مؤلف کتاب از مشاهیر اواخر عصر قاجار بوده که با حضور در مجامع اروپایی و برخورد نزدیک با تحولات علمی روز، این رساله را که حاکی از نواندیشی و دردمندی او نسبت به مسائل توسعه صنعت و تمدن است، برای آگاهی مردم و مسئولان کشوری نگاشته است.
کتاب حاضر علاوه بر آنکه از لحاظ نسخه اثری منحصر بهفرد است، در ارائه سرمایههای علمی و بیان گوشهای از نهضت فکری اندیشمندان این سرزمین نیز بینظیر است و با نگرشی جامعهشناسانه به بررسی جایگاه و نقش صنعت راه آهن در توسعه صنعت و استقلال سیاسی و فرهنگی کشور میپردازد.
اصل نسخه این کتاب که با خط زیبای محمدرضا صفا، ملقب به سلطان الکتّاب، نگارش شده و در مجموعه کتابهای خطی کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی نگهداری میشود، گویا نسخه منحصر بهفردی است که نشان آن در هیچ کتاب دیگری به چشم نمیخورد.
کوشش مصحح کتاب آن بوده که علاوه بر تصحیح متن، حیات و اندیشه مؤلف را نیز به خوانندگان بشناسد و حاصل این اهتمام مقدمهایست که در ابتدای کتاب به چاپ رسیده و در آن ذیل چند عنوان دغدغهها و اندیشههای محمد کاشف السلطنه توصیف شده است.
این کتاب پس از مقدمه مصحح به زندگینامه مؤلف،تغییرات و ترقیّات، غیرت دینی، نیاز ملتها به یکدیگر، استقلالطلبی و استعمارستیزی، راه آهن نشانه عصر صنعت و کاشف و راه آهن پرداخته است.
فصلهای کتاب به این شرح است:
پیشگفتار: از چه زمان این بدبختی دامنگیر ما مسلمین شده
فصل اول: در لزوم حرکت
فصل دوم: در لزوم مراودات
فصل سوم: در سرعت حرکت
فصل چهارم: در تناسب کرایه و مخارج مسافرت عهد قدیم و جدید
فصل پنجم: در تعیین نرخ کرایه حمل مال التجاره با راه آهن
فصل ششم: در سلامتی و رفاهیت راه آهن
فصل هفتم: در تعریف منافع زراعتی راه آهن
فصل هشتم: در ترقیات صنعت که از ایجاد راه آهن حاصل شده است
فصل نهم: در ترقیات تجارت که از اختراع راه آهن شده است
فصل دهم: در تغییر میزان مالیات و ثروت عامه
فصل یازدهم: در رسم ایجاد راه آهن است در مشرق زمین
فصل دوازدهم: در ترسیم خطوط مهمه آسیا است
کتاب «تغییرات و ترقیات در وضع و حرکت و مسافرت و حمل اشیا و فواید راهآهن» پیش از این در سال 1373 با همکاری نشر نقطه چاپ و منتشر شده بود و هم اکنون به صورت مستقل از سوی مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در 104 صفحه، با جلد سخت، و با قیمت 105 هزار تومان بازچاپ شده است.
نظر شما