سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - امین فردوس‌آرا، منتقد ادبی: در انجیل یوحنا آمده است: «در آغاز کلمه بود و کلمه نزد خدا بود.» کلمات حیرت‌انگیزند. پل‌هایی اعجاب‌آورند، از انسانی به انسان دیگر و از قرنی به قرن دیگر. اندیشه‌ها را، احساسات را، حال و هوای انسانی را، زمزمه‌های شاعری را، از دالان‌های تاریک تاریخ عبور می‌دهند و به گوش هوش انسان‌های عصرهای دیگر می‌رسانند.
«در آغاز کلمه بود… و کلمه خدا بود» کلمات قدرت آفریدن دارند. این کلمات گاه با نوازش‌هایشان، گاه با تلنگرهایشان و گاه با تازیانه‌هایشان می‌توانند ما را به کشف انسانی تازه رهنمون شوند، از آن کشف‌ها که داستایفسکی در برادران کارامازوف درباره‌شان می‌نویسد:
«آدم تازه‌ای در وجودم یافتم، آدمی که درون من محبوس بود و مجال ظهور نمی‌یافت»
«در آغاز کلمه بود» و اگر کلمه نبود چگونه سخن فردوسی به گوش ما می‌رسید و چگونه از وارستگی کیخسرو می‌شنیدیم که دل از جهان برگرفت و رهسپار سفر فرجامین خود شد. اگر کلمه نبود چگونه سخن سعدی ما را تلنگر می‌زد که: «ای که دستت می‌رسد کاری بکن / پیش از آن کز تو نیاید هیچ کار»
اگر واژه نبود چگونه هشدارهای خیام را می‌شنیدیم؟ اینکه زندگی در دم جریان دارد. نه پیش از دم و نه پس از آن.
کلماتند که ما را با تولستوی همراه می‌کنند تا در پوست ایوان ایلیچ برویم و چشم به چشم مرگ بدوزیم و از خود بپرسیم که با زندگی چه کردیم؟
واژه‌های پل نیزان است که ما را به دنیای آنتوان بلوایه می‌برد؛ تا ببینیم برای خوشایند این و آن، چقدر از زندگی را و چه میزان از وجودمان را باخته‌ایم.
کلمات دست ما را به دست کازانتزاکیس می‌سپارد، تا همسفر زوربا شویم:
جایی می‌رسد که همه طرح و نقشه‌ها خراب می‌شود و از همه سو بد می‌آید و همه چیز سر ناسازگاری می‌گذارد؛ با این حال قهرمان در درون خود احساس رستگاری غیرمنتظره‌ای می‌یابد، این حس را می‌یابد که قوت قلبی در نهاد و ضمیرش دارد که قدرت‌مندتر از شکست‌ها و از دست دادن‌هاست.
«بخوانیم و بسازیم» معادل همین معناست که کلمات و کتاب‌ها می‌توانند انسان‌هایی تازه بسازند، اگر به نیت ساختن، خوانده شوند. کلمات و کتاب‌ها می‌توانند ما را همراه با هانا آرنت به اعصار ظلمانی ببرند تا به انسان‌هایی بنگریم که در مواجهه با تیرگی، به امکان آغازهای تازه می‌اندیشند و به دروازه‌های امید چشم می‌دوزند و در اندیشه ساختن‌اند.
«در آغاز کلمه بود» و کلمات و کتاب‌ها، مسیح‌وار، توان معجزاتی زندگی‌بخش دارند؛ اگر برای ساختن خوانده شوند.
نظرات