حال تلاش برای برطرف کردنش هستیم. تلاش می‌کنیم وجود مشکلات از تمام توان کارشناسی مجموعه نهاد و سایر مجموعه‌هایی که می‌توانند به شناسایی و تامین منابع مورد نیاز برای گروه‌های خاص به ما کمک کنند، استفاده کنیم.
شنبه ۱۲ شهریور ۱۴۰۱ - ۱۰:۳۵
نظر شما