سرویس ادبیات خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - بیتا ناصر؛ براساس تعاریف ارائه شده، هوش مصنوعی هوشی‌ست که به واسطه ماشین‌ها پدیدار می‌شود و این مسئله در مقابل هوش طبیعی که توسط جانوران -همچون انسان‌ها- بروز می‌کند، قرار دارد. در سال‌های گذشته آن‌چنان بحث‌های پیرامون هوش مصنوعی، ظرفیت‌ها، کاربردها و ضررهای آن داغ است که هر ماهه مقاله‌ها، پروژه‌ها و تزهای مختلفی در این حوزه ارائه و منتشر می‌شود. از تمام جنبه‌های حضور هوش مصنوعی که بگذریم، هوش مصنوعی در مقوله کتاب، به‌ویژه ادبیات ترجمه‌ای و آینده آن در این حوزه بسیار بحث‌برانگیز و مبهم ظهور کرده است.
محدثه احمدی، از مترجمان جوان و باسابقه ادبی با اشاره به فراگیری هوش مصنوعی بر زندگی انسان امروزی و تصویری که از گسترش آن در آینده وجود دارد، درباره تاثیر آن بر کتاب و کتابخوانی گفت: هوش مصنوعی در حوزه کتاب نیز مانند سایر بخش‌ها می‌تواند بر انتخاب ما اثر بگذارد و در واقع با جمع‌آوری داده‌های مربوط به سیر مطالعاتی، فرهنگ و سلیقه افراد، آنها را به سمت آثاری خاص هدایت خواهد کرد. از طرفی نیز جامعه هدف هر ژانر را راحت‌تر پیدا می‌کند و تبلیغات کتاب‌ها دقیق‌تر و مؤثرتر می‌شوند که این مسئله می‌تواند به ناشران کمک کند در گزینش آثار برای چاپ بهتر عمل کنند و تا حدی شانسی بودن موفقیت کتاب‌ها کمرنگ شود.
وی درباره تاثیر هوش مصنوعی بر ترجمه آثار ادامه داد: هوش مصنوعی مسیر ترجمه را تسهیل می‌کند و ابزارهای پیشرفته‌تر می‌توانند به معنای کیفیت بالاتر آثار ترجمه‌ای باشند. هوش مصنوعی به مترجم کمک می‌کند یکدستی نثرش را حفظ کند، معادل‌های به‌روزتر و کاربردی‌تری با توجه به گروه مخاطب مقصد انتخاب کند و حتی الگو یا امضای ترجمه‌ای مترجم را پیدا کند و سرعت کار را افزایش دهد.
مترجم آثاری همچون «ناگاه ناکجا»، «یک لحظه» و «رنگ عدالت» در پاسخ به این پرسش که به نظر شما آیا هوش مصنوعی در طی سال‌های آینده مترجمان متوسط را از بازار ترجمه -به‌خصوص ترجمه ادبی- خارج خواهد کرد؟ اظهار کرد: بعید نیست؛ هر چند وقت یک بار با فهرستی از مشاغلی روبه‌رو می‌شویم که گمان می‌رود در آینده‌ای نه چندان دور، مغلوب هوش مصنوعی شوند. پس دور از باور نیست که حوزه ترجمه -که در حال حاضر هم با ابزارهای فناوری گره خورده- روزی کاملاً از دست انسان خارج شود. اما پرسش اینجاست که چه باید کرد؟ یکی از راه‌ها این است که مترجم تنها به داشتن یک مهارت ساده بسنده نکند و مجموعه‌ای از توانایی‌ها را در خود پرورش دهد. مترجم خوب باید مخاطبش را بشناسد، نگاه نقادانه داشته باشد، فرهنگ‌شناس و زبان‌شناس باشد، ادبیات بداند، ویرایش کند، رسانه را بلد باشد و حتی دنبال دانستن چند زبان باشد و از همه مهم‌تر، خلاق باشد و انسان‌شناس؛ یعنی گونه خودش را بشناسد. از میدان به‌در کردن کسی که چندبُعدی است و حتی به تنهایی می‌تواند از پس صفر تا صد تولد یک کتاب برآید، بسیار سخت‌تر از مترجمی است که صرفاً زبان می‌داند و در زنجیره‌ای طویل، تنها حکم یک حلقه را دارد.
این مترجم درباره ضرورت‌های حفظ روح اثر در ترجمه‌ها و کارکردهای هوش مصنوعی و میزان موفقیت آن در این حوزه، گفت: تصور می‌شود هوش مصنوعی نتواند در این زمینه موفق باشد اما پروژه‌ها و تحقیقاتی که انجام گرفته، نتیجه دیگری را نشان می‌دهد. مثلاً در حوزه موسیقی یا سرودن شعر، هوش مصنوعی توانسته با ما رقابت کند و حتی گاهی انسان‌وارتر عمل کند! بنابراین شاید چندان نتوانیم با قطعیت روی این ضعف حساب کنیم اما فعلاً در زمینه ترجمه، هوش مصنوعی نیازمند بهتر شدن و داده‌های قوی‌تر است و از نظر خلاقیت و حفظ روح و زبان ضمنی اثر به پای مترجم انسانی نمی‌رسد.
نظر شما