به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) در خراسان رضوی، نشست بررسی و رونمایی کتاب «ماکسیم بر بام (خاطرات بازماندگان قیام گوهرشاد)» به پژوهشگری مهدی عشقی رضوانی، اسماعیل شرفی، رضا پاکسیما، قربان ترخان، تدوینگری اکرم یعقوبی و با حضور هادی وکیلی، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد سه‌شنبه (دوم اسفندماه) در دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.

عشقی رضوانی در ابتدا به چالش‌های پیش روی نگارش کتاب اشاره کرد و گفت: نزدیک به ۸۰ سال از قیام گوهرشاد گذشته بود و یکی از دغدغه‌ها این بود که چطور به شاهدان عینی دسترسی پیدا کنیم؛ بنابراین مدتی به مساجدی که در بافت قدیمی شهر بودند مراجعه و با افراد مسن که از قیام گوهرشاد خاطره داشتند مصاحبه کردیم.  

۹۰ درصد مصاحبه شوندگان فوت شدند 
وی افزود: این طرح بیش از ۲ سال به طول انجامید و هزار مصاحبه تصویری انجام شد که ۴۵ درصد آن با شاهدان عینی واقعه قیام گوهرشاد بود. از محتوا این مصاحبه‌ها پژوهش‌های قابل توجهی می‌توان استخراج کرد.‌ نقطه درخور توجه این است که این جمع خاطرات را با جزئیات تعریف کردند.  مدت زمانی که از این طرح پژوهشی گذشته  ۹۰ درصد شاهدان عینی که مصاحبه کردند فوت شدند و خدا را شاکریم که توانستیم این ناگفته ها و گنجینه ارزشمند را ماندگار کنیم.

بخش اعظم ابعاد قیام مسجد گوهرشاد نامکشوف مانده است
شرفی دیگر پژوهشگر این اثر در ادامه گفت: رضا شاه در واقعه قیام مسجد گوهرشاد در دَم صدای مردم را خفه و حتی به زخمی‌ها هم رحم نمی‌کند. فردای روز واقعه همه چیز شسته و دیوارها از خون پاک می‌شود.‌ روزنامه‌ها نیز حق صحبت نداشتند. این خفقان تا سال‌ها باقی ماند. گرچه  لایه‌های پنهانی از این واقعه کشف شد‌ه، اما هنوز بخش اعظم ابعاد قیام مسجد گوهرشاد نامکشوف باقی مانده است که همت پژوهشگران را می‌طلبد. رهبران انقلاب اسلامی بارها در دهه‌های گذشته، واقعه قیام گوهرشاد را  جز جنایات رژیم پهلوی مطرح می کردند. 

رضاخان مسلط بر سلاح ماکسیم بود
هادی وکیلی، عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد در این نشست به علت نام‌گذاری این کتاب اشاره کرد و گفت: عنوان کتاب ایهام دارد. ماکسیم یکی از اصلاحات جنگ جهانی اول است‌. رضاخان به مرحله ژنرالی نظامی رسیده بود و تسلط بر سلاح ماکسیم داشت.

وی افزود: خانم  یعقوبی در این اثر در خاطرات دیگران تصرف ادبی می‌کند، تا قسمت‌های خالی پازل را به روش «درون‌گفتمانی» تکمیل کند. همه خاطرات نقل قول مستقیم و از این منظر اثری ارزشمند است. در تاریخ شفاهی‌ در بخش تکنیک در مصاحبه علاوه بر شخص گوینده و شنونده باید ابزارهای صوت و تصویر به استخدام در بیایند تا کار قوی ارائه شود و این اثر در ارائه تکنیک‌های تاریخ شفاهی مجموعه موفقی ارائه کرده است.

دی ۱۳۱۴ قانون منع حجاب اجرا شد نه کشف حجاب
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: برخی ادعا می‌کنند چون قانون کشف حجاب، دی‌ماه ۱۳۱۴ اجرا شد، واقعه قیام گوهرشاد به خاطر کشف حجاب نبود، در پاسخ باید گفت، محمدرضا پهلوی عنوان می‌کند پدرم قانون کشف حجاب را از ۱۳۱۳ شروع کرد.

وی با بیان این مطلب که دی‌ماه ۱۳۱۴ مرحله منع حجاب اجرا شد نه کشف حجاب‌، افزود: کشف حجاب به معنای این است که هر کسی مختار است حجاب داشته باشد یا نداشته باشد اما در قانون منع حجاب کسی حق داشتن حجاب را ندارد و در دوره رضاخان، سخت‌ترین اعمال خشونت نسبت به کسی انجام می‌شد که روسری بر سر داشت.‌

المان ساده در مسجد گوهرشاد قرار داده نشده است
اکرم یعقوبی، نویسنده اثر در ادامه نشست گفت: سال‌ها در زمینه هویت و الگوی زن کار می‌کنم و این مساله همیشه برایم سوال بود که با توجه به اینکه این واقعه مهم در حرم اتفاق افتاده است، اما چرا آستان قدس رضوی در این زمینه قدمی برنداشته است. آستان قدس رضوی باید در صحن گوهرشاد موزه‌ای برای این مهم ایجاد و از همه دنیا دعوت کند تا از این تجربه استفاده کنند. 

وی افزود: مشهدی‌ها هفته‌ای یکبار حرم به مشرف می‌شوند، اما بسیاری از جزئیات این واقعه خبر ندارند و حتی یک المان ساده در صحن گوهرشاد ساخته نشده است‌.

به گزارش ایبنا؛ کتاب «ماکسیم بر بام » خاطرات بازماندگان قیام گوهرشاد در ۱۲۸ صفحه به همت انتشارات «راه یار» در هزار نسخه به پژوهشگری مهدی عشقی رضوانی، قربان ترخان، اسماعیل شرفی و رضا پاکسیما و تدوینگری اکرم یعقوبی به قیمت ۳۸۰۰۰ تومان به چاپ رسیده است.