به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) در بوشهر، مدتی می‌گویند، واژه «محرومیت» را به کار نبریم و به جایش بهتر است گفته شود، «کم‌برخوردار» یا «کمتر برخوردار»! شاید جانشین‌های آبرومندانه‌ای برای محرومیت باشند؛ اما نمی‌توانند عمق نداشتن‌هایی را که در این کلمه گنجیده شده است، نمایان کنند. بی‌شک به کار بردن محرومیت برای استان پرثروتی مثل بوشهر که منابع عظیم خدادادی نفت و گاز را در خود جای داده‌، دردناک است و رنج مضاعفی را در کلام متصاعد می‌کند که واژه‌ها هم از بیانش عاجز می‌مانند!

به‌نظر می‌رسد، فلسفه شکل‌گیری هفته کتاب، گشودن دریچه‌ای به روی داشته‌‌ها و فرصت‌های کتابخوانی در نقاط دور و نزدیک کشور است؛ اما از دید نگارنده، این هفته بیش از اینکه فرصتی برای برگزاری برنامه‌های مختلف باشد، باید امکانی برای بررسی کارهای نکرده و راه‌های نرفته در بخش کتاب و ساختارهای کتابخوانی باشد!

بوشهر یکی از استان‌هایی است که فقط یک کتابخانه‌ استاندارد دارد؛ آن هم کتابخانه عمومی «خلیج فارس» است که بیش از 50 خدمت کتابخوانی ارائه می‌کند اما چرا این استان فقط و فقط باید یک کتابخانه استاندارد داشته باشد؟!

چرا 75 کتابخانه عمومی دیگر‌ (نهادی و مشارکتی) نباید به خدمات مدرن کتابخوانی و استاندارد بین‌المللی مجهز و نزدیک شوند؟! یکی از این کتابخانه‌ها که بی‌بهره مانده، کتابخانه «مصلحیان» است. این کتابخانه در میان اهالی بوشهر وجه نوستالژیکی دارد و روزی یکی از کتابخانه‌های پُر رفت و آمد این شهر به‌شمار می‌رفت.

کتابخانه مصلحیان در بنایی تاریخی با معماری منحصربه‌فردی روزگار می‌گذراند؛ اما چند سالی است، حال خوشی ندارد! نه اینکه از حرکت ایستاده باشد؛ نه؛ اما بخشی از خود را دارد ذره ذره از دست می‌دهد. اگر متولیان امر هرچه زودتر دست نجنبانند و مرمت سقف آسیب‌دیده سالن مطالعه آن را که روزی پذیرای شمار زیادی از نسل کتابخوان این سامان بوده، به موقع انجام ندهند!

پیش از این در گزارشی با عنوان «کتابخانه مصلحیان را دریابید»، وضعیت فوق حاد این کتابخانه به مسئولان و تصمیم‌بگیران هشدار داده شد؛ اما ماحصل آن، فقط بازدید میدانی فرماندار و مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر از این کتابخانه تاریخی و ارزیابی اعتبار برای بازسازی و مرمت قسمت‌های آسیب‌دیده آن بود؛ اما تا امروز عملا اقدامی جدی برای آغاز عملیات مرمت در این بنای ارزشمند که هم بخشی از هویت تاریخی معماری جنوب کشور را بازتاب می‌دهد و هم محلی برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی و بده‌وبستان‌های این حوزه است، ندیده‌ایم!

نگارنده دوباره پیگیر موضوع از سوی فرماندار، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر شد. همه آن‌ها متفق‌القول هستند که این بنا هر‌چه زودتر باید بازسازی شود، به‌ویژه که باران‌های اخیر موجب آسیب بیشتری به سقف سالن مطالعه کتابخانه و همچنین پیشروی موریانه‌ها در سقف چندلی آن شده است.

ظاهرا آغاز عملیات اجرایی مرمت کتابخانه مصلحیان که اعتباری بالغ بر 1 میلیارد و 900 میلیون تومان نیاز دارد، لَنگِ 700 میلیون تومانی است که فرمانداری قول اختصاص آن را از محل تملک دارایی‌ها داده تا بقیه آن را هم اداره‌‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر از محل بودجه ملی بگذارد و با ارسال تیم مرمت این اداره‌کل فاز اول بازسازی آن آغاز شود.

 

در این رابطه صالح رحیمی، فرماندار بوشهر در گفت‌وگویی با خبرنگار ایبنا گفت: بعد از بازدید از کتابخانه مصلحیان، بلافاصله مبلغ 7 میلیارد ریال را برای مرمت مصوب کردیم، اما روال این است پس از تخصیص اعتبار به اداره‌کل مدیریت و برنامه‌ریزی استان بوشهر، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موافقتنامه را با این اداره‌کل امضا کند تا فرآیند مرمت کتابخانه هرچه زودتر آغاز شود.

فرماندار بوشهر ادامه داد: در اختصاص اعتبار برای پروژه‌ها دو شرط داریم؛ یکی اینکه وقتی اعتباری را مصوب می‌کنیم، از دستگاه‌های متولی پروژه می‌خواهیم که هرچه سریع‌تر موافقتنامه را منعقد و اعتبار مصوب‌شده را جذب کنند و دیگری اینکه این دستگاه‌‌ها موظف هستند دوبرابر این رقم را که مصوب شده، از محل بودجه ملی تامین کنند.

وی تاکید کرد: گام اول در مرمت و بازسازی کتابخانه مصلحیان را با تصویب بودجه برداشته‌ایم و مصمم هستیم این بنای تاریخی – فرهنگی به شکل اصولی و کارشناسی‌شده از سوی تیم حرفه‌ای مرمت اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر بازسازی شود و دوباره فعالیت‌های کتابخوانی در این کتابخانه به روال قبل رونق بگیرد. امیدوارم اداره‌کل میراث فرهنگی استان برای جذب این بودجه هر چه زودتر اقدام کند.

رحیمی یادآور شد: همان‌قدر که جسم ما به غذا نیاز دارد، روح ما هم باید تغذیه شود؛ چراکه مطالعه به به‌روز شدن ذهن و فعال شدن سلول‌های مغز کمک کرده و افزون بر این، از انسان در مقابل جهل محافظت می‌کند؛ بنابراین اهتمام ویژه‌ای داریم که کتابخانه‌های عمومی در شهرستان بوشهر توسعه بیابد تا بدین طریق ظرفیت‌های بیشتری را در حوزه کتابخوانی برای نسل امروز فراهم کنیم.

حال‌که فرمانداری بخشی از بودجه مرمت کتابخانه مصلحیان را مصوب کرده، این سوال پیش می‌آید که اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر چرا تاکنون مرمت این کتابخانه نوستالژیک را آغاز نکرده است؟!
 

در این باره مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر به ایبنا گفت: با توجه به اینکه کتابخانه مصلحیان از بناهای در اختیار اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر نیست و از اماکن تاریخی ثبت‌شده در فهرست آثار ملی است، طبق بررسی‌ها و برآورد اولیه، مرمت بخش‌های آسیب‎دیده به هزینه‌ای معادل 1‌ میلیارد و 900 میلیون تومان نیاز دارد که بایستی از سوی کمیته برنامه‌ریزی شهرستان بوشهر و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تامین شود؛ البته در حال حاضر پیگیر هستیم که بخشی از این هزینه از محل اعتبارات ملی تامین شود.

اسماعیل سجادی‌منش افزود: اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آسیب‌شناسی این بنای تاریخی و برآورد هزینه آن را انجام داده است و به کمیته برنامه‌ریزی شهرستان به‌منظور تامین اعتبار لازم ارائه کرده است؛ در ضمن طرح مرمت بنا هم طراحی و تنظیم شده که در صورت تامین اعتبار ازسوی این کمیته و تخصیص آن ازسوی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان عملیات مرمت این کتابخانه عمومی و تاریخی هرچه زودتر آغاز خواهد شد.

به گفته وی، بیشترین عملیات مرمت و بازسازی بنا، مربوط به سبک‌سازی سقف، تعویض چندل‌های پوسیده، عایق‌بندی سقف سالن مطالعه، مرمت بدنه‌ها و گچ‌کاری، تعویض کلاف‌های فرسوده، کف‌سازی و تاسیسات برقی می‌شود.

سجادی‌منش با تاکید بر اینکه معماری این بنا مربوط به دوره قاجاریه است و در حدود 150 سال قدمت دارد، افزود: دستگاه‌های متولی امر، مثل اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌توانند در مرمت و احیاء کتابخانه مصلحیان در کنار اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر باشند تا فاز اول مرمت آن را تا پیش از پایان امسال آغاز کنیم.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یادآور شد: فرهنگ کتاب و کتابخوانی در جوامع امروزی با توجه به توسعه تکنولوژی و دنیای نرم‌افزاری بسیار ارزشمند است و امروزه با توجه به دستگاه‌های هوشمند و کتاب‌های دیجیتال، نقش کتاب در زندگی امروزی کمرنگ شده است که با توسعه کتابخانه‌ها و قرائت‌خانه‌ها در فضای متفاوت می‌توان فرهنگ کتابخوانی را توسعه داد.
 

اما ادامه قصه غریبانه این کتابخانه را از زبان مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بشنویم که در باران‌های اخیر باز هم سقفش آُسیب‌دیده است! مصلحیان که یکی از پاتوق‌های مهم فرهنگی مرکز شهر بوشهر است، با اینکه سالن مطالعه بزرگسالان آن از فعالیت بازایستاده اما در زمینه امانت‌دهی کتاب و برگزاری نشست‌های کتابخوان در حوزه بزرگسالان و کودک و نوجوان در دیگر فضای نسبتا امن خود همچنان فعالیت می‌کند و از همین‌رو در سال جاری موفق شده که عنوان کتابخانه برتر استان بوشهر در سال جاری شناخته شود.  

به‌گفته حیدر راهب، وضعیت این کتابخانه اضطراری است؛ چون سال‌ها از مرمت و بازسازی آن می‌گذرد و افزون بر سالن مطالعه که در یکی دو نقطه دچار ریزش شده، در قسمت‌های دیگر، چندل‌های سقف در چنگ موریانه‌ها افتاده که این مساله پوسیدگی سقف چوبی آن را دوچندان می‌کند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر ادامه داد: کتابخانه‌ مصلحیان اصلی‌ترین کتابخانه‌ در قسمت شمالی بوشهر است که در همین شرایط هم مراجعه‌کنندگان زیادی دارد. طبق تازه‌ترین آمار، این کتابخانه در حال حاضر هزار و 176 عضو دارد و قریب 24 هزار کتاب را در حوزه‌های مختلف در خود جای داده است و میزان امانت‌دهی آن هم در یک سال اخیر، 12 هزار و 332 بار بوده است که سیر صعودی در هر سه حوزه داشته و همین مساله در کنار برخورداری از کتابداران خوش‌برخورد و کتاب‌شناس و همچنین برپایی منظم نشست‌ها و برنامه‌های کتابخوانی موجب شد که این کتابخانه در سال 1401 به‌عنوان کتابخانه برتر استان بوشهر معرفی شود.

راهب یادآور شد: این کتابخانه در مرکز شهر بوشهر قرار گرفته و بیش از 20 سال است که در بنایی تاریخی که متعلق به دوران قاجاریه است، فعالیت می‌کند، بنابراین این بنا از هر حیث دارای اهمیت است و با توجه به اینکه ما در قسمت شمالی شهر بوشهر با کمبود کتابخانه استاندارد مواجه هستیم، می‌طلبد که عزمی جدی برای مرمت آن میان دستگاه‌های متولی و اجرایی شکل بگیرد که البته فرماندار محترم بوشهر بلافاصله پس از بازدید از کتابخانه بودجه‌ای را برای مرمت آن اختصاص داده که امیدوارم اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هم با تامین بودجه عملیات بازسازی آن را آغاز کند تا بتوانیم در این نقطه از شهر به‌شکل باکیفیت‌تری خدمات کتابخوانی را به شهروندان بوشهری ارائه کنیم.

یادآور می‌شود، طبق پیگیری‌های نگارنده، هم فرمانداری بوشهر و هم اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، پای کار آمده‌اند اما هنوز اعتبار مصوب شده از سوی اداره‌کل مدیریت و برنامه‌ریزی استان تخصیص نیافته که تیم مرمت اداره‌کل میراث فرهنگی استان فاز نخست بازسازی این کتابخانه را آغاز کند!

امید می‌رود که غائله مرمت این بنا پیش از اینکه تبدیل به فاجعه شود؛ ختم به خیر شود و کتابخانه مصلحیان با مرمتی اصولی دوباره پذیرای دختران و پسران دوستدار کتاب در سالن مطالعه خود شود.