به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ «مواجهه مخاطب با اثر هنری براساس حکمت متعالیه ملاصدرا» عنوان هفدهمین نشست از سلسله نشست‌های حقوق مخاطب بود که با سخنرانی محمدمهدی حکمت‌مهر، مدیر گروه معرفت‌شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، یکشنبه ۲۵ شهریور، در سالن گلستان هنر فرهنگستان هنر برگزار شد.
وی در این نشست ابتدا به تعریف هنر اسلامی پرداخت و گفت: هنر اسلامی، هنری است که هنرمند متدین به مدد قوه «خیال» و با عنایت به عوالم فرامادی بالاخص «عالم خیال منفصل»، حقایقی را براساس روش و قالب «دینی» به «زیبایی» «بازآفرینی» و یا «ابداع» می‌کند که این امر مؤدی به اثر هنریی می‌شود که در «کمال و تعالی» آدمیان اثربخش است.
محمدمهدی حکمت‌مهر سپس به نحوه مواجهه فرد با اثر هنری پرداخت و افزود: مخاطب با هنرمند همدلی می‌کند و گام به گام پیش می‌رود تا حقایق و معارف اثر هنری از خفا درآمده و برایش آشکار گردد. اما این پرسش‌ها مطرح می‌شود که آیا همه مخاطبان قادر به درک معانی نهفته در اثر هنری هستند؟ چرا بعضی از مخاطبان قادر نیستند معنا را در صورت بیابند؟ آنها که یافته‌اند، چرا و چگونه قادر شده‌اند؟
این پژوهشگر سپس در پاسخ به این پرسش‌ها به مراتب متکثر عالم و مبادی ادراک پرداخت و ادامه داد: در مراتب متکثر عالم، عالم عقل، مبادی ادراکش تعقل است. عالم مثال یا خیال منفصل، مبادی ادراکش تخیل و عالم ماده، مبادی ادراکش احساس است. تحقق لوازم و مقتضیات تحقّق چنین معرفتی، نیازمند استقرار در هریک از عوالم سه‌گانه و انتساب به آن عالم است که «انسان حسی و طبیعی»، «انسان مثالی و خیالی» و «انسان عقلی» حاصل این عوالم سه‌گانه است.
مدیر گروه معرفت‌شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، پس از تبیین عوالم سه‌گانه به فرآیند ادراک اثر هنری پرداخت و شروط ادراک را توضیح داد و گفت: براساس نگاه حکمی این وجود مادی اثر هنری نیست که به‌طور مستقیم مورد ادراک واقع می‌شود؛ بلکه حقیقت غیر مادی اثر هنری است که مورد ادراک قرار می‌گیرد.
سرّ تعلق خاطر مخاطب به اثر هنری، اهمیت وجه زیباشناختی اثر در جذب مخاطب، تاثیرات هنر بر مخاطب از دیدگاه حکمت متعالیه ملاصدرا از دیگر مباحثی بود که این پژوهشگر به آن پرداخت.
فایل صوتی این نشست را می‌توانید اینجا بشنوید.
نظر شما