خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- وقتی صد و یک سال پیش انجمن آثار تاسیس شد، کسی تصور نمی‌کرد که با بودجه اندک بتوانند اقدامات فراوانی از جمله برگزاری چند هزاره، ایجاد بنای یادبود و ساخت مجسمه مفاخر را انجام دهد. امروز که دکتر محمود شالویی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی بر کرسی ریاست آن تکیه زده است به گفته خودش با علاقه‌ای که به انجمن دارد در صدد است روزهای اوج انجمن را بازگرداند با پیگیری کارهایی که سال‌هاست دور از دسترس انجمن بود و امروز قرار است دوباره انجمن در مصدر تصمیم‌گیری آن قرار بگیرد از جمله ساخت بنای یادبود، آرامگاه مفاخر و مشاهیر ایرانی که در گستره ایران فرهنگی قرار دارند. با رئیس انجمن و آثار و مفاخر فرهنگی از وضعیت نه چندان مطلوب انجمن، نکوداشت‌ها و بزرگداشت‌ها و بناهای یادبود، به روز شدن مرکز اسناد و بودجه انجمن و... گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید. 

مرکز اسناد انجمن آثار و مفاخر فرهنگی بعد از چند سال تاسیس هنوز آماده ارائه خدمات به پژوهشگران نیست؛ مثل عدم دسترسی به فهرست اسناد موجود و تبعیت نکردن از قانون دسترسی آزاد به اسناد و اطلاعات تاریخی حداقل 30 تا 40 سال پیش. آیا این بخش انجمن در زمان ریاست شما به فعالیت دست و پا شکسته خود ادامه می‌دهد یا برنامه‌ای برای پویا کردن آن دارید؟ 
من در بدو ورود به انجمن به اتفاق کاوه خورابه، معاون پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به مرکز اسناد رفتیم که در حال انجام یکسری کارها بودند. در این بازدید احساس کردم این بخش نیازمند به یک تحول است چه در بخش ساماندهی و گردآوری اسناد، تنظیم و نوع استفاده از اسناد که می‌توانیم داشته باشیم و آن را در دسترس پژوهشگران و محققان قرار دهیم باید نظم و نسق جدیدی به خود بگیرد. برای همین یکی از افراد خبره در زمینه اسناد را دعوت کردیم تا با تجربه و مهارتی که دارد وضعیت خوبی را در زمینه اسناد رقم بزند تا مرکز اسناد انجمن در آینده بتواند به خوبی به پژوهشگران و محققان خدمات ارائه کند.

با توجه به این‌که تجربه مدیریت موزه هنرهای معاصر را هم در کارنامه خود دارید. به نظرتان ساختمان انجمن به لحاظ معماری و تالارهای فوق‌العاده زیبای آن چه ظرفیتی برای انجمن دارد در کنار مراسم نکوداشت‌ها و بزرگداشت‌هایی که در آن برگزار می‌شود. ضمن این‌که چرا برنامه نکوداشت آیت‌الله مرعشی در کتابخانه ملی برگزار شد؟
همکاران من در انجمن نهایت تلاش خود را انجام دادند که این مراسم در ساختمان انجمن برگزار شود. یکی دو هفته مانده به اعلام قطعی برگزاری مراسم متوجه شدیم جمعیتی که برای این مراسم حضور پیدا خواهند کرد خاصه جمعیتی که از شهر مقدس قم می‌آید به احتمال زیاد جمعیت زیادی خواهد شد و ظرفیت لازم برای حضور آنها در سالن انجمن نباشد یا جمع بیشتری با توجه به شخصیت آیت‌الله مرعشی نجفی در مراسم حضور پیدا کنند. به همین دلیل به فکر افتادیم جای بزرگ‌تری را برای این مراسم بگیریم و از طرف دیگر دسترسی بهتری برای تردد مهمانان داشته باشد. لذا به فکر کتابخانه ملی افتادیم. هر چند خود مراسم تناسبی هم با کتابخانه ملی داشت. چون وقتی با علیرضا مختارپور، ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی صحبت کردم او هم از این مراسم خیلی استقبال کرد به این دلیل که برای کتابخانه ملی هم شخصیت آیت‌الله مرعشی نجفی مهم و ارزشمند است. دل‌مشغولی ما بی‌دلیل نبود و جمعیتی که برای مراسم آمد به مراتب خیلی بیشتر از ظرفیت تالار انجمن آثار و مفاخر فرهنگی بود. چون برنامه جنبه عمومی بیشتری داشت، پس شرکت‌کنندگان زیادی در مراسم شرکت کردند. با این حال روال ما بر این است که برنامه‌ها در خود انجمن برگزار شود به جز موارد استثنایی. 

با توجه به این‌که شما سابقه رایزنی فرهنگی را هم در کارنامه خود دارید درباره برنامه‌هایی با محوریت مفاخر ایرانی مانند ناصرخسرو، رودکی، نظامی و ... با همکاری کشورهای پارسی زبان یا همسایه ایران چه ایده و نگاهی دارید که به منزله تقویت مشترکات فرهنگی است در این برنامه‌ها چه‌قدر می‌توانید در زمینه کتاب فعالیت کنید؟
ابتدا باید این خبر را بگوییم که تقریبا 10 روز پیش رئیس مرکز استراتژیک یعنی رئیس و معاون رئیس‌جمهور تاجیکستان به اتفاق سفیرشان به انجمن آمدند. اتفاقا یکی از محورهای مذاکرات ما درباره برگزاری آئین‌های نکوداشت مشترک بود از جمله نکوداشت کمال خجندی و مواردی که می‌توانیم با کشورهای آذربایجان، قزاقستان در این زمینه داشته باشیم. چنان‌که با قزاقستان نکوداشت فارابی را دنبال می‌کنیم با ترکمنستان مختوم‌قلی و ابوسعید ابوالخیر را. لذا برنامه‌هایی که اشاره کردم جزء مواردی است که می‌توانیم با کشورهای دیگر به صورت مشترک برگزار کنیم. از طرفی در حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که برای من صادر کردند در یک بند آن اشاره شده برگزاری برنامه‌های مشترک با کشورهایی که با آنها مراودات فرهنگی یا مفاخر مشترک داریم. کشورهایی که زمانی جزء جغرافیای فرهنگی ایران بزرگ بودند و امروز بعضی از این کشورها می‌توانند با ما برنامه مشترک به دلیل نوعی از تعلق‌شان داشته باشند. حال برنامه‌هایی که قرار است برگزار شود در بخش مستندسازی نیاز داریم کار را به صورت تصویری ارائه کنیم و چاپ کتاب آن نیز برایمان اهمیت دارد که بتوانیم کتاب منتشر کنیم. هر چند چاپ کتاب در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تنها منوط به آئین‌های بزرگداشت نیست، به طوری که در دوره ریاست حسن بلخاری یک مجموعه 10 جلدی از آثار ابن‌سینا چاپ شد. اکنون ما در حال بررسی کتاب‌هایی از این دست هستیم تا بتوانیم دوباره نسبت به انتشار آنها اقدام کنیم. ضمن این‌که در این دوره درصدد هستیم زمینه استفاده همه افراد جامعه از این‌گونه آثار را فراهم کنیم. یکی از علت‌هایی که امروز نسل جوان، نوجوان و اصلا نسل نو ما با مفاخر و مشاهیر ایرانی نمی‌تواند ارتباط صمیمانه‌تری برقرار کنند به این دلیل است که این آثار به زبانی به نگارش درآمده که مطابق زبان امروزی نیست، امروزه نبودن زبان خود موجب محدودیت در ارتباط‌گیری صمیمانه شده است. ما در پی آن هستیم این ارتباط را مشفقانه‌تر و صمیمانه‌تر برقرار کنیم و آثار، آراء، اندیشه‌ها و بیان احوال‌شان را در قالبی ساده‌تر، قابل فهم‌تر و قابلیت دسترسی با توجه به جذابیت‌هایی که دارند به ویژه در قالب‌های هنری ارائه کنیم تا امکان استفاده، بهره‌وری و بهره‌گیری از آنها را برای همه طبقات جامعه به ویژه نسل جوان و نوجوان فراهم کنیم. 

به نظرتان با ورود شما به انجمن آثار و مفاخر فرهنگی چه تحولاتی قرار است صورت بگیرد و برای این تحولات چه اندازه توانستید با سابقه طولانی حضور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه بگیرید؟ 
ما برنامه‌ها را تعریف کردیم لذا متناسب با برنامه‌ای که تعریف و تنظیم می‌کنیم طبیعی است که مورد حمایت بودجه‌ای نیز قرار بگیریم. در حال حاضر ما چند برنامه مهم در دستور کار داریم که یکی از آنها را خود وزیر رسما اعلام کرد که انجمن در حال انجام آن است و آن ساخت بزرگراه حکمت که این بزرگراه به ما سپرده شده است. این بزرگراه از سهرورد در زنجان به سمت همدان ساخته می‌شود. همچنین بنای یادبود شیخ اشراق که قرار است در زادگاهش (سهرورد) ساخته شود. از طرفی مسئولیت تکمیل مقبره شمس تبریزی در خوی را نیز به عهده گرفتیم. ضمنا ساخت بنای یادبود امام محمد غزالی در توس و چند برنامه دیگر از جمله برگزاری برنامه‌ای درباره بیدل دهلوی در هند را داریم یا برنامه‌ای در رابطه با وحشی بافقی در بافق. باید ترمیم بنای روزبهان بقلی شیرازی و مواردی از این دست را اضافه کنم که قبلا از سوی انجمن انجام می‌شد به طوری که همه بناهای مشاهیر و مفاخر در ایران از جمله آرامگاه حافظ، سعدی، فردوسی و باباطاهر همه کارهایی بود که از سوی انجمن ملی انجام شده بود. اما در یک مقطع زمانی این کارها دیگر از سوی انجمن صورت نگرفت و دستگاه‌های دیگر چندان رغبتی برای انجام چنین کارهایی نشان ندادند و جزء وظایف خودشان هم نمی‌شمردند. در حالی که این موضوع در اساسنامه انجمن آمده است. بنابراین برای کارهای بزرگی که قرار است انجام دهیم، خب طبیعی است که باید بودجه‌های مهمی را هم در اختیار بگیریم و اطمینان داریم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستگاه‌های مربوط و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی همراهی و همکاری خواهند داشت کمااین‌که طی یکی ماه گذشته جلسات جدی در این رابطه داشتیم.

درباره شناساندن مفاخر فرهنگی به نسل امروز نیاز به رویکرد جدی است؟ آیا تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید در این زمینه فعال باشد؟
وقتی سخن از مفاخر به میان می‌آید به شخصیت‌های ملی و مشاهیری اطلاق می‌شود که در همه حوزه‌ها توانستند به درجاتی از افتخار و مشهوریت نائل بشوند فقط به حوزه فرهنگی محدود نمی‌شوند. ما در برنامه‌ریزی خودمان نظم جدید را در نظر داریم که بتوانیم برای همه شخصیت‌هایی که به نوعی جزو افتخارات ما محسوب می‌شوند، برنامه‌ای معرفی و نکوداشت برگزار کنیم. 

درباره نقش انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در بزرگراه حکمت قرار است چه فعالیت‌هایی داشته باشید؟
 قرار شد از جنبه علمی و فرهنگی از ایده‌های انجمن آثار و مفاخر ملی استفاده بشود و ارتباط مواصلاتی هم برای حضور گردشگران، محققان و پژوهشگران خارجی و داخلی فراهم شود. به این شکل که وقتی افراد می‌خواهند از شهر سهرورد و بنای یادبود شیخ اشراق بازدید کنند با فکر و اندیشه او آشنا بشوند در کنار آن بتوانند از مقبره ابن‌سینا هم دیدن کنند. از آنجا که انجمن در دوره جدید متولی ساخت چنین آثار و بناهایی است قرار شد به جای این‌که به دستگاه دیگری سپرده شود انجمن آثار و مفاخر فرهنگی متولی این مهم باشد. البته قرار نیست ما در کار ساخت و ساز به صورت فیزیکی حضور داشته باشیم بلکه این کار زیر نظر ما انجام می‌شود به وسیله پیمانکار و دستگاه‌های مختلف مانند وزارت راه و شهرسازی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و دستگاه‌های دیگر باید با ما همکاری کنند تا این مهم انجام شود. در این میان نکته مهم متولی بودن انجمن آثار و مفاخر فرهنگی است. 

برای مسیر بزرگراه حکمت چه برنامه‌های تدارک دیده شده است؟ 
قرار است در مسیر مجموعه‌های فرهنگی و هنری دیده شود و پیشنهادهایی برای بخش خصوصی که فعالیت‌های فرهنگی، ادبی و هنری داشته باشد هم برای بخش‌های اقتصادی و تجاری. همچنین ایجاد بناهایی به عنوان مکان‌های رفاهی و گردشگری در دو طرف بزرگراه دیده شود. البته پیاده شدن طرح زمان‌بر است اما امیدوارم بحث بودجه آن فراهم شود. تحرک و همراهی که در موضوع است بسیار قابل توجه است چنان‌که مسئولان دو استان(رنجان و همدان) هم دخیل هستند و نمایندگان دو استان در مجلس شورای اسلامی و بنیاد سهروردی در جلسات شرکت می‌کنند و نقطه نظراتی هم دارند که می‌تواند در پیشبرد طرح موثر باشد.