به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «زیبایی شناسی نگارگری قدیم ایران» به قلم هادی بابایی از سوی انتشارات سوره مهر در سال 1401 وارد بازار نشر شد.

کتاب «زیبایی‌شناسی نگارگری قدیم ایران» در سه فصل، تعاریف و مفاهیم، مؤلفه‌های زیبایی‌شناختی و بازیابی مؤلفه‌ها در تعدادی از آثار، تنظیم شده است.
آنچه امروز با نام نگارگری شناخته می‌شود، هنر تجسمی رایج در سده‌‌های هشتم تا یازدهم هجری قمری است که عموما در میان صفحات نسخه‌های خطی نفیس هویدا گشته و نقش تصویرسازی کتاب‌ها را بر عهده داشته است.

مقدمه با عنوان زیبایی‌شناسی نگاری؛ نیازها و بضاعت‌ها مطرح شده است. نگارگری ایرانی در اواخر دوره شاه طهماسب، راه جدایی از متون ادبی و نسخ خطی را پیش گرفت و به مرور وارد مسیر هنری دیگری شد. این کتاب به طور دقیق‌تر، مکتوبات پژوهشی موجود که به نگارگری سده‌های هشتم تا یازدهم هجری قمری ایران اختصاص دارند. مطالعه در حوزه‌هایی مثل تاریخ نگارگری، مکتب‌شناسی، شناخت هنرمندان شاخص و شناخت نسخه‌ها متمرکز بوده است.

کتاب حاضر بر روی نظرات زیبایی‌شناختی معاصر متمرکز خواهد بود، آرای ثبت شده در سده بیستم، از نظر جغرافیایی برای صاحب‌نظران هیچ محدودیتی قائل نشده و به اظهارات صاحب نظراتی از آسیا، اروپا، آفریقا و آمریکا استناد خواهد شد. در دسترس نبودن منابع مکتوب تاریخی حاوی مباحث زیبایی‌شناختی درباره نگارگری ایران و ذوقی بودن اتکا به برداشت‌های شخصی و فردی از نگاره‌ها دو دلیل تدوین این کتاب بوده است.

فصل اول در چهار مبحث نگارگری ایران در سده‌های هشتم تا یازدهم هجری قمری، درآمدی بر معنای زیبایی، داوری درباره زیبایی، رابطه ذوق شخصی و زیبایی بررسی شده است. نگارگری قدیم و اصیل ایران محبوب‌ترین و شناسنامه‌دارترین هنر تجسمی تاریخ ایران نزد نخبگان، دانشگاهیان، هنرشناسان، پژوهشگران، نسخه‌شناسان، مجموعه‌داران و موزه‌‌داران است.

فصل دوم در هفده سرفصل؛ تناسب میان رنگ‌های درخشان و خالص و با هویت در سطوح متعدد و متنوع، صراحت بصری در طراحی وطرح‌واره‌ها، قلم‌گیری‌های ظریف و دقیق، ترکیب‌بندی‌های تناسب‌محور، پرهیز از فضای تهی و اهمیت یکسان به همه عناصر بصری، تزیین‌گرایی و پرداخت‌های ظریف و ماهرانه، زمان‌گریزی و مکان‌گریزی و ترسیم هم‌زمان ساحات متنوع، زاویه دید فراگیر و نمایش دو بعدی فضاها، نور فراگیر و یکسان در همه جای تصویر، عینیت‌گریزی و تمایل به تجرید، فضاسازی رویایی و بهجت‌انگیز، هم‌نشینی با کتاب‌آرایی و هنرهای تابعه، گزینش کتاب‌ها و متن‌های ارزشمند برای نسخه‌سازی و نگارگری، شاعرانگی و روایت‌محوری و هم‌سویی قالب و محتوا، معناگرایی و نمادگرایی تمثیلی مفاهیم حکمی و ادبی و عرفانی، پیکره‌سازی متاثر از شعر فارسی و ممیزات اسلامی، تمایل به بصری‌سازی عالم مثال، تنظیم شده است.

این فصل با توجه به اعتبار اظهارات و اعتبار صاحب‌نظران، بضاعت موجود از آرای زیبایی‌شناختی را جمع‌آوری کرده و در کنارهم قرار داده است.
 
فصل سوم بخش الحاقی کتاب است، آن هم به این دلیل که مخاطبان عمومی‌تر کتاب از جهت بصری با آنچه در فصل‌های قبل به آن اشاره شده است، آشناتر گردند. به منظور اشاره اجمالی به کل تاریخ نگارگری قدیم ایران و به منظور ارائه درک درست درباره جغرافیای نگارگری و همچنین ایجاد درک کافی درباره مضامین و کتاب‌های استفاده شده برای شکل‌گیری نگارگری، تا حد امکان، به آثارمتنوعی اشاره شده است.

در این فصل به بازیابی مؤلفه‌ها در تعدادی از آثار می‌پردازد. در شاهنامه فردوسی به قسمت‌هایی از جمله کشته شدن پیران ویسه توسط گودرز، رستم و شغاد، نوازندگی باربد در مجلس خسرو، نماز بردن فرامرز بر جنازه رستم، نشان دادن تصویر رستم به سام، حمله شبانه تورانیان به ایرانیان، دیده شدن زال در آشیانه سیمرغ، به بند کشیده‌شدن ضحاک در کوه دماوند اشاره می‌کند.
 در کلیله و دمنه به ضرب و شتم دزد توسط صاحب‌خانه، در هفت اورنگ جامی به لیلی و مجنون و یوسف و زلیخا و در گلستان سعدی به ملاقات سعدی و جوان کاشغری می‌پردازد.

کتاب «زیبایی شناسی نگارگری قدیم ایران» در 192 صفحه و به شمارگان 1250 نسخه و به قیمت 98 هزار تومان ازسوی انتشارات سوره مهر وارد بازار نشر شده است.