سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - نجمه اشرفی: مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان فارس ضمن گرامیداشت هفته کتاب و کتابخوانی و کتابدار در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز خبرداد: طی چهار ماه گذشته حدود ۲۰ هزار جلد کتاب به ۴۲ مرکز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در استان فارس در ۹۰ عنوان مختلف تزریق کردیم. تعدادی از این کتابها درباره نامداران و مشاهیر ایران و در راستای تقویت هویت ملی و هویت دینی تولید شده و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است. برای آشنایی بهتر مخاطبان نیز مسابقاتی حول این کتابها در سایت کانون در حال برگزاری است که تیزرهای آن در شبکه پویا و نهال هم پخش می‌شود.
علی خواجه نژادیان که از معلمان خوش ذوق دیار فارس بوده، در خصوص تازه‌ترین کتابی که مطالعه کرده، پاسخ داد: اخیراً کتاب شاگردپروری آقای عابدینی را درخصوص سیره ائمه اطهار (ع) در تربیت شاگردان مطالعه کردم. این کتاب ارزشمند روش‌ها و قالب‌هایی که ائمه اطهار در تربیت شاگردان‌شان بهره می‌بردند با مستندات روایی دسته بندی کرده است. استاد محمد رضا عابدینی در کتاب شاگرد پروری دفتر پنجم از مجوعه علم از منظر الهی حقیقت جایگاه معلمی را از منظر الهی با بیان جذاب و بدیع تبیین می‌کند.
وی در خصوص تاثیرگذارترین کتابی که خوانده توضیح داد: از آنجا که هرکتابی می‌تواند براساس هدف گذاری نویسنده در ابعاد مختلف شخصیتی یک فرد اثر بگذارد، جواب به این سوال ساده نیست. حتی ممکن است برخی کتابها اثر پنهان در روح و روان منِ مخاطب داشته باشند که قابل ذکر برای خودم نباشد. اما از جمله کتابهایی که خودم آنها را تاثیر گذار میدانم کتابهای مرحوم صفایی حائری در حوزه تربیت و کتب شهید مطهری در حوزه اصول اعتقادات است.
یکی از کتب دفتر نشر آثار امام هم که خاطرات زندگی حضرت امام خمینی (ره) از قبل انقلاب تا فوت امام را روایت می‌کرد در نوجوانی خواندم و در برهه ای مختلف زندگی بارها به آن رجوع کردم. این کتاب خیلی برایم ماندگار بود.
رقبای کتاب زیاد شدند اما کتاب می‌تواند همچنان پیشتاز بماند
مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان درباره حال و روز کتاب اظهار داشت: اگر بخواهم نگاه جامعه شناسی داشته باشم، طبیعتاً حال کتاب تابع شرایط مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هست که برجامعه حاکم است و اولویت هایی که افراد در زندگی شخصی خود دارند. مسئله معیشت و اقتصاد جامعه هم بشدت ممکن است در این موضوع اثر داشته باشد. همچنین رشد شناختی مردم جامعه به‌ویژه کودکان و نوجوانان در میزان رجوع شان به کتاب می‌تواند موثر باشد.
وی تصریح کرد: اینکه فرد چه میزان اطلاع دارد از اینکه نا آگاه است و نیاز به کتاب و مطالعه دارد، اینکه در خود احساس نیاز به دانستن کند به مولفه های شناختی برمی‌گردد.
خواجه نژادیان با اشاره به آمارهای جهانی در حوزه مطالعه و کتابخوانی خاطرنشان کرد: یکی از نتایجی که بشود از این آمارها گرفت این است که شاید مردم ما کمتر احساس می‌کنند که به مطالعه نیاز دارند. البته این یک برداشت کلی است. نباید غافل باشیم که به هرحال برای نسل نو ابزارهای مختلفی برای آموزش فراهم شده که گاهاً در رقابت با کتاب هم قرارگرفتند. در گذشته کتاب و معلم تنها ابزارهای افزایش آگاهی بودند اما الان ابزارهای مختلفی در اختیار دارند. از این رو شاید مقایسه اقبال و استقبال از کتاب در زمان حال و گذشته مقایسه مناسبی نباشد.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان فارس انواع و اقسام کتابهای دیجیتال و چکیده خوانی و اینترنت خوانی را از روش‌های کسب آگاهی برشمرد و گفت: این آمارها معمولاً در مطالعه کتاب کشور ممکن است وارد نشود. نیاز است یک نگاه جامعه شناختی به موضوع شود و در بستر خودش مورد بررسی قراربگیرد. علاوه برآن (مطالعه برای چه؟) هم خیلی مهم است.آیا مطالعه بی رویه رمان‌ها و کتابهای زرد کمکی به رشد شناختی جامعه می‌کند یانه؟ یاهرنوع مطالعه ای به رشد فرد و جامعه منجر خواهد شد؟ این سوالات هم در ارزیابی حال کتاب قابل توجه است و جای بحث دارد. باید ببینیم آیا هر کتابخوان حرفه‌ای رشد شخصیتی هم پیدا کرده است؟
وی برای بهتر شدن حال کتاب هم توصیه هایی داشت و توسعه انجمن‌ها و شبکه‌های اجتماعی کتاب محور را در بهبود حال کتاب مهم و موثر دانست.
خواجه نژادیان تاکید کرد: مخصوصاً در حوزه ما که مخاطب کودک و نوجوان داریم این کار اهمیت ویژه ای دارد. شبکه‌های اجتماعی مخصوصاً در گروه کودک و نوجوان که تاثیر و تاثرات همسالانی قوی بین بچه ها وجود دارد، خیلی می‌تواند در ترغیب بچه ها از سمت گروه همسالان خود به سمت کتاب راهگشا باشد.
وی توسعه مسابقات کتاب در قالب های متنوع، در دسترس بودن کتب و منابع و توسعه از جمله کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌ها و پویایی کتابخانه‌های مدرسه محور را از راهکار های موثر در بهبود حال و روز کتاب برشمرد و گفت: زنگ کتابخوانی در مدارس لازم است جدی گرفته شود.
طرح درس مطالعه محور در مدارس می‌تواند انس با کتاب ایجاد کند
پیوند بین طرح درس معلمان و معرفی کتاب غیردرسی مرتبط با دروس هرپایه یکی از پیشنهادات خلاقانه این معلم کتابخوان بود. خواجه نژادیان در این خصوص توضیح داد: آموزش معلمان اعم از آموزگاران، دبیران، هنرآموزان و حتی نو معلم‌های دانشگاه فرهنگیان برای اینکه بتوانند متناسب با طرح درس خود در هر سال تحصیلی کتابهای غیر درسی به بچه ها معرفی کنند می‌تواند در انس با کتاب موثر باشد.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان فارس گفت: علاوه بر معرفی معلمان می‌توانند در دروس مختلف طرح درس مطالعه محور طراحی کنند که دانش‌آموزان در کنار مطالب درسی، کتابهای جذاب که مرتبط با آن سرفصل هاست هم بخوانند و در یک گروه مطالعاتی درباره برداشت‌هایشان گفتگو کنند.
در بعضی درس ها مثل تاریخ، فارسی و اجتماعی زمینه آن فراهم است. که با توجه طرح درس با معرفی کتاب توجه بچه ها را به محتوای دروس جلب کنند.
وی به ضعف زیرساخت‌های ترویج کتاب هم اشاره کرد و ادامه داد: در شهری مثل شیراز از لحاظ زیرساخت‌های لازم برای ترویج مطالعه مثل سالن های مطالعه و کتابخانه ها و کتابفروشی ها بشدت مناطقی از شهر فقیر است.یک کودک و یا نوجوان دسترسی کمی به فضاهایی دارد که حال خودش را با کتاب خوب کند و بین قفسه های کتاب چرخ بزند. خیلی از خانواده ها شاید اجازه ندهند بچه ها به تنهایی مسیر طولانی برای دسترسی به چنین مکان هایی طی کنند. لذا دسترسی پذیری زیرساخت های مطالعه در بالا رفتن ساعات مطالعه کودکان و نوجوانان موثر است و خیلی در شیراز در این حوزه ضعف داریم. لازم است شهردای و سایر متولیان ربوطه برای رفع این مشکل پای کار بیایند.
هرمطالعه ای منجر به رشد شخصیت بشر نمی‌شود
خواجه نژادیان در خصوص آینده کتاب نیز پاسخ داد: بطور کلی آینده خرد ورزی در دنیا آینده نگران کننده‌ای است. بالاخره حال امروز دنیا حال خوبی نیست اتفاقاتی که در فلسطین و غزه در حال رخ دادن هست را ببینید. جمعیت زیادی در دنیا مخصوصاً در کشورهای پیشرفته که مدعی مطالعه و کتابخوانی هستند و آمار بالایی در کتابخوانی دارند، الان فقط نظاره گر هستند و عکس العمل جدی از خود بروز نمی‌دهند. سوال جدی که پیش می آید این است که کجاست نتیجه آن همه مطالعه و کتابخوانی؟
وی ادامه داد: اگر ریشه ای به موضوع مطالعه نگاه کنیم، این مشاهدات نشان می‌دهد که هر مطالعه ای منجر به رشد شخصیت بشر نمی‌شود. نباید فقط از افزایش ساعت مطالعه خوشحال شویم. در کنار میزان مطالعه، چه چیزی خواندن هم مهم است. اینکه بعد از مطالعه چه تاثیری شکل بگیرد هم مهم است.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان فارس افزود: با این مسیری که دنیا پیش می‌رود و حوزه نشر و تولید کتاب دست جریان‌های خاصی است که سعی می‌کنند عقل بشر را هدایت کنند و رفتار بشر را مدیریت کنند نگران کننده است.اما از زاویه دید دیگر آمار چاپ کتاب در کشور که هر سال همزمان با نمایشگاه کتاب تهران ارائه می‌شود و تیراژهای چاپ کتاب نشان می‌دهد اقبال نسبت به مطالعه همچنان وجود دارد و اتفاقاً رو به رشد هم هست. گرچه هنوز در شأن جامعه ما نیست اما وضعیت رو به بهبود است و به رغم گرانی تولید کتاب و نوسانات وقیمت چاپ هنوز استقبال خوبی وجود دارد.
خواجه نژادیان در پایان یادآور شد: البته یک نگرانی دیگر هم وجود دارد که در حوزه کتاب کودک، کتابهایی که جاذبه بصری خوبی دارند بیشتر مورد اقبال قرار بگیرند و مخاطب بدون توجه به محتوای کتاب براساس جاذبه‌های ظاهری انتخاب کند. اینکه گرافیست ها و طراحان و تصویرگران در حوزه کتاب کودک نقش مؤثرتری از نویسنده متن ایفا می‌کنند باید در باره آن فکری شود که نقش ها جابه جا نشود.
وی گفت: امیدواریم با همت مسئولین و تلاش بخش خصوصی و حلقه های مردمی که شکل گرفته در ترویج فرهنگ کتابخوانی شاهد رشد و اقبال کودک و نوجوانان و عموم مردم باشیم.
نظر شما