گروه استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): شرق تا غرب مازندران سرزمین شاعران و نویسندگان بزرگی است که عرصه ادبیات را با قلم خود، زرین کرده‌اند، از طالب آملی سده یازدهم هجری، تا نیمای معاصر و کیوس گوران که فرصت زندگی در عصر او را داریم. این سرزمین جاذبه‌ها و سرمایه‌های ادبی بی‌شماری دارد که برخی از اینها می‌تواند فرصتی برای گردشگری فرهنگی در ایام نوروز باشد.

نگین یوش

علی اسفندیاری که او را با نام نیما یوشیج می‌شناسیم متولد سال ۱۲۷۶ هجری شمسی در دهستان یوش شهرستان نور در غرب مازندران است. شاعری که پدر شعر نوی فارسی است و در دگرگون کردن شعر معاصر نقش اساسی داشت.

خانه نیما در دهستان یوش یکی از مراکز فرهنگی است که گردشگران بسیاری را به خوب جذب می‌کند. این دهکده گردشگری آب و هوای دل‌انگیزی دارد و اگر نیما این همه فروتنی به خرج نمی‌داد شاید شعری برای «کوچه باغ‌های یوش» و نثری برای «دمدمه‌های اردیبهشت در یوش» می‌نوشت و هر خواننده‌ای را به وسوسه می‌انداخت تا سری به خانه آبا و اجدادی‌اش بزند و فاتحه‌ای بر مزار او نثار کند، «بهجت اسفندیاری» خواهر نیما هم در حیاط خانه پدری، در کنار برادرش آرمیده است.

دهستان یوش جاذبه‌های فرهنگی بسیاری دارد اما خانه نیما مانند نگینی است که در این دهستان می‌درخشد. خانه نیما دارای حیاط مرکزی است و اطراف حیاط را اتاق‌ها در بر گرفته‌اند، در این خانه می‌توان از موزه نیما هم بازدید کرد که وسایل شخصی نیما در آن نگهداری می‌شود.

علاوه بر نوروز که بهار طبیعت است، ۲۱ آبان در زادروز تولد نیما در فصل پاییز که فصل شاعران است، شاعران و دوستداران نیما در خانه او گرد هم می‌آیند و یادش را گرامی می‌دارند.

طالب، شاعر عاشق ناکام

از این شاعر نوگرا به قرن یازدهم هجری می‌رویم و طالب آملی را معرفی می‌کنیم که از سرمایه‌های ادبی مازندران است و او را ملک‌الشعرا می‌خوانند.

سید محمد ابن عبدالله آملی که بعدها تخلص «طالب» را برای خود برگزید در ۹۸۷ هجری در آمل در خانواده‌ای ملاک و طبقه خاص متولد شد. ماجرای عشق طالب با زهره، از او شاعر ساخت و پس از عشقی ناکام، به سوی هندوستان رهسپار شد.

در دیوان طالب غزلیات پر شوری از دوران عاشقی او می‌توان یافت که نشان از عشق بی‌اندازه او به معشوق است:

دل عاشق به پیغامی بسازد به یاد نامه یا نامی بسازد

مرا کیفیت چشم تو کافیست ریاضت کش به بادامی بسازد

طالب در هنگام خروج از آمل، جوانی ۲۳ ساله بود که به کاشان، اصفهان، مشهد، قندهار و سپس به هندوستان کوچ کرد. به لحاظ شکست عاطفی که در زندگی طالب رخ داد و تاثیر آن در شعرهایش نمایان است و همچنین از منظر زندگی در غربت، او را شاعری مظلوم و غم‌دیده می‌شناسند.

طالب و زهره یکی از منظومه‌های پرطرفدار در مازندران است و خوانندگان بسیاری در این استان، داستان طالب و زهره را روایت کرده‌اند و از این منظومه به عنوان گنجینه موسیقی مازندران نام می‌برند.

از نظر تعداد ابیات، طالب آملی پس از فردوسی و خیام در میان شاعران ایرانی در مرتبه سوم قرار دارد. او در سبک هندی شعر می‌سرود و از جمله شاعرانی شناخته می‌شود که چراغ شعر فارسی را روشن نگه داشت.

طالب در سال ۱۰۳۶ هجری قمری و در سال‌هایی از عمر که هنوز موی سپید نکرده بود جان به جان آفرین تسلیم کرد و در هند به خاک سپرده شد. بر اساس یک روایت وقتی خبر جان باختن طالب به آمل رسید، زهره در سوگ او هر روز در کنار رودخانه هراز آمل به مرثیه‌سرایی پرداخت و دیگر اثری از او نیافتند. بر اساس باور عوام، زهره در رودخانه هراز غرق شد و به این ترتیب عاشق و معشوق در عالمی دیگر، وصال یافتند.

چل سال عاشقی

اما همیشه اینچنین نیست که ناکامی در عشق و فراق، از آدمی شاعر بسازد، وصال هم چنین می‌کند و نمونه آن، شاعر محلی‌سرای روزگار ما «کیوس گوران» است که مجموعه «چل سال عاشقی» را به مناسبت سپری کردن عشقی طولانی با همسر خود منتشر کرده است.

گوران متولد هفت خرداد سال ۱۳۱۷ در اوریم سوادکوه است. او را به عنوان پایه‌گذار شعر اجتماعی به زبان مازندرانی می‌شناسند. گوران هر بار با یک آلبوم موسیقی به سراغ مردم زادگاهش می‌آید و اهالی را از سروده‌هایش شگفت‌زده می‌کند. مردم مازندران احساس نزدیکی خاصی با شعرهای کیوس گوران دارند شاید به این دلیل باشد که از عناصر و واژگان مازندرانی به درستی در شعرهای خود استفاده می‌کند.

مازرون، مازرون ۱، پس ته کویی (پس تو کجایی)، چل سال عاشقی و یاد اون روزا بخیر، عنوان پنج آلبوم شعر کیوس گوران است که به شکل صوتی منتشر شده است.

سرزمین تبرستان در دوره‌های مختلف تاریخی، سرمایه‌های ادبی بسیاری را به خود دیده و امروز هم این سرزمین، شاعران نوگرایی را در دامن خود پرورده که هر یک می‌توانند به تنهایی یک سبک شعری را رهبری کنند.