سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - نجمه اشرفی: به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی پای گفتگوی مدیر کل اهل مطالعه اداره فرهنگ و ارشاد فارس نشستیم تا از کتاب هایی که در سطور زندگی اش ماندگار شدند، بگوید.

حمیدرضا قانعی که از دوران دانش آموزی عضو حلقه کتابخوانی بوده، در دانشگاه هم انس با کتاب را حفظ کرده و از سال ۹۰ با دفتر مطالعاتی تمهید و دوره کتابخوانی شهید آوینی با عنوان نسیم حیات فعالیت‌های فرهنگی خود را در شیراز از سر می‌گیرد.

وی در گفتگو با خبرنگار ایبنا گفت: هنوز هم اولین توصیه من به فعالان حوزه فرهنگ و هنر مطالعه مجموعه آثار شهید آوینی در ۱۲ جلد است. از دل مجموعه مقالات مقاله (آخرین دوران رنج) آوینی را خیلی برای خودم تاثیرگذار می‌دانم.

قانعی از بین مجموعه کالاهای فرهنگی موجود که تنوع بالایی هم دارند، کتاب را راهبردی تر دانست و گفت: انقلاب اسلامی با توجه به خاستگاهش بر ترویج کتابخوانی تاکید دارد و خود مقام معظم رهبری از همه بیشتر اهل مطالعه هستند.

مدیر کل فرهنگ و ارشاد فارس با اشاره به تجربیات دوره مطالعاتی تمهید ابراز داشت: مطالعه کتب شهید آوینی حدود دوسال طول کشید و بصورت ماهانه با اساتید که از نقاط مختلف دعوت میکردیم، درباره این کتابها مباحثه داشتیم. پس از آن مطالعه کتب امامین انقلاب را شروع کردیم طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن یکی از آن کتابها بود که قریب به سه سال طول کشید. من معتقدم این کتاب پاسخ خیلی از سوالات امروز ماست. مواجهه آقا با تفسیر قرآن در این کتاب از جنس مواجهه اجتماعی است و پاسخ سوالاتی درباره ضرورت انقلاب و آینده آن و افق کار را نشان می‌دهد. کتاب انسان ۲۵۰ ساله و همرزمان حسین هم این مباحث را تکمیل می‌کند.

وی افزود: مطالعه آثار شهید مطهری و سایر علما هم با عنوان سلسله نشست های اندیشه دینی از جمله فعالیت های تمهید بود. بنظر من خواندن اندیشه آوینی نیاز ما به بن مایه تفسیر قرآن و اندیشمندانی چون آیت الله مطهری و آیت الله مصباح را روشن می‌کند. از طرفی شهید مطهری اوایل انقلاب شهید شدند اما شهید آوینی تا سال ۷۱ به نیازهای جدید انسان انقلاب اسلامی هم پرداختند.

مسئولیت و سازندگی را برای خودم کتاب کار می‌دانم

قانعی، آثار استاد علی صفایی حائری را نیز از آثار مورد علاقه‌اش برشمرد و گفت: من کتاب مسئولیت و سازندگی را برای خودم کتاب کار میدانم. چون مدام به انسان تلنگر می‌زند و به شما یادآوری می‌کند قرار نیست زندگی شما در این چند سال به پایان برسد. یک عقبی ترسیم می‌کند و انگیزه می‌دهد به افقی که خالق ترسیم کرده برسی و ظرفیت وجودی خود را درحد آن عالمی که برای آن طراحی شدی برسانی.

توصیه مطالعاتی مدیر کل به فعالان فرهنگی

وی در خصوص معرفی بهترین منابع مطالعه برای فعالان فرهنگی پاسخ داد: کتاب رشد، صراط و حرکت از مجموعه کتابهای استاد صفایی را برای مطالعه و مباحثه به فعالان فرهنگی توصیه می‌کنم. اینها از آن جنس کتابهایی است که به مخاطب ابزاری می‌دهد برای مواجهه با مسائل روز. آقای ارسنجانی برای آشنایی با استاد صفایی حائری کتابی به نام ردپایی از نور نوشته که گرای خوبی به مخاطب می‌دهد.کتاب اندیشه‌های پنهان استاد اسکندری هم کتابی است که توصیه میکنم برای آشنایی با اندیشه های استاد صفایی حائری. بنظرم این کتاب کلید ورود به مباحث استاد است.

قانعی با اشاره به تاثیرگذاری آثار اساتیدی چون علی صفایی حائری بر فعالان فرهنگی از مرحوم شاملو مدیر کتابرسان مشهد یاد کرد که حتی استاد صفایی را ندیده بود ولی مروج دوره‌های استاد صفایی بوده و به خاطر آشنایی با استاد به حوزه رفت و مروج کتاب شد و روند زندگی‌اش کلاً تغییر کرد.

وی ادامه داد: یکی از کتاب‌های دیگر که می‌تواند برای فعالان فرهنگی راهگشا باشد، کتاب شبکه‌های خشم وامید مانوئل کاستلز جامعه شناس اسپانیایی است. این کتاب یک پژوهش است با مرور انقلاب های رنگی در دنیا و ظرفیت شبکه های اجتماعی.

هنوز هم مطالعات منظم دارم

مدیر کل فرهنگ و ارشاد فارس در خصوص تازه ترین کتابی که مطالعه کرده نیز پاسخ داد: هم بنا به علاقه شخصی و هم بخاطر اقتضائات کاری هنوز هم زیاد کتاب می‌خوانم. حجم عمده کار نظم ذهنی ما را به هم می‌ریزد. یکی از راهکارهای حفظ انسجام ذهنی مطالعه است. به همین خاطر سعی کردم مطالعه منظم را ادامه دهم.به تازگی کتاب (ستاره ها چیدنی نیستند) را تمام کردم. بنظرم برای مخاطب نوجوانی که مساله حجاب را دارد خوب سوال ایجاد می‌کند. مخاطب معتقد به حجاب را هم تقویت می‌کند و نشان دادن خط اصلی دشمن از نقاط قوت این کتاب است. «حوض خون» هم کتاب جذابی بود از تاریخ شفاهی بانوان پشتیبان جنگ که اخیراً مطالعه کردم.

وی ادامه داد: پس از آن کتاب «جنگ چهره زنانه ندارد» را شروع کردم که ماجرای مواجهه خانم‌های روس در جنگ جهانی دوم که هنوز در فصل های ابتدایی آن هستم.

قانعی یادآور شد: کتاب نا سیر زندگی نامه محمد باقر صدر نوشته مریم برادران، از نظر سیر تحول اندیشه‌ای شخصیت اصلی کتاب خوبیست. نخل و نارنج یا کهکشان نیستی هم از همین نوع کتاب هایی ست که اندیشه شیعی را تقویت می‌کند. عموماً به خواندن این نوع کتابها علاقه دارم. کتابهای شهدا هم که زیاد میخوانم و تعدادشان از دستم‌خارج است اما یک کتاب به نام یا زهرا (س) از مجموعه کتابهای موسسه شهید ابراهیم هادی درباره‌شهید تورجی زاده خواندم خیلی برای خودم تاثیر گذار بود. در این کتاب به جنس سلوکی که منجر به شهادت شده و تاثیرات بعد از شهادت خیلی خوب پرداخته شده است.

وی ادامه داد: خون دلی که لعل شد هم منبع مناسبی است برای هر کسی که بخواهد با سیر زندگی مقام معظم رهبری به عنوان یکی از رهبران دنیا آشنا شوند. کتاب جذاب و خوشخوانی است.

وی در پاسخ به اینکه از «آثار اهالی قلم استان فارس چه کتاب‌هایی به خاطر دارد،؟» گفت: از استان فارسی‌ها هم خیلی خواندم. از کتابهای آقای صحرایی حافظ هفت را بیشتر می‌پسندم. از آثار آقای محمودی نورآبادی رنج با اختلاف زیاد، درجه یک می‌دانم. از آثار آقای کیا وینسنس و گرگ خندان را به یاد دارم. اخیراً هم کار ده جلدی دکتر حسن لی را به واسطه رویداد ملی حافظ شروع کردم و کتاب خانم تقی زاده درباره شهید سلطانی را مطالعه کردم.

حال و روز کتاب رو به بهبود است اما فاصله تا نقطه مطلوب کم نیست

مدیر کل فرهنگ و ارشاد فارس درباره ارزیابی حال و روز کتاب نیز پاسخ داد: حال و روز فعلی کتاب اگر به عنوان کالای راهبردی بخواهیم به آن نگاه کنیم با جایگاه مطلوب خیلی فاصله دارد. ممکن است خیلی‌ها برای ارزیابی کتابخوانی در جامعه به سرانه مطالعه کتاب بپردازند اما بنظرم انس‌با کتاب فاکتور مهمتری است.

وی ادامه داد: فعالیت‌هایی مثل تشکیل شبکه های مروجین کتاب توجه به جایگاه کتاب در اقشار مختلف مردم از جمله کودک و نوجوان و جوان و اهالی رسانه و معلمین و … می‌تواند انس با کتاب را تقویت کند. چون شبکه آگاهی بخشی در جامعه ایجاد میکند که در نهایت می‌تواند منتج به افزایش سرانه مطالعه کتاب هم بشود.

انس با کتاب راهکار بهبود وضعیت فعلی است

قانعی تاکید کرد: تمام کاری که باید در حوزه کتاب شکل بگیرد بخش عمده آن به نوجوان برمی‌گردد. الان در جامعه شبکه همگنی از فعالان حوزه کتاب نداریم. سیاست و راهبرد مشخصی برای ترویج کتاب دیده نمی‌شود.یک بخش عمده در جامعه ما کتاب در دسترس ندارند و بیشتر از فضای مجازی داده می‌گیرند. هرچه داده‌های جامعه در حوزه کتاب افزایش پیدا کند، وضعیت گام به گام رو به بهبود می‌رود. رشد اپلیکیشن‌های حوزه کتاب هم ممکن است کمک خوبی برای بهبود وضعیت باشد.

وی گفت: درباره مروجین حوزه کتاب جای کار زیاد است.حرکت را رو به رشد می‌بینم ولی تا جایی که باید برسیم هنوز فاصله داریم.

بخش‌های مختلف هنری متاثر از متون کتاب‌ها رشد می‌کنند

وی با اشاره به نقش کتاب بر رشد سایر بخش‌های هنری اذعان داشت: خیلی از بخش‌های مختلف هنری متاثر از متون کتاب‌ها رشد می‌کنند. مثل فیلم‌های اقتباسی که این روزها می‌بینیم. در حوزه هنرهای نمایشی هم توجه بیشتر به کتاب و رمان باعث پیشرفت می‌شود. خود متون کتاب‌ها هم در این ارتباطات متقابل تقویت می‌شود.

قانعی خاطرنشان کرد: در حال حاضر شاهد این هستیم که سبد مطالعه مخاطب جامعه و هنرمند یک مقدار باهم متفاوت است. اگر این سبد مطالعات قرابت پیدا کند، خروجی‌های بهتری شاهد خواهیم بود. یکی از کارهایی که در خلال کتابخوانی باید اتفاق بیافتد این است که هر آنچه می‌توانیم درباره مفاخری مثل ابن خفیف و سیبویه و حافظ و خواجوی کرمانی و… بدانیم و به نسل جدید هم منتقل کنیم.

وی تصریح کرد: این آشنایی‌ها نسل جدید را به این باور می‌رساند که افراد مستعدی در همین جایی که او هست، زیست کردند که قله ها را در نوردیده پس او هم می‌تواند. بنظر می‌رسد داشته‌های موجود برای معرفی مفاخر کافی نیست و باید بروز رسانی شود. مثلاً برای ارتباط گیری بهتر با نسل جدید لازم است در قالب هایی مثل داستان کوتاه و رمان و فیلم معرفی ها انجام شود. حتی درباره شهدا هم نیاز به کتابهای درخور که بشود در سطح ملی به آنها پرداخت، احساس می‌شود. جای کار زیادی داریم.

قانعی تاکید داشت: جامعه به این نیاز رسیده که کتاب می‌تواند مرهمی باشد و می‌تواند ما را رشد دهد تا قله استعدادها، دستگاه‌های فرهنگی هم تلاش‌هایشان بیشتر شده و حرکت رو به رشدی دارند ولی موتور محرکه‌ای که میتواند این رشد را سریعتر کند انس با کتاب است.

به گزارش ایبنا در برنامه‌های هفته کتاب و کتابخوانی امسال توجه ویژه ای به نوجوانان احساس می‌شود و در صورت استمرار برنامه‌ها می‌توان به انس بیشتر این قشر با کتاب امیدوار بود.