علی مختاریان عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد، مدرس معماری و مولف کتاب «در ساحت خانه» در گفتگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، توضیحاتی درباره کتاب «در ساحت خانه» ارائه کرد و در مقایسه خانه‌های مدرن با سنتی به این نکته اشاره کرد که خانه‌های سنتی ما صرفا یک کالبد فضایی که شامل دیوار و سقف و مبلمان شود، نبود.
 
وی گفت: درباره مطالبی که به صورت کلی به معماری مربوط می‌شود من تا امروز چند اثر تهیه کرده‌ام. که عمدتا در زمینه‌های دینی و قرآنی بوده است. قبل از کتاب در ساحت خانه «فرهنگ و اصطلاحات واژه‌های معماری در قرآن کریم» را نوشته بودم. این کار زیر نظر دکتر بلخاری صورت گرفت.
 
مختاریان ادامه داد: کتاب دیگری که در این زمینه تهیه کردم همین کتاب «در ساحت خانه» است. خیلی وقت بود این دغدغه در ذهنم بود، چه در کتاب قبلی و چه در این کتاب، به نحوی که مشاهده کنیم در آموزه‌های دینی ما چه نوع مطالبی در  مورد خانه و بعد کلان‌تر در مورد معماری و شهرسازی آمده است. وقتی این کار را آغاز کردم در ابتدا فکر می‌کردم 10 یا 15 واژه وجود داشته باشد اما بعد از بررسی مشاهده کردیم که 170 واژه در قرآن آمده است که به معماری و شهرسازی و مسائل کلان در مسئله سکونت اشاره می‌کند.
 
وی افزود: یکی از مفاهیمی که امروز داریم معماری صخره‌ای است که در قرآن به این مورد اشاره شده است؛ «و تنهتون من الجبال بیوتا». یعنی انسان به کوه‌ها رفته و سنگ‌ها را تراشیده و خانه درست کرده است. ما در روستای میمند کرمان می‌توانیم نمونه‌های این نوع خانه‌ها را مشاهده کنیم. روستای کندوان نیز به همین شکل، صخره‌ای است.
 
مختاریان بیان کرد: بسیاری از واژه‌هایی که ما امروزه در معماری از آن‌ها استفاده می‌کنیم را می‌شود از دل قرآن استخراج کرد. خیلی وقت بود که درمورد این تحقیق می‌کردم که آیا می‌شود در مورد خانه نیز اطلاعاتی را از قرآن استخراج کرد.
 
این مدرس معماری عنوان کرد: ما امروزه در خانه‌هایی زندگی می‌کنیم که به نوعی می‌توانیم نامشان را صندوق‌خانه بگذاریم. یک کالبد فضایی که شامل دیوار و سقف و مبلمان می‌شود. خانه‌های سنتی گذشته ما صرفا یک کالبد فضایی که شامل دیوار و سقف و مبلمان بشود، نبود.
 
وی اضافه کرد: من در یک فصل از کتاب «در ساحت خانه» فقط به آیاتی که در قرآن به خانه اشاره کرده است، پرداخته‌ام مانند کلمه بیت، دار، منزل و فضای مسکونی از این قبیل واژه‌ها. وقتی در این واژه‌ها تفکر می‌کنیم می‌بینیم که خانه تنها بخش فیزیکی و در و دیوار و پنجره و اتاق خواب نیست. چه در معماری سنتی و چه در آموزه‌های دینی کاملا مشخص است که خانه دارای دو بعد است. یک بعد کالبدی و فیزیکی دارد و یک بعد فراکالبدی.
 
مختاریان گفت: همانطور که در کتاب اشاره شده است، خانه اگر بخواهد خانه باشد فقط بحث آسایش مطرح نیست. یعنی ما بعد از کارهای روزانه وارد فضایی می‌شویم که آسایش پیدا کنیم؛ آسایش مربوط به جسم ماست. مثلا من در محل کارم نمی‌توانم دراز بکشم یا خیلی از کارهای دیگر را انجام بدهم. اما مسئله این است که خانه تنها قرار نیست نیازهای فیزیکی ما را برآورده کند و نیازهای روانی و عاطفی نیز بسیار مهم است.
 
وی بیان کرد: ما باید خانه را طوری از نظر معماری طراحی کنیم که حس درست را به انسان منتقل کند و هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی موجب آسایش افراد شود. به همین دلیل است که در معماری، یکی از چیزهایی که به آن خیلی بها می‌دهیم مخصوصا در فضای مسکونی، نور است. ما باید نور طبیعی داشته باشیم و خانه باید با طبیعت در تعامل باشد. در بخش سوم یا چهارم کتاب به همین موضوع اشاره شده است؛ ارتباط خانه با طبیعت. خانه‌های سنتی ما به واسطه حیاط، با طبیعت ارتباط داشت. در حیاط‌ها حتما حوض قرار داشت. به نوعی که انسان از کودکی در حیاط با آب و درخت بازی می‌کرد. متاسفانه، مدت‌هاست که دیگر این شیوه زندگی را نداریم. چه بسا بسیاری بگویند که محل کار، برایشان راحت‌تر از خانه است.
 
مختاریان اشاره کرد: در دوران قدیم، کارهای اقتصادی زیادی نیز از طرف زنان در خانه‌ها انجام می‌شد و زنان، کمک زیادی به معیشت خانواده می‌کردند. قالیبافی، نان‌پزی و بسیاری از فعالیت‌های دیگر، همگی باعث می‌شد خانه محلی برای جنب و جوش و زندگی باشد. در حال حاضر خانه‌ها به محلی برای خوابیدن و استراحت کردن تبدیل شده‌اند. طراحی‌ها به گونه‌ای شده است که تنها نیازهای جسمی ما را برطرف کند.
 
این مدرس معماری گفت: در خانه‌های قدیمی وقتی نگاه می‌کنیم اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری می‌بینیم. خانه، اندرونی و بیرونی دارد و فضاهایش متناسب با نیاز انسان طراحی شده است. یکی از دغدغه‌های من این است که آیا در دوران حاضر می‌شود معماری ما با آموزه‌های دینی صورت بگیرد؟ ما در طراحی و معماری می‌گوییم باید به دیاگرامی برسیم که آن دیاگرام ارتباط بین فضاها را مشخص کند. مثلا من اتاق خواب را باید در جایی بگذارم که نور خوب داشته باشد و ساکت باشد. طبیعتا اتاق خواب نمی‌تواند در ورودی باشد. مثلا در خانه‌های تهران، بهترین جا می‌شود جنوب، بعد شمال. ما می‌گوییم در شرق و غرب خانه به هیچ وجه نباید اتاق خواب طراحی شود چون نه نور خوبی وجود دارد و نه ارتباط خوبی بین فضاها تعریف می‌شود.  
 
مختاریان اشاره کرد: مبلمان، رنگ دیوارها، ارتفاع سقف و ابعاد پنجره، همگی در معماری کمک‌کننده است برای اینکه بتوانیم از فضاها بهتر استفاده کنیم. به این موضوع «کیفیت معماری» می‌گوییم. گاهی یک خانه 10 درصد دارای این کیفیت است، گاهی 50 درصد و گاهی 95 درصد. مشخصا در خانه‌ای که 95 درصد کیفیت دارد، آسایش بیشتری خواهیم داشت.
 
وی به تفاوت میان خانه و ساختمان اشاره کرد و گفت: ما در زبان انگلیسی هم این را داریم؛ home و  house. House به کالبد خانه می‌گویند. اما وقتی می‌گوییم home یا مثلا من دارم به خانه می‌روم، یعنی دارم به جایی می‌روم که آرامش پیدا کنم.
 
مختاریان به این موضوع اشاره کرد که نوشتن کتاب «در ساحت خانه» نزدیک به 3 سال طول کشید و همچنین به این نکته پرداخت که این کتاب برای دانشجویان معماری می‌تواند مفید باشد.