در ابتدای این مراسم محمدرضا رضوان‌طلب، رییس کتابخانه و موزه ملی ملک اظهار کرد: در این مجموعه به ابتکار یک نیکوکار ذخائر ارزشمند جمع‌آوری شده است و تنها هدف حاج حسین ترقی معارف و صحت عمومی مردم است. او همه ثروت پدری‌اش را برای تامین این هدف وقف کرد. این کتابخانه به ابتکار حاج حسین ملک تاسیس و بعد از مدتی به این مکان منتقل شد.
او ادامه داد: حضرت علی (ع) بهترین آرامش را در کتاب می‌داند و اینجا محلی برای آرامش است. ما اینجا از نسخ خطی کسب درآمد نداریم و حتی برای بازدید از موزه تعرفه اندکی در نظر گرفته شده است. ما حتی به سراغ دانش‌آموزان دبیرستانی رفتیم که به بازدید این مجموعه بیایند.
سرانه مطالعه در کشور ما بسیار پایین است
رییس کتابخانه و موزه ملی ملک با اشاره به اینکه قرآن کریم به مسئله کتابخوانی تاکید بسیار کرده است، گفت: سرانه مطالعه در کشور ما بسیار پایین است. مرکز آمار ایران در یک پویش اعلام کرد سرانه مطالعه 16 دقیقه و 36 ثانیه و هفته‌ای یک ساعت و 54 دقیقه است. در یک آمار رسمی منتشر شده در هند، ژاپن، چین و فیلیپین، مصر، فرانسه، مجارستان، عربستان، انگلیس و دسترسی به کتاب و آمار سرانه مطالعه به ساعت‌ها می‌رسد.
رضوان‌طلب بیان کرد: از استادان می‌خواهم ما را راهنمایی کنند تا تعداد مخاطبان خود را افزایش دهیم. کتابخانه ما تخصصی و مربوط به نسخ خطی است. هم‌اکنون فهرست‌نگاری ما 15 جلد است و 755 مجلد فهرست‌نگاری داریم که بر روی سایت قرار گرفته و 4500 عنوان کتب چاپ سنگی موجود است.
ذخائر را حفظ و به نسل‌های آینده منتقل کنیم
سپس علی حیدری یساولی، دبیر علمی همایش مخطوطات بین‌المللی مشرق‌زمین ضمن قدردانی از فهرست‌نگاران پیشکسوت و آیت‌الله سید احمدحسینی اشکوری و آیت‌الله سید محمود مرعشی نجفی در عرصه فهرست‌نگاری بیان کرد: هرچه از خدمات این بزرگمردان بگوییم کم است. این دو بزرگوار ده‌ها فهرست بزرگ را به جامعه علمی عرضه کردند. در مرکز علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی هزاران نسخه دستنویس ممتاز نگهداری می‌شود. تاریخ دست‌نویس‌های اسلامی و ایرانی بسیار غم‌انگیز است. زمانی که ابن سینا وارد کتابخانه سامانیان شد که در آن صندوقچه‌هایی پر از کتاب‌های نفیس بود و به گواهی تاریخ بسیاری از کتابخانه‌ها در جنگ‌های غزنویان و سامانیان در آتش سوخت.
او افزود: ما می‌خواهیم ذخائر را حفظ و به نسل‌های آینده منتقل کنیم و این موضوع با شناخت صورت می‌گیرد به همین دلیل در همایش مخطوطات مشرق‌زمین یاد حسین ملک را گرامی خواهیم داشت.
سپس محمدحسین ظریفیان، مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن گرامیداشت هفته کتاب بیان کرد: هفته کتاب موسم آگاهی و اندیشه است و همزمان با آن سالروز درگذشت مرحوم علامه طباطبایی است که من در همین جا درود و سلام خود را به آن بزرگوار اهدا می‌کنم. ما در معاونت فرهنگی از کتب وقف و انتشار کتب ارزشمند شیعی استقبال می‌کنیم. دو بزرگمرد آیت‌الله مرعشی و آیت‌الله اشکوری با تاسیس مراکز اسلامی آثار بزرگی را در اختیار محققان قرار دادند که جای ستایش دارد تا بزرگمردان عمر باعزت داشته باشند.
در ادامه مراسم آیت‌الله سید احمد حسینی اشکوری، کتاب‌شناس و فهرست‌نگار نسخه‌های خطی با اشاره به فعالیت مجمع ذخائر اسلامی گفت: انگیزه تاسیس مرکز اسلامی برای این بوده نسخه‌های خطی تصحیح شود و نسخه‌های خطی بدون تشریفات در اختیار محققان و مصححان قرار گیرد. به همین دلیل ما از کتابخانه‌های شخصی و غیر شخصی عکس گرفتیم چون کسی به آن دسترسی ندارد یا دسترسی به آن مشکل است. تاکنون بیش از 200 هزار نسخه عکسی داریم که از کشورهای مختلف عکس گرفته‌ایم و 12 هزار نسخه خطی خریداری شده است. نسخه مولفان نسخه‌های قدیمی 15 جلد فهرست نوشته شده است و جلد هفدهم آماده چاپ است. تلاش ما این بوده است که آثار به آسانی در اختیار پژوهشگران قرار گیرد.
کتابخانه مرعشی از لحاظ کتب شیعی نخستین کتابخانه در جهان است
در ادامه مراسم سید محمود مرعشی نجفی گفت: زمانی که مرحوم والد ما در نجف اشرف بود یک روز گذرش به بازار افتاد و در بازار قیصریه دید طلبه‌ها و مردم رفت و آمد زیاد دارند و سوال می‌کند اینجا چه خبر است و جواب می‌گیرد اینجا علمایی که فوت می‌کنند کتاب‌هایشان حراج می‌شود چون علاقه زیاد داشت وارد قیصریه می‌شود و می‌بیند یک نفر بیشترین نسخه‌ها را خریداری می‌کنند. سوال می‌کند ایشان کیست می‌گویند فردی مسیحی کتاب‌ها را خریداری می‌کند. سوال می‌کند ما مسلمانیم چرا کتاب‌ها را فردی مسیحی خریده است. مرحوم ابوی تلاش می‌کند نسخه‌های قرن پنجم و شش را فراهم کند، لذا ما در کتابخانه این کتاب‌ها را داریم.
او افزود: مرحوم ابوی به ایران که آمد این روال را ادامه داد و در سن نوجوانی من را آموزش داد تا نسخه‌های خطی را که خریداری کرده بودم فهرست‌نگاری کنم. در حال حاضر 50 جلد چاپ شده تا 120 فهرست. یونسکو اعلام کرده است کتابخانه مرعشی از لحاظ کتب شیعی نخستین کتابخانه در جهان است. هم‌اکنون به 80 هزار عنوان کتاب رسیده و ما روز به روز نسخه‌ای بیابیم آن را تهیه می‌کنیم. هم اکنون برای عکسبرداری مشکلی نداریم و مهمانان بسیاری از ایران و کشورهای اروپایی برای بازدید داریم.
نفیس‌ترین قرآن‌ها در آستان قدس نگهداری می‌شود
سپس ابوالفضل حسن‌آبادی، رییس بخش مخطوطات آستان قدس رضوی با توجه به فعالیت این نهاد گفت: ما وقتی از آستان قدس صحبت می‌کنیم مجموعه‌ای از آستان قدس رضوی است که در این کتابخانه‌ها بیش از 106هزار عنوان و 58 چاپ سنگی نگهداری می‌شود. 58 هزار نسخه خطی، 3 هزار عنوان قرآن در مجموع در خود مرکز و 87 هزار عنوان نسخ خطی نگهداری می‌شود. مجموعه قرآن‌ها بسیار نفیس است و نفیس‌ترین مجموعه قرآن‌ها در دنیا در آستان قدس نگهداری می‌شود.
او با اشاره به فهرست‌نویسی در این مرکز اشاره کرد: آستان قدس سابق‌ترین فهرست نسخ خطی ایران را دارد. درباره صفویه هزار طومار داریم و در زمان قاجاریه نیز در اموال و نفایس نگهداری شده است. در مجموع بیش از 42 جلد فهرست چاپ کردیم و تا پایان سال 6 جلد دیگر نگهداری خواهد شد و 22 هزار عنوان نسخه برای محققان قابل استفاده است و مجموعه آستان قدس را در اختیار پژوهشگران قرار دادیم.
تجلیل از فهرست‌نگاران پویا و مستمر
در بخشی از مراسم از فهرست‌نگاران پویا و مستمر تجلیل به عمل آمد که در این بخش از آیت‌الله سید احمد حسینی اشکوری و آیت‌الله سید محمود مرعشی نجفی تجلیل شد.
تجلیل از فهرست‌نویسان و خادمان عرصه نسخ خطی
همچنین پایان‌بخش مراسم تجلیل از فهرست‌نویسان و خادمان عرصه نسخ خطی بود و از اکبر ایرانی، مدیرعامل موسسه پژوهشی میراث مکتوب، محمود نظری، فهرست‌نگاربخش نسخ خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین سید جعفر حسینی اشکوری، فهرست‌نگار، جواد بشری، فهرست‌نویس، فریبا افکاری، نسخه‌شناس و رضا مختاری فهرست‌نویس تقدیر به عمل آمد.
نظر شما