به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست رونمایی از کتاب «محمد دبیرسیاقی؛ احوال و آثار» با حضور سیدمحمد حکاک قزوینی، استاد دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، عباس کاظمی، معاون سیاسی، فرهنگی و امنیتی استانداری قزوین و مهدی مظفری ساوجی، نویسنده، دوشنبه ۲۴ اردیبهشت در گوشه نقد سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد. حامد صلاحی، پژوهشگر و استاد دانشگاه، دبیر علمی این نشست بود.

ابتدا سیدمحمد حکاک قزوینی، استاد دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، به ارائه بحث پرداخت و گفت: خدمتی که محمد دبیرسیاقی به ملیت ایرانی و اسلامی ما کرد بسیار ارزشمند است. جنبه علمی آثار او خود بحث مفصلی می‌طلبد، در این نشست به بحث از جنبه ملی او می‌پردازم. مرحوم دبیرسیاقی در عمر تقریباً صدساله‌اش یک لحظه هم به بطالت نگذارند و تماماً به ملیت ایرانی و اسلامی خدمت کرد. نظم پشتکار و جدیت در او مثال‌زدنی بود.

وی افزود: هویت ملی یک کشور و مردم آن به فرهنگ وابسته است. ملتی را ملت می‌نامیم که فرهنگ داشته باشند حتی اگر منطقه سکونت نداشته باشند. منظورم از فرهنگ بیشتر اخلاق و عقیده و فضایل است. این فرهنگ است که ستون خیمه ملت است. بیشترین تجلی فرهنگ در زبان و ادبیات است. دکتر دبیرسیاقی مانند علامه محمد قزوینی به زبان و ادبیات فارسی خدمت کرد و همه آثار و فعالیت‌های او به شکلی به این مسئله ربط داشت. هویت اسلامی در قالب ایرانیش جلوه کرده است.

حکاک ادامه داد: اگر کسی لغتی به کار می‌برد که غلط بود بسیار حساسیت نشان می‌داد. در کار تصحیحات در راه مینوی و تقی‌زاده و همایی گام گذاشته بود. دکتر دبیرسیاقی نسل سوم از حافظان زبان فارسی بود. او از آثار مهم ادبیات فارسی گزیده‌ای ادبی فراهم کرد و به نسل جدید معرفی کرد. خارج از حوزه ادبیات نیز در تاریخ و به ویژه تاریخ قزوین آثاری دقیق تالیف کرده است. نثر درست، فصیح و فاخری که ایشان داشتند ویژگی خاص است؛ نثر دبیرسیاقی سرمشق است برای کسانی که دست به قلم هستند. چنین چیزی امروزه حکم کیمیا را دارد.

او در پایان سخنانش گفت: دبیرسیاقی در بیست سال آخر عمرش در قزوین ساکن شد و طبقه زیرین منزلش را کتابخانه کرد، جلساتی تشکیل داد و بسیاری از متون ادب فارسی را خواند. در سه سال آخر عمرش افرادی می‌آمدند و تحقیقاتی را ارائه می‌کردند. آن طور که شنیدم او وصیت کرد که خانه‌اش بدون حق تصرف، برای ورثه باشد تا چراغ این جلسات روشن بماند. همچنین از دختر ایشان شنیده‌ام که از مرحوم دبیرسیاقی نقل کرده‌اند که گفته است کتابخانه مرا حفظ کنید.

قزوین نقش مهمی در تحول تفکر شیعیان داشته است

سپس عباس کاظمی، معاونت سیاسی، فرهنگی و امنیتی استانداری قزوین گفت: قزوین شهری است مملو از سرمایه‌های فرهنگی و هنری. رهبر حکیم انقلاب در سال ۱۳۸۲ سفری به قزوین داشتند و در آن به سرمایه‌های فرهنگی قزوین اشاره کردند.

او ادامه داد: سرزمین قزوین دارای جغرافیای سیاسی ویژه‌ای است؛ هویتی که با گذشت زمان در بستر تحولات ملی شکل کامل‌تری به خود گرفت. در تاریخ قزوین شاهد رشد چشمگیر علم و دانش هستیم. گسترش دیوان‌سالاری، ظرفیت‌های مهم تجاری و ابعاد دیگر، همگی ویژگی‌هایی هستند که هویت سرزمین قزوین را تشکیل می‌دهند. با استقرار قاجاریان، این شهر به دوران شکوفایی خود در عصر شاه طهماسب برمی‌گردد. قزوین نقش مهمی در تحول تفکر شیعیان داشته است. عالمانی مثل میرحسین قزوینی، شیخ محمد ملائکه و محمد صالح برغانی و دانشمندان دیگر در مدارس قزوین تربیت می‌شدند. عالمان قزوین نقش مهمی در پیروزی مکتب اصولی بر اخباری‌گری داشتند.

کاظمی در اهمیت قزوین گفت: در حوزه اقتصادی و تجاری، خصوصاً در دوره پادشاهی قاجار، این شهر به یک مرکز مهم تجاری تبدیل می‌شود. بازار قزوین، قدرت اقتصادی را چنان باز می‌یابد که ثروتمندان زیادی مایل به مهاجرت به این شهر می‌شوند. نمایندگان دولت‌های خارجی آمد و شد زیادی به این شهر پیدا می‌کردند. در دویست سال اخیر زمینه لازم برای قزوین فراهم شد تا این شهر در عرصه فرهنگی جریان‌ساز باشد.

او درباره اهمیت عالمان قزوینی و دبیرسیاقی گفت: علامه محمد قزوینی در حفط زبان فارسی و ابوالقاسم عارف قزوینی، در شاعری نقش مهمی داشتند. محمد دبیرسیاقی آموزگار ادبیات فارسی، نسخه‌شناس و مصحح متون کهن و همراه علی اکبر دهخدا در موسسه لغت‌نامه دهخدا، یکی از اندیشمندان ادبی است که قزوین به وجود او افتخار می‌کند. دبیرسیاقی در خانواده‌ای با فضلیت و دیوانسالار پرورش یافت.

وی افزود: می‌خواهم به نقش استاد در پالایش زبان فارسی دبیرسیاقی اشاره کنم؛ تصحیح ایشان بر شاهنامه، دیوان منوچهری دامغانی، نزهه‌القلوب حمدالله مستوفی و سفرنامه ناصرخسرو بخشی از خدمات عظیم ایشان است. نقش استاد در معرفی جایگاه زبان فارسی اهمیت دارد. مرحوم دبیرسیاقی آثار مهمی در تاریخ قزوین دارند. آنچه که شخصیت ایشان را از هر جهت برجسته می‌کند کسوت آموزگاری زبان و ادبیات فارسی است. ایشان لحطه‌ای از این امر غافل نبودند. دبیرسیاقی تا آخرین روزهای عمرش تا دوازده ساعت در روز کار می‌کرد.

دبیرسیاقی به آرشیو دقیق و دقت نظر اهتمام می‌ورزید

در پایان مهدی مظفری ساوجی، نویسنده به بیان نکاتش پرداخت: باید اشاره کنم که برای آماده‌شدن این کتاب طیف گسترده‌ای از افراد زحمت کشیدند و از همه آن‌ها تشکر می‌کنم.

وی ادامه داد: در پیوند با کارهای پژوهشی باید دو اصل مد نظر قرار بگیرند؛ یکی اهمیت آرشیو است و دیگری دقت نظر. آرشیو در بررسی‌های تاریخی بسیار اهمیت دارد. دبیرسیاقی به آرشیو دقیق و دقت نظر اهتمام می‌ورزید. ایشان در زمینه‌های مختلفی فعالیت کردند. شاید مهم‌ترین کاری که انجام داد تصحیحاتی است که منتشر کرد. در کنار این‌ها فعالیت‌های استاد در تعریف و تدوین لغت‌نامه دهخدا اهمیت داشت.

سی و پنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم» از نوزدهم اردیبهشت ماه آغاز و تا روز بیست و نهم در محل مصلی امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی برگزار می‌شود.

اطلاعات کامل نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران را اینجا بخوانید