جمال لطفی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)،درباره وضعیت ارائه خدمات کتابخانه‌های عمومی برای نابینایان عنوان کرد: در مجموع ۶۰ کتابخانه در کشور دارای بخش نابینایان است و مراکز استان‌ها به تناسب جمعیت، دو یا سه کتابخانه، بخش نابینایان دارند. در اکثر این کتابخانه‌ها کتابدار نابینا فعالیت می‌کند و حدود ۳ هزار عنوان کتاب بریل و ،۱۶ هزار عنوان کتاب صوتی در کتابخانه‌های عمومی کشور وجود دارد که ۱۱ هزار نفر عضو نابینا از آن‌ها استفاده می‌کنند.

قم، تبریز و به تازگی البرز قطب‌های تولید کتاب بریل

وی درباره تولید و آمار کتاب‌های بریل در کتابخانه‌های عمومی گفت: عمدتاً کار تولید کتاب بریل در شهرستان‌های قم و تبریز، انجام می‌شود و اخیراً مجوز تولید این کتاب به استان البرز نیز داده شده و قرار است به استان خوزستان نیز اعطا شود؛ البته قطعاً تعداد کتاب برای نابینایان کافی نیست؛ گرانی کاغذِ این نوع کتاب‌ها که اغلب خارجی است، حجیم و جاگیر بودن کتاب بریل، تولید این کتاب‌ها با با کُندی انجام می‌شود.

نهاد کتابخانه‌ها فقط «کتاب جشنواره کتابخوانی رضوی» را بریل می‌کند

این روشندل با بیان اینکه ناشران نسخه ورد کتاب را در اختیار نهاد کتابخانه‌های عمومی قرار نمی‌دهند تا نسخه بریل کتاب را منتشر کند، اظهار کرد: نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، بیشتر، منابع جشنواره کتابخوانی رضوی را بریل منتشر می‌کند؛ زیرا ناشران و مولفان نسخه الکترونیکی کتاب را برای انتشار در اختیار این نهاد قرار نمی‌دهند.

کارشناس بخش نابینایان کتابخانه‌های عمومی اسلامشهر درباره مناسب‌سازی فضای داخلی ۶۰ کتابخانه عمومی برای استفاده معلولان ازجمله نابینایان گفت: کتابخانه‌های عمومی، فضای کوچکی دارند و مانند ساختمان داخلی کتابخانه ملی پیچیدگی ندارند؛ به همین دلیل استفاده از آن‌ها برای نابینایان حتی اگر مناسب‌سازی هم نشده باشد، آسان‌تر است.

کتابخانه ملی وظیفه‌اش حفظ و نگهداری منابع است نه اشاعه اطلاعات

لطفی درباره کیفیت خدمات تالار رودکی کتابخانه ملی و حذف عضویت معلولان از این بخش گفت: وظیفه اصلی کتابخانه‌های ملی در سراسر کشور، اطلاع‌رسانی و اشاعه اطلاعات نیست بلکه هدف اصلی آن‌ها، حفظ و نگهداری منابع مختلف و خاص در مناطق مختلف دنیا است؛ در واقع ۷۰ درصد وظیفه کتابخانه‌های ملی حفظ و نگهداری و ۳۰ درصد اشاعه اطلاعات است. کتابخانه ملی وظیفه خدمت‌رسانی به معلولان، اعضا و کاربران پژوهشگر را دارد؛ تا به منابع تحقیقاتی، پژوهشی یا خطی که البته در سایر کتابخانه‌ها نیست دسترسی پیدا کنند؛ بنابراین مراجعه به کتابخانه ملی به کار همه نمی‌آید.

کتابخانه رودکی ۴ هزار عضو معلول دارد

لطفی در پاسخ به این پرسش که کم بودن اعضا دلیل بر حذف خدمات نباید باشد عنوان کرد: اگر امکانات و خدمات بهتری بود، نابینایان استفاده می‌کردند. مناسب‌سازی بحث مدیریتی است اما به‌عنوان یک فرد با شرایط خاص ترجیح می‌دهم از منابع کتابخانه ملی در قالب برخط استفاده کنم. کتابخانه «رودکی» که به‌تنهایی ۴هزار نفر عضو معلول دارد، از نظر دسترسی اعضای فعال و امانت کتاب بسیار پُرکارتر از کتابخانه ملی است.

داشتن همیار نابینا در دریافت خدمات کتابخانه ملی یک ضرورت است

لطفی با اشاره به اینکه کتابخانه ملی دارای آرشیو بسیار غنی است و فضای استانداردی برای ارائه خدمات به مخاطبان سالم دارد، اظهار کرد: کتابخانه ملی بهتر است خدمات متفاوت و شاخصی به نابینایان بدهد؛ به‌عنوان مثال در بخش نوشتن پایان‌نامه یا مقاله، نابینایان به منابع چاپی نیاز دارند تا بتوانند به این منابع ارجاع بدهند اما منابع صوتی قابل ارجاع نیستند.

وی با بیان اینکه پایان‌نامه‌های کارشناسی‌ارشد و دکترای نابینا معمولاً با تاخیر نوشته می‌شود، گفت: این نوع کمک‌ها باید در دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های بزرگ از طرف دولت‌ها تعریف شود. از یکی از دوستانم در دانشگاه لندن شنیدم، در دانشگاه‌های انگلیس یک همیاری برای این فرد که نابینا بود، در دانشگاه تعیین شده که سالانه ۱۰ هزار پوند دستمزد دریافت می‌کند وظیفه این همراه، جمع‌آوری اطلاعات برای فرد نابینا است.

این کارشناس بخش نابینایان کتابخانه‌های عمومی با تاکید بر اینکه کتابخانه ملی بهتراست با توجه به امکانات خدمات، بودجه، تجهیزات و فضایی که دارد، تنها به ارائه خدمات محدود، مانند امانت کتاب نپردازد، اظهار کرد: اگر خدمات کتابخانه ملی فقط محدود به امانت کتاب باشد که مراکزی مانند «رودکی» نیز در صورت در اختیار داشتن این منابع می‌توانند انجام دهند؛ بنابراین وجه تمایز کتابخانه ملی باید ارائه خدمات متفاوت باشد.