عابدین پاپی (متخلصِ به آرام) در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره تازهترین مجموعه اشعارش توضیح داد: دفتر شعر «سرما سَرِما را گرم میکند» شامل ۲۰ شعر ماکسیمال (شعر بلند) است که به تازگی توسط انتشارات تخصصی کتاب هرمز به بازار کتاب راه یافت. این دفتر شعر چه از لحاظ معنا و چه از حیث زبان، کاری متفاوت با آیتمهایی چندگانه معنا و فضاست. درونمایه این اشعار انتقادی –اعتراضی است و دو عنصرِ مهمِ درد و دردمندی انسان امروز در مجموعه به خوبی دیده میشود. سبک اشعار تقریباً رئالیسم با شمههایی از مکتبِ وریسم (واقعگرایی محض) است و در ابعادی هم در سبکِ اشعار از بافت و ساختی ذهنیتگرا و ناتورالسیم معنایی، مُستفاد شده است.
وی با بیان اینکه نام و نامگذاری برای هر کتابی بسیار مهم و کارآمد است، عنوان کرد: اصولاً نامی میتواند جامعهخواه و فرهنگمحور باشد که با زبان و سلایقِ روحی و روانی مردم و مخاطب عجین باشد و من برای نامِ این دفتر از صنعتِ جناس و تضاد نیز استفاده کرده و تلاش کردهام که نامی را به فراخور صدا و زبانِ جامعهی امروز انتخاب کنم. «سرما سَرِما را گرم میکند» زبانی پارادُکسیکال دارد و کلماتی متضاد در کنار هم آمدهاند تا معنای واحد و فراروندهای را تشکیل دهند. مشکلات جامعه و دردها و رنج کشیدنهای خیابان و دردمندی کوچهها و البته آه و ناله مردم زمانه و فرازمانه خود دلایلی بوده تا نامی اینچنینی را بر این دفتر برگزینم.
این منتقد ادبی در ادامه درباره فرم و محتوای این مجموعه گفت: فرم و محتوا دو عنصر مهم در سُرایش به شمار میروند که همیشه سعی کردهام مابین این دو عنصر یک فرآیند معنایی واحد را ایجاد کنم. اصولاً زبانِ شعر من با خود واقعیام همگام و همجنس است و شاید بتوان گفت در اشعار من تجارب زیستیام نمایان است به طوری که همواره سعی کردهام واقعیّات و موضوعاتِ فرعی خودم را با مطالباتِ جامعه در قالبی شاعرانه و با زبانی سلیس و گویا همراه با دردمندی به تصویر بکشم. این دفتر شعر شامل آیتمهایی اجتماعی است و جامعه، طبیعت و مفاهیم زندگی و دغدغههای جامعه در زبان شعر من مشهود است.
این شاعر درباره چه گُفتنها و چهگونه گُفتنهای بیشترِ این مجموعه افزود: این دفتر کاملاً نوعی تفاوتنویسی است که هم از حیث زبان و هم معنا و مفهوم و البته سبکِ نگارش با سایر دفاترِ شعر شُعرا متفاوت است و اصولآً جامعهگرایی و تصویرِ رنجِ خیابان و درد کوچه و فریاد مردم را در قالبی هنری و با زبانی شاعرانه به تصویر میکشد. معتقدم که در شعر، صنعتِ واژهگزینی بسیار مهم است چراکه برای تغییر زبان باید کلمات و واژِگان خود را تغییر داد و این مهم فقط با فرهنگِ مطالعه و تغییر جهانبینی به دست میآید.
پاپی با اشاره به زبانِ اشعار گفت: زبان شاعر در شعر مانند زبانِ انسان در زندگی عمل نمیکند که ساده و سلیس و آکنده از معنا و مفهومی محاورهای است، بلکه زبان در شعر، چندوجهی و چندصدایی است و اگرچه شاعر معنایی را برای سُرایش انتخاب میکند اما در بطنِ همین معنا در واقع معانی و مصادیقِ متعددی نهفته است که مخاطب باید این معانی را کشف و دریافت کند. زبان شعر من در این دفتر زبانِ حالِ مردم است و از کلماتی ساده و سلیس و البته گویا ولی پویا استفاده کردهام. زبان شعر هم صنعتِ ایهام و فرهنگ استعارهمندی را با خود حمل میکند و هم اینکه از کنایه و نماد بهرهمند شده و این چنین است که ادبیات و شعر در جامعه ما بسیار پُرکاربرد است زیرا مردم ایران با شعر و زبانِ شعر کلافی عمیق و عتیق خوردهاند و حتی زبانِ ساده آنها نیز صبغه و صیغهای شعرگُنانه دارد به طوریکه یک چیزی را میگویند ولی میتوان برداشتهای مختلفی را از آن داشت.
پاپی کارکردِ نوستالژی و بینامتنیّت و حتی تریلوژی( سهگانهنویسی) را در این دفتر و دفترِ شعرِ «مثلِ یک مثالِ ساده که رنج میکشد» که به زودی توسط همین انتشارات منتشر میشود را بسیار بالنده و فزاینده دانست و افزود: نوستالژی به فرانسوی (nostalgie) یک بازگشت به گذشته پُراحساس و حسّاس و حتی بازگوکردنِ نوعی فوتوریسم (آیندهگرایی) تلخ از جانبِ شاعر هم میتواند باشد. درک و فهمی غمگُنانه و آکنده از تریلر(هیجان و احساس) و همراهِ با شادی به اشیاء، اشخاص و موقعیتهای گذشته است و شاید نوعی آرزومندی و در درمندی نسبت به آمال و آرزوهای کال که برباد رفتهاند و یا آرزومندی عاطفی در جهتِ نیلِ به سرخوش کردن موقعیت گذشته و خاطراتِ گذشته و حتی موضوعات اصلی و فرعی زمان حال است و در این نوستالژی شما جنبههای اصلی و بنیادی آن دلتنگی شدید و حزنانگیز از زادگاه را هم مشاهده میکنید. با این تعابیر از نوستالژی، در اشعارِ این دو مجموعه کاملاً زبانی نوستالژیک دارم و از جانبی دیگر سعی داشتهام به بینامتنیّت هم توجه داشته باشم، از ای نرو تعیین و مشخصکردن معنی متن به کمک متون دیگر و استفاده از متون گذشته و زبانِ نوستالژی جامعه و البته توجه به میانشکافی و وصل دنیای گذشته و مدرن به هم و در کل کلاف دادنِ مطالبات و خاطراتِ دیروز و امروز جامعه با هم از دیگر نکاتی است که میتوان در این دفتر مشاهده کرد. دفتر شعر «سرما سَرِما را گرم میکند» هم زبانی نوستالژی همراه با بینامتنیّت دارد و هم در نگارش آن سعی شده تا از صنعتِ تریلوژی (سهگانهنویسی) نیز در اشعار استفاده شود، از این رو که زبان شعر در این دفتر پلیفونی (چندصدایی) است. طبیعت، انسان و مفاهیم هنری همیشه در اشعار من وجهه نمادین دارند و هدفِ من از این سهگانهگوییها در واقع نیلِ به مُفاهمههای کاربَر و کارآمدی است که در بطنِ جامعه حضوری چشمگیر داشته و دارند و من به آشتی مفاهیم و عبارات در جهتِ نیل ِبه مفاهیمی سازنده و باینده اعتقاد دارم.
این نویسنده به روانشناختی متن و فرامتن و زبان متن اشاره کرد و گفت: متن یک نوشتار جوهرمند را در قابِ خود جای میدهد که این نوشتار باید عمیق، دقیق و سرشتمند باشد و در عینِ حال بتواند قدرت جامعهپذیری و تعمیمپذیری خودش را به نمایش بگذارد. متن زمانی فرامتن میشود که در اثرِ شما یا همان متنِ شاملِ نوشتار شما، مخاطب به تجارب زیسته و زیسته تجربی خودش دست مییابد. شعر یا هر نوشتاری باید بتواند به مانند یک آینه صداقت و خودِواقعی دیگری را به تصویر بکشد و اگر در آینه شعر شما جامعه دیده شود در واقع فرهنگِ پژواکی صورت گرفته که پیآمدی فرهنگمند دارد و در آنجاست که فرامتن شکل و شمایل گرفته است؛ بنابراین در این دفتر شعر سعی برآن بوده تا فرامتن را در اشعار ایجاد کنم به طوری که هر شعری را در این مجموعه بخوانید دقیقاً خودتان و درد و دردمندی و سلایق فکری و علایق روحی و روانی و مکانیزم رفتاری خود را میبینید.
پاپی درباره روانشناختی متن اظهار کرد: روانشناختی متن یعنی شاعر با روح و روانِ آدمی و درمانِ روان و روانِ درمانی جامعه آشنا باشد و بتواند رفتارِ مردم را در قالبِ زبانِ شعر به خوبی بیان کند. یک متن نیاز به روانشناختی دارد و با آنالیزِ کلمات و زبانِ مردم و حتا خصایصِ طبیعت، به خوبی میتوان به شخصیت جامعه پی برد و یا ویژگیهای طبیعت را در لایههای متفاوت دریافت. بنابراین من در این دفتر شعر، زبان خودم را با زبانِ جامعه و طبیعت چه از حیثِ رفتاری و چه از لحاظِ روحی و فکری کلاف دادهام تا فرامتن به نوبه خویش تصویر شود. سعدی میگوید «تا مرد سخن نگفته باشد / عیب و هنرش نهفته باشد»، پس شعر یک تولید اجتماعی است و زبانش اجتماعی است و با سخنوری و سخندانی شعر است که شما میفهمید چه نوع چه گفتنها و چهگونه گفتنهایی را به عنوانِ یک گُفتاورد برای جامعه به همراه دارد.
دفتر شعر «سرما سَرِما را گرم میکند» در ۱۳۰ صفحه از سوی انتشارات کتاب هرمز منتشر شده است.
نظر شما