سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- فاطمه نعمتی: «اِلیا و عشق به گلهای کوچک» اثر آرش بابایی است. او این اثر را بر مبنای انتقال این مفهوم نوشته است که کودکان، محبت‌کردن به دیگران را بیاموزند و تفاوتی بین آنها قائل نشوند. این تفاوت را اِلیا، دختر کوچک داستان، وقتی می‌فهمد که یکی از گلهای باغچه خانه‌شان دیگر شاداب نیست و دارد پژمرده می‌شود؛ در حالی که او تمام‌وقت درحال محبت و رسیدگی به گلی دیگر بوده است.
این اثر به دنبال انتقال مفاهیمی مانند عشق‌ورزی، تأثیر محبت به دیگران و در کل، ارزش‌های ناب انسانی به کودکان است تا آنها را به تفکر وا دارد. انتقال مفاهیم فلسفی به کودکان، یکی از اساسی‌ترین وظایف معلمان و مربیان است و در این اثر نویسنده تلاش کرده این وظیفه را به گونه‌ای انجام دهد.
آرش بابایی، پژوهشگر فلسفه تعلیم و تربیت و مؤسس «کانون فلسفه و معنای زندگی» در دانشگاه بوده است و به عنوان تسهیل‌گر در حوزه فلسفه برای کودکان فعالیت می‌کند. با او درباره کتاب «اِلیا و عشق به گلهای کوچک» گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
- این کتاب، چندمین اثر کودک شماست؟
چهارمین اثر من است. سه کتاب قبلی، در قالب ترجمه از زبان آلمانی بوده است.
- داستان، شروع، میانه و پایان سرراستی دارد و پیام آن هم مستقیم است. در بحث کتاب‌های فلسفی، بیشتر سعی می‌شود غیرمستقیم، پیامهای اخلاقی به مخاطب ارائه شود. چرا شما روش مستقیم را انتخاب کردید؟
هدف از روایت این داستان، القای حس محبت و عشق به دیگران در وجود کودکی است که در ابتدای راه اندیشهورزی است. بله، صحیح میفرمایید؛ شروع، میانه و پایان این داستان، سرراست است؛ ولی احساس میکنم پیام آن، وجه غیرمستقیم دارد. درواقع، جریان این قصه، مفهوم محبت را با بهانه ابراز عشق به گلها برای کودک یادآوری کرده و بر ارزش اخلاقی آن تأکید می‌کند و از جنبه روانشناختی، کودک، پاسخ از محرک اولیه را به دایره همنوعانش تعمیم داده و آن را در بُعد انسانی تمرین می‌کند.
- نوع روایت داستان، ساده و حتی شاید بتوانیم بگوییم ابتدایی به نظر میرسد. انگار مخاطب کوچکتان را دستکم گرفتهاید. آیا ردهبندی سنی مخاطب کتاب، شما را بر آن داشت که اینطور بنویسید یا دلیل دیگری داشتید؟
بله، نوع روایت داستان، ساده و حتی به زعم شما، شاید ابتدایی است. موضوع، دستکم گرفتن قدرت ذهن کودکان نیست. بهخصوص در سالهای اخیر، شاهد اصلاح روش کتابخوانی در جامعه ایرانی هستیم. همواره توصیه بر این است که بهمنظور بهرهوری بیشتر و مؤثرتر، خوانش کتاب اعم از ساده و پیچیده در تمام گروههای سنی، در حضور یک فرد تسهیل‌گر و بهصورت اجتماع پژوهشی انجام گیرد. قصد من از انتشار این کتاب، استفاده از آن در جلسات کندوکاو فلسفی برای کودکان بوده؛ درواقع، فیزیک کتاب، تنها بهانهای برای پیشکشیدن بحث مفاهیم اخلاقی در محافل کودکانه است.
- در پشت جلد کتاب نیز، به انتقال مفاهیم فلسفی به کودکان اشاره کردهاید. چرا نیاز است که کودکان با این مفاهیم آشنا شوند؟
همانطور که در کتاب «از حیرت تا اندیشه» نیز به آن اشاره کردهام، آموزش فلسفه یا به عبارتی، انتقال مفاهیم فلسفی به کودکان، به آنها کمک می‌کند تا بهترین نسخه از خودشان را کشف کنند و به دنبال یافتن معنای واقعی زندگی در زمینههایی مانند اخلاق، عدالت، آزادی و سایر ارزش‌های بنیادین بروند. این نوع از آموزش به آنها کمک می‌کند که به شیوهای پویا، خلاقانه و منطقی با مسائل پیچیده روبه‌رو شده و در نهایت بهطور عمیقتری، درکی از جهان و خودشان پیدا کنند.
- در زمینه تسهیل‌گری حوزه فلسفه برای کودکان تجربه دارید. درباره فعالیتهایی که در این زمینه انجام می‌شود بگویید.
فعالیتهای تسهیل‌گری حوزه فلسفه برای کودکان، قدم مهمی برای تشکیل یک زیرساخت فکری و اندیشهای در کودکان است که میتواند آنها را به دنیای جذاب و پُرمعنای فلسفه معرفی کند. ترجمه مفاهیم فلسفی به زبان ساده برای کودکان، این امکان را فراهم می‌کند تا با مفاهیم پایه فلسفی آشنا شوند. این فعالیتها با فراهمکردن فضایی برای تفکر و اندیشه، قدرت خلاقیت کودکان را تقویت می‌کنند.
- نقش داستان و ادبیات در تسهیل‌گری فلسفه برای کودکان چیست؟
داستان‌ها و ادبیات به‌عنوان یک ابزار مؤثر و جذاب می‌توانند در تسهیل فرایند تفکر فلسفی در کودکان، نقش بسیار مهمی ایفا کنند. داستان میتواند مفاهیم فلسفی را به یک شکل قابل درک برای کودکان تبدیل کند. این سبک از نوشتار، به کودکان این امکان را میدهد تا با اطمینان به مفاهیم پیچیده نزدیک شوند. از طریق داستان‌ها، ماجراجوییها بهصورت زنده و جذاب برای کودکان ارائه میشوند. شخصیتهای داستانی، می‌توانند الگوهایی قوی برای تفکر فلسفی در دنیای کودکان باشند. همچنین از داستان‌ها میتوان برای آموزش ارزشها و اخلاقیات بهره برد.
- کتاب‌های دیگری هم با رویکرد کتاب «اِلیا و عشق به گلهای کوچک» در دست نگارش یا چاپ دارید؟
در حال حاضر خیر.
نظر شما