به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «کوچ در پی کار و نان» نوشته محمد مالجو از سوی نشر چرخ منتشر شد. این کتاب با اتکا بر اسنادی مشتمل بر انواع مکاتبه‌های اداری و عرایض مردمی، درصدد تاریخ‌نگاری قطعه‌ای کلیدی اما تاکنون ناکاویده از تاریخ معاصر ایران است: کوچ مستمندان آذربایجان به تهران در اواخر دهه‌ی ۱۳۲۰ خورشیدی. این کوچ از نخستین لحظه‌هایی در تاریخ معاصر ایران بوده است که دیوان‌سالاران پایتخت‌نشین را به طراحی و اجرای انواع سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی برای رسیدگی به مستمندان شهرستان‌ها واداشت، ولو در سطحی بس نازل.
بر این مبنا، کوچ فراموش‌شده‌ی مستمندان آذربایجان از برخی جنبه‌ها لحظه‌ی تأسیس برخی سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی در زمینه‌ی رسیدگی دیوان‌سالاران به مستمندان را در مقیاس ملی رقم زد. با این حال، رسیدگی‌های دیوان‌سالاران ضرورتاً مرحمتی‌های دولت به مستمندان و صرفاً بازتاب انواعی از نوع‌دوستی‌های ایدئولوژیک اندیشانه نبود. دیوان‌سالاران برای صیانت از کلیت مصالح و منافع طبقات مسلط، به ناگزیر در صدد رفع دغدغه‌های دیگری برآمده بودند، دغدغه‌هایی نوپدید در قاموس مملکت‌داری طی تاریخ ایران که از ادوار متاخر پیشه‌ی مشروطه به بعد هر چه پررنگ‌تر می‌شدند. نیروی جمع متفرق مستمندان آذربایجان در واپسین سال‌های دهه‌ی بیست خورشیدی، مشخصاً نوعی فاعلیت منفعلانه بود. مفهوم فاعلیت منفعلانه همچون رازی تاکنون سربه‌مهر، نیروی مستمندان آذربایجان طی اوایل دوره‌ی حضورشان در شهرها را بازتاب می‌دهد.
در بخش‌هایی از کتاب چنین می‌خوانیم: «نه نفر عائله‌ی بیچاره‌ی من که کلیه زن و کودک خردسال هستند برای لقمه نانی محتاج‌اند نه نان دارم به آنها بدهم نه فکری که وسیله‌ی دل داری شان فراهم کنم… در حدود ۷۵ سال و موهای سفید دارم، و اندام لاغر اجازه ی کار کردن به من نمی دهد. تبعید هم کلیه ی سرمایه ام را از کف برده است. تا دیروز اندک اثاثیه ای را که جهت لوازمات روزمره ی خود آورده بودم در عرض چهار ماه که در شیراز هستم فروخته به مصرف خوراک عائله رسانده ام. امروز دیگر هیچ ندارم […] اگر بخواهم دست تکدی هم دراز کنم، زبان فارسی نمی دانم که سوال کنم.»
محمد مالجو (۱۳۵۱ در تهران) اقتصاددان، پژوهشگر حوزه اقتصاد سیاسی و مترجم است. او به واسطه پژوهش‌های انتقادی‌اش درباره تاریخ اقتصادی ایران به ویژه در دوره پس از انقلاب شناخته شده‌است. از او کتاب‌ها و مقالات متعددی منتشر شده و به چاپ رسیده‌است. محمد مالجو در سال ۱۳۵۱ در تهران به دنیا آمد. او در دانشگاه تهران به تحصیل در رشته اقتصاد پرداخت و با مدرک دکترا از این دانشگاه دانش‌آموخته شد. مالجو پس از پایان تحصیات خود در ایران به هلند رفت و برای مدتی به‌عنوان پژوهشگر میهمان در پژوهشکده بین‌المللی تاریخ اجتماعی در آمستردام به پژوهش پرداخت. او پس از مدتی به ایران بازگشت و به تدریس در دانشگاه‌ها و مؤسسات آزاد مانند مؤسسه پرسش پرداخت و همچنین پژوهش‌های خود را در حوزه تاریخ اندیشه‌ی اقتصادی، اقتصاد سیاسی و تاریخ اقتصادی ایران در دوره پس از انقلاب ۵۷ ادامه داد.
کتاب «کوچ در پی کار و نان» فاعلیت منفعلانه مستمندان آذربایجان از ۱۳۲۷ تا ۱۳۲۹ خورشیدی نوشته محمد مالجور در ۲۰۱ صفحه و قیمت ۲۴۵ هزار تومان از سوی نشر چرخ منتشر شد.
نظر شما