به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب تهران (ایبنا)، نشست تخصصی ارزیابی جنگ و صلح در ادبیات کودک و نوجوان عصر دوشنبه در غرفه یاس واقع در سالن شبستان نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران با حضور نویسندگان و پژوهشگران حوزه کودک و نوجوان برگزار شد.

ضرورت نگاه منصفانه به جنگ و صلح در ادبیات کودک

معصومه مرادی، شاعر و نویسنده، در این نشست با اشاره به مولفه‌های موثر در تعریف جنگ و صلح اظهار کرد: در کنار تعریف جنگ و صلح که تعریف مبسوطی دارد، مولفه‌های مهمی نیز وجود دارد که باید به آن توجه کرد.

وی افزود: زمان، مکان، جغرافیا، نگرش فرهنگی، دینی، جامعه شناختی و نوع جهان‌بینی از جمله مواردی است که در تعریف این دو رویکرد بسیار موثر خواهد بود.

نویسنده و شاعر حوزه ادبیات کودک و نوجوان با بیان اینکه نمی‌توان تنها جنگ و صلح را با یک مولفه تعریف کرد، گفت: مواجهه کودکان در نقاط مختلف دنیا مانند غزه و کودکان جهان اول بسیار متفاوت است، بنابراین باید نگاه منصفانه به جنگ و صلح در ادبیات کودک داشته باشیم.

وی ادامه داد: نگاه‌هایی مبتنی بر مقتضیات روانشناسی و فرهنگی در ادبیات کودک وجود دارد و با توجه به این رویکردها، در ادبیات فارسی نگاه شاعران و نویسندگان متفاوت است.

مرادی با بیان اینکه برخی از افراد نگاه صلح مطلق نسبت به تعریف جنگ و صلح در ادبیات کودک دارند و آثاری که تولید می شود آثاری ضد جنگ است، عنوان کرد: ماهیت جنگ و خشونت خوب نیست و در جهان‌بینی ایران و نگاه ایدئولوژیک تعریف شده نیست، چراکه در دین اسلام الگو و نگاه اسلام بر مهربانی است.

وی تصریح کرد: صلحی که بر مبنای تفاوت قائل شدن میان کودکان باشد پسندیده نیست و متاسفانه این مورد در حال ترویج در ادبیات کودک است.

این نویسنده بیان کرد: نگاه صرفاً جنگ در ادبیات کودک نیز پسندیده نیست و خشونت زمانی پذیرفته شده است که در مواجه با ظلم این خشونت رخ دهد.

وی با اشاره به اینکه انتظار داریم در ادبیات کودک با توجه به زیرساخت فکری کشور این نگاه ترویج داده شود، گفت: باید با اسطوره‌سازی هویت ملی را به کودکان آموزش دهیم که بدانند تسلیم شدن در هنگام ظلم امری ناپسند است.

مرادی اظهار کرد: نگاه بینابینی نیز در مواجهه با جنگ و صلح وجود دارد؛ مواجه با جنگ بدون تسلیم شدن و افزایش روحیه ایمان و سلحشوری نگاه‌هایی است که در ادبیات کودک در دوره‌های مختلف در حال ترویج است.

وی عنوان کرد: متاسفانه در جنگ غزه رویکرد نویسندگان کودک تنها صلح مطلق بود و تنها برخی از نویسندگان این حوزه به این موضوع پرداختند.

مفاهیم جنگ و صلح بر اساس لایه هویتی کودک روایتگری کند

زهره صادقی، دانشجوی فلسفه نیز در این نشست با اشاره به اهمیت تعریف از مفاهیم جنگ و صلح اظهار کرد: افرادی که در حوزه‌های ادبی و تربیتی کودک و نوجوان فعالیت می‌کنند تعریف پذیرش بدون چون و چرا از همه کس و همه چیز را صلح می‌دانند و بیان می‌کنند که جنگ تنها برای سیاست است.

وی ادامه داد: فضای صلح از دید این افراد فضای فاقد خشونت است و در برخی از آنان نیز مشاهده می‌کنیم که جنگ برای برخی مقدس و پرداختن به آن نیز خوب است.

این دانشجوی فلسفه با بیان اینکه فعالان حوزه تعلیم و تربیت اشتراکاتی در این دو مورد می‌بیینند، عنوان کرد: تعریف صلح تنها پذیرش انفعالی نیست و با مفاهیمی همچون احترام متقابل، احساس امنیت و تعلق ترکیب شده است.

وی افزود: تعریف از جنگ به جز بخش قدرت‌طلبی و بخش خشونت و اتفاقاتی است که در صحنه نبرد رخ می‌دهد، می‌تواند متفاوت باشد؛ در جنگ چهره زیبای مقاومت، مبارزه با ظلم و دفاع از حق وجود دارد و زمانی که این چهره از جنگ را ببینیم، می‌توان متوجه شد که ما می‌توانیم از جنگ و صلح برای کودک و نوجوان صحبت کنیم و این چگونگی صحبت است که اهمیت دارد.

صادقی با اشاره به اهمیت وضعیت سیاسی و جغرافیایی که کودک در آن زندگی می کند در پرداختن به موضوع جنگ و صلح، گفت: به اعتقاد من باید به موضوع جنگ برای کودکان بپردازیم و این مهم نیز باید برای کودکان غرب پررنگ تر باشد.

وی ادامه داد: عمده جنگ‌ها توسط سیاست‌مداران غرب آغاز می‌شود و کودکان غرب نیز اگر از این مسئله اطلاع داشته باشند، می‌توانند در بزرگسالی از آن جلوگیری کنند.

این دانشجوی فلسفه تصریح کرد: داستان باید متناسب با رشد شناختی و سنی کودکان باشد و مفاهیم به صورت عینی و انتزاعی با توجه به سنین کودکان و نوجوانان بیان شود.

وی افزود: براساس هویت‌بندی انسان‌ها لایه‌های متعددی وجود دارد و باید مفاهیم را بر اساس لایه هویتی کودک که در آن پررنگ‌تر است، به رشته تحریر درآورد.

صادقی در پایان گفت: ادبیات کودک روایتگری در حوزه کودکان است و باید ابعاد هنری ظریف و لطیف داشته باشد تا بُعد آسیب‌زننده را برای کودک تلطیف کند.