سرویس فرهنگ مقاومت خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ماهرخ ابراهیم‌پور: در سالی که گذشت کتاب‌های زیادی به چاپ رسید یا تجدیدچاپ شد که برخی از این کتاب‌ها به دلیل موضوع یا حواشی که پیدا کردند بیشتر از سایر آثار در بازار کتاب دیده شدند. هر چند در این میان کتاب‌های خوب بسیاری در زمینه ادبیات پایداری و فرهنگ مقاومت انتشار یافت که بعضی به دلیل تبلیغات ناکافی ناشر یا پرهیز مولف چندان دیده نشدند. اما چند کتاب از جمله کتاب «سرباز قاسم سلیمانی» تالیف مصطفی رحیمی، «راه خون، یادداشت‌های غلامرضا صالحی» پژوهش و تدوین احمد دهقان، «بدون مرز» پژوهش و تدوین گلعلی بابایی، «قرار بی‌قرار، مصطفی صدرزاده» پژوهش و تالیف فاطمه‌السادات افقه، «پرونده‌ای برای هواپیماربایی» پژوهش و تالیف رضا جهان‌فر و «بیگانه با ترس» پژوهش و تدوین صادق وفایی در سالی که گذشت به دلیل سوژه نو، مطالب مهم و گاهی طرح جلد جذاب و قلم پژوهشگران و مولفان خود بیشتر از سایر آثار در فضای رسانه دیده شد. در این چند کتاب مطالبی درباره برخی شخصیت‌ها مطرح شد که به نوعی یک مساله در جنگ را بیشتر باز کرد یا یک شخصیت را با جزئیات بیشتر به مخاطب شناساند. برخی از این کتاب‌ها هر کدام در بازار نشر سرنوشت متفاتی پیدا کردند، بعضی به چاپ مجدد رسیدند، برخی با حذف و اضافه انتشار پیدا کردند و بعضی هم چون «بدون مرز» از بازار نشر جمع شد. در گزارش زیر نگاهی مختصر به این چند کتاب کردیم.
«راه خون»
کتاب «راه خون»، یادداشت‌های روزانه سرلشکر پاسدار شهید «غلامرضا صالحی» طی سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۷ که به همت «احمد دهقان» گردآوری و تنظیم و توسط انتشارات نشر بیست و هفت به زیور طبع آراسته شد.
شهید غلامرضا صالحی که حین شهادت، جانشینی فرماندهی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) را بر عهده داشت، از جمله معدود فرماندهان دوران دفاع مقدس است که جزئیات روزانه تاریخ هشت‌سال جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ملت ایران را در پایان هر روز به نگارش درآورده است.
جایگاه مهم شهید صالحی در طول این دوران که تا پیش از جانشینی لشکر، عمدتاً مسئولیت واحد اطلاعات-عملیات لشکر را بر عهده داشت و حضور مستمر او در اتاق فکر و طراحی فرماندهان سپاه، یادداشت‌های روزانه او را به گنجینه‌ای ناب، دقیق و موشکافانه از ناگفته‌های دوران جنگ تبدیل کرده است.
«بیگانه با ترس»
«بیگانه با ترس» حاصل ۸ گفت‌وگوی مفصل دربارۀ خلبان محمود اسکندری است. کتابی که به گفته نویسنده‌اش نتیجه بیش از دوسال زندگی این نویسنده با محمود اسکندری و سفر به اسناد و خاطره‌هاست. این کتاب، در روایت دوستان نزدیک و هم‌قطاران خلبان اسکندری جان می‌گیرد؛ مصاحبه‌هایی که در بطن و متن آنها می‌توان به چهره‌ای دقیق، درست و بدون روتوش از این خلبان پرافتخار دست پیدا کرد. اسکندری که از او به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین خلبان‌های نیروی هوایی ایران نام برده می‌شود، در طول جنگ ایران و عراق، با هواپیمای جنگنده اف -۴ فانتوم ۲ پرواز می‌کرد و در ۳ عملیات مهم آزادسازی خرمشهر، عملیات اچ۳ و عملیات بغداد شرکت مؤثر داشت؛ تا حدی که عملیات اچ۳ که ۱۵ فروردین ۱۳۶۰ انجام شد، طبق نظر رسمی شرکت مک دانل داگلاس، سازندهٔ هواپیمای فانتوم اف -۴، به‌عنوان کامل‌ترین عملیات انجام شده توسط این نوع هواپیما و اسکندری نیز به‌عنوان ماهرترین خلبان این هواپیما شناخته شد. کتاب را که به دست بگیرید از همان اول حس می‌کنید در کابین فانتوم اف ۴، این شبح دوست‌داشتنی نشسته‌اید و باعظمت تاریخ نبردهای هوایی ایران؛ آن‌هم همراه با ناخدایی چون کاپیتان محمود اسکندری پیش می‌روید و برای ایران افتخار آفرینی می‌کنید.
«بدون مرز»
«بدون مرز» روایت زندگانی سید علی‌اکبر است؛ نوجوان پرجنب‌وجوشی که در پس کوچه‌های محله‌های باغ نظر چیذر و شمیران قد کشید و همراه اهالی باصفای محله‌های خوش آب و هوای شمال پایتخت، شاهد پیروزی انقلاب الهی مردم ایران بر طاغوت در بهمن ۱۳۵۷ بود. وی سپس به جرگه جوانان سبزپوش سپاه انقلاب پیوست.
سید با آغاز جنگ تحمیلی رژیم بعثی صدام ضد مردم ایران، راهی جبهه های غرب و جنوب کشور شد. در سال دوم جنگ، برای آموزش نظامی رزمندگان مقاومت اسلامی لبنان، مدتی به کرانه‌های شرقی مدیترانه اعزام گردید. پس از بازگشت به کشور تا پایان دفاع هشت ساله ملت ایران به تناوب در جبهه‌ها حضور داشت. جنگ که تمام شد، سید با حضور در سرزمین بالکان، به یاری مسلمانان مظلوم بوسنی و هرزگوین در مقابله با وحشی گری های اروپای متمدن شتافت.
سال ۱۳۸۲، در پی سقوط رژیم بعثی صدام، سید اکبر مسئولیت انجام بخشی از تدابیر حاج قاسم سلیمانی، فرمانده مقتدر نیروی قدس سپاه برای سروسامان دادن به اوضاع عراق را به عهده گرفت. راوی بدون مرز همچنین ناگفته‌های بسیاری از حضور ده ساله‌اش در قاره سیاه را برای مولف این کتاب بازگو کرده است. وی در فرجام بازروایی خاطرات خود، از چهار سال جنگ سخت و نفس گیرش با تروریست‌های تکفیری در شام بلازده، از آن سحرگاه هولناک سیزدهم دی ۱۳۹۸ در فرودگاه بین المللی بغداد نیز رازهای فراوانی را بر ملا ساخته است
«سرباز قاسم سلیمانی»
کتاب «سرباز قاسم سلیمانی» به قلم مصطفی رحیمی و توسط نشر خط مقدم به انتشار رسیده است. به طور قطع می‌توان گفت تا به امروز این اثر جامع‌ترین روایتی است که در مورد زندگی این سردار بزرگ اسلام و ایران به چاپ رسیده است. مصطفی رحیمی به منابع مکتوب بسیاری دسترسی داشته و همچنین توانسته با افراد بلندمرتبه بسیاری در سوریه و عراق مصاحبه کند تا تصویر خوبی از عظمت کار سردار سلیمانی به خواننده نشان دهد. کتاب در ۵۳۰ صفحه و در ده فصل نگاشته شده است. نیمه ابتدایی کتاب به دوران کودکی و نوجوانی حاج قاسم می‌پردازد که در روستایی مستضعف و محروم بزرگ گشته و سپس برای کار به شهر کرمان می‌رود. با پیروزی انقلاب اسلامی به عضویت سپاه پاسداران در می‌آید و در دفاع مقدس بسیار زود به فرماندهی لشکر ثارالله کرمان می‌رسد. پس از جنگ ایشان به مبارزه با اشرار و قاچاقچیان روی می‌آورد اما با تاسیس سپاه قدس به فرماندهی این یگان منصوب می‌گردد. او در افغانستان به شاه احمد مسعود و نیروهای مبارز پنجشیر کمک می‌کند و در لبنان در جنگ سی و سه روزه به نیروهای حزب الله. اما حماسه اصلی که نیمه دوم کتاب را به طور کامل به خود اختصاص داده به جنگ سوریه و تشکیل حکومت تکفیری داعش مربوط است. این فتنه توطئه‌ای آمریکایی با بهره گیری از سلفی‌های تندرو بود که قرار بود نظم و امنیت بسیاری از کشورهای خاورمیانه را به خطر بیاندازد اما با راهبری سردار سلیمانی یکی یکی مناطق تصرف شده باز پس گرفته می‌شوند و امنیت دوباره به سوریه و عراق بازمی‌گردد. در بخش پایانی کتاب نیز وصیت نامه سردار و نقطه نظرات بزرگان سپاه و سیاست پیرامون شخصیت ایشان آورده شده و خاطرات کوتاهی از سیره عملی سردار که نشان دهنده تلاش و مجاهدت خستگی‌ناپذیرش ترسیم شده است.
«پرونده‌ای برای هواپیماربایی»
کتاب «پرونده‌ای برای هواپیماربایی» تالیف رضا جهان‌فر در ۳۸۵ صفحه از سوی نشر سرو روانه بازار نشر شد. «پرونده ای برای هواپیماربایی؛ پژوهشی تاریخی در خصوص هواپیماربایی در ایران با رویکرد جامعه شناسی جنگ»، برای نخستین بار عملکرد تیپ ۶۵ نیروی زمینی ارتش، پدافند هوایی و نیروی هوایی در مقابله با هواپیماربایی در ایران مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است. کتاب در ۵ فصل با سرفصل‌های؛ «هواپیماربایی؛ از جنگ تا تروریسم»، «مسائل حقوقی هواپیماربایی»، «هواپیماربایان در آسمان ایران»، «سازمان‌ها و نهادهای تأثیرگذار در مقابله با هواپیماربایی در ایران»، «به روایت…» تالیف شده است.
در فصل‌های اول و دوم کتاب به مباحث نظری حوزه جنگ، ترور، هواپیماربایی و جامعه شناسی جنگ پرداخته شد. در فصل سوم کتاب تحت عنوان هواپیماربایان در آسمان ایران، هواپیماربایی در ایران در چهار بخش هواپیماربایی پیش از انقلاب اسلامی، انقلاب و هواپیماربایان، خنجر از پشت؛ هواپیماربایی در سال‌های دفاع مقدس و در نهایت پایان جنگ؛ آغاز مجدد هواپیماربایی مورد بررسی قرار گرفت.
در فصل چهارم سازمان‌های اثرگذار در فرایند مقابله با هواپیماربایی نظیر ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فرماندهی انتظامی و… مورد اشاره قرار گرفت.در فصل پنجم تحت عنوان به روایت…، دست نوشته ها، تحلیل‌ها و نظرات متخصصان و اساتیدی همچون دکتر فرزاد اسماعیلی، دکتر محمد صادق کوشکی، مرحوم دکتر سید یعقوب موسوی، دکتر محسن مرادیان، دکتر مرتضی شیرودی و… منتشر شده است.
«قرار بی‌قرار؛ مصطفی صدرزاده»
مصطفی صدرزاده در تاریخ ۱۹ شهریور ۱۳۶۵ در شوشتر استان خوزستان به دنیا آمد. پدرش پاسدار و جانباز جنگ تحمیلی بود و مادرشان سیده هستند. بعد از چند سال به خاطر حساسیت مادر شهید به آب و هوای اهواز راهی شمال کشور می‌شوند و در یک خانۀ کوچک در روستای بندپی شرقی در «گلیا» که به معنی گلوگاه بود، در استان مازندران به زندگی ادامه می‌دهند. مصطفی در یادگیری لهجه‌ها استعداد خوبی داشته است و دو ماه در شمال لهجه مازندرانی را یاد می‌گیرد. بعد از دو سال از مازندران راهی کهنز شهریار می‌شوند.
شهید در محله خود در شهریار با بسیج آشنا می‌شود و در ساخت مسجد محله هم بسیار کمک رسان است و چهارشنبه هر هفته را وقف حضور در مسجد می‌کند. شهید مصطفی صدرزاده قبل از اتمام درس و گرفتن دیپلم طلبه می‌شود. ایشان در سال ۱۳۸۶ و در ۱۳ اردیبهشت با دختر یکی از همسایه‌ها که بعداً متوجه می‌شوند خواهر یکی از دوستان ایشان است عقد می‌کنند و در ۱۹ شهریور همان سال همزمان با روز تولد شهید مراسم ازدواج را برگزار می‌کنند. حاصل این ازدواج دو فرزند به نام‌های فاطمه و محمدعلی است.
شهید صدرزاده با آغاز درگیری‌ها در سال ۹۲ چندین بار با روش‌های مختلف به سوریه می‌رود. بار اول به عنوان آشپز یک گروه رزمنده اعزام می‌شود. در دفعات بعدی که دیگر این امکان نیست تصمیم می‌گیرد به عنوان عضوی از تیپ فاطمیون برای دفاع از حرم حضرت زینب (س) به سوریه برود.
«مجموعه فرهنگنامه اسارت و آزادگان»
مجموعه ۷۷ جلدی «فرهنگنامه اسارت و آزادگان» با کوشش و تحقیق جمعی به سرپرستی مسعود ده‌نمکی به چاپ رسید و جلدهای بعدی آن نیز در دست چاپ است. در این مجموعه به کتاب‌شناسی اسارت، اسارت در اسلام، اسارت و آزادگان در جراید، اسارت و آزادگان به روایت تصویر، فیلم‌شناسی اسارت و بقیه جلدها به معرفی اردوگاه‌های اسرای ایرانی در عراق اختصاص دارد و هر کدام از این مجلدها علاوه بر اطلاعاتی که در آنها جای گرفته است اطلاعات اضافه را در مخزنی قرار دادند که در وقت نیاز پژوهشگران مورد مراجعه قرار گیرد. کاری که در فرهنگنامه اسارات انجام شده جزئیات زیادی از زندگی اسرای جنگ ایرانی در اردوگاه‌های عراق را روایت می‌کند که در جای خود کار ارزشمندی است، کاری درباره شهدا، جانبازان و ایثارگران انجام نشده و به نوعی منحصربه فرد است. مسعود ده‌نمکی که یکی دو دهه از عمرش را صرف این کار کرده، معتقد است با همه مشقات و ناملایمت‌هایی که کار در برداشت اما خوشحال است که چنین کار دشواری را انجام داده و یک مجموعه را برای آیندگان بر جای گذاشته است که بعدها می‌تواند بسترهای پژوهش‌های سودمندی باشد که پژوهشگران و محققان آتی انجام خواهند داد.
نظر شما